SORUMLULUK HUKUKUNDA KUSUR KAVRAMI VE KUSURUN TESPİTİNE İLİŞKİN BİR ÖNERİ

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 1, 503 - 546, 17.06.2023

Alper Uyumaz

https://doi.org/10.52273/sduhfd..1277798

Cited By: 2

Öz

Birçok hukuk dalında olduğu gibi sorumluluk hukukunda da kusur kavramı önemli bir yere sahiptir. Gerçekten, kusursuz sorumluluğa ilişkin istisnalar bir yana bırakılırsa kusur olmaksızın sorumluluk söz konusu olmayacaktır. Bu bakımdan kusur, sorumluluğun kurucu unsuru olarak ifade edilebilir. Bu çalışmada, sorumluluk hukuku açısından önemi dikkate alınarak kusur kavramı tüm yönleri ile incelenmeye çalışılmıştır. Özellikle, son yıllarda Türk-İsviçre öğreti ve uygulamasında kabul gören objektifleştirilmiş kusur teorisinin eleştirilmeye başlanması ile sübjektif kusur teorisine yaklaşan bir teorisinin benimsenmesi önerilmektedir. Aslında hem sübjektif teori hem de objektifleştirilmiş kusur teorisi bazı yönlerden eleştiriye açıktır. Somut olay adaletini sağlamak için olması gereken hukuk açısından haksız fiil için objektif kusur teorisinin sözleşmesel sorumluluk bakımından sübjektif kusur teorisinin uygulanması daha isabetli görünmektedir. Zira, kusura dayanan sorumluluğun en önemli şartı fiilin işlenmesinde zarar verenin kusurlu olmasıdır. İstisnalar bir kenara bırakılırsa ister sözleşmeden doğan sorumluluk bakımından ister haksız fiilden doğan sorumluluk bakımından kusur olmaksızın sorumluluktan bahsetmek mümkün değildir.

Anahtar Kelimeler

Kusur, kusurun belirlenmesi, objektif kusur teorisi, sübjektif kusur teorisi, sorumluluk

Kaynakça

• ABİK, Yıldız, “Normun Koruma Amacı Teorisi”, AÜHFD, C. 59, S. 3, 2010, ss. 345-448.
• AKINCI, Şahin, Borçlar Hukuku Bilgisi, 13. bs., Konya, Sayram Basım, 2022.
• AKMAN, Galip Sermet, Sorumsuzluk Anlaşması, İstanbul, Sulhi Garan Matbaası, 1976.
• ANTALYA, O. Gökhan, “Manevi Zararın Belirlenmesi ve Manevi Tazminatın Hesaplanması-Türk Hukukuna Manevi Zararın İki Aşamalı Olarak Belirlenmesine İlişkin Bir Model Önerisi”, MÜHFHAD, Cevdet Yavuz’a Armağan, C. 22, Sayı 3, 2016, ss. 221-250 (Manevi Tazminat).
• ANTALYA, O. Gökhan, “Sorumluluk Hukukunda Yeni Gelişmeler”, MÜHFHAD, C. 14, S. 4, 2008, ss. 63-83 (Yeni Gelişmeler).
• ANTALYA, O. Gökhan, Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, C. V/ 1, 2, 2. bs., Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2019.
• ARAL, Fahrettin, Kötü İfa, 1. bs., Yetkin Yayıncılık, Ankara, 2011.
• ATAMER, Yeşim M., Haksız Fiilden Doğan Sorumluluğun Sınırlandırılması, 1. bs., Ankara, Beta Yayıncılık, 1996.
• AYAN, Mehmet, Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, 12. bs., Ankara, Adalet Yayınevi, 2020.
• BAŞALP, Nilgün, Sorumsuzluk Anlaşmaları, 1. bs., İstanbul, On İki Levha Yayınları, 2011.
• BENLİ, Erman, “İhmalin Takdirinde Yeni Bir Ölçü: Kişiselleştirilmiş Özen Ölçüsü”, MÜHFHAD, C. 26, S. 1, 2020, ss. 300-316.
• CORBETT, Val, “The Promotion of Human Dignity: A Theory of Tort Law”, Irish Jurist, New Series, Vol. 58, 2017, pp. 121-152.
• ÇAĞLAYAN AKSOY, Pınar, Hukuka ve Ahlaka Aykırılık Unsurları Çerçevesinde Salt Malvarlığı Zararlarının Tazmini, 1. bs., İstanbul, On İki Levha Yayıncılık, 2016.
• DESCHENAUX, Henri-TERCİER, Pierre, Sorumluluk Hukuku, Ankara, Kadıoğlu Matbaası, 1983.
• ERDOĞAN, İhsan, “Haksız Fiilde Kusurlu Sorumluluk ve Özellikle Kusur Unsuru”, SÜHFD, C. 3, S. 1, 1990, ss. 109-124.
• EREN, Fikret, Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, 24. bs., Ankara, Yetkin Yayıncılık, 2019 (Borçlar Hukuku).
• EREN, Fikret, Sorumluluk Hukuku Açısından Uygun İlliyet Bağı Teorisi, Ankara, Sevinç Matbaası, 1975 (İlliyet Bağı).
• ERTEN, Ali, Türk Sorumluluk Hukukunda Sorumsuzluk Şartları, Ankara, Olgaç Kitapları, 1977.
• FEYZİOĞLU, Feyzi Necmeddin, Borçlar Hukuku, Umumi Hükümler, C. 1, 1. bs., İstanbul, Fakülteler Matbaası, 1969.
• FUHRER, Andreas-MULLER-Chen Markus-ÇETİNER, Bilgehan, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 1. bs., İstanbul, On İki Levha Yayıncılık, 2021.
• GÖKALP, Özge Tuçe, “Özel Hukukta Kusur Halleri”, Sosyal ve Beşerî Bilimlerde Güncel Araştırmalar – I, Ed.: Erdil Durukan, Burak Alkan, Sema Sağlık, Ankara, Gece Publishing, 2022, ss. 151-166.
• GÖNENÇ, Fulya İlçin, “Haksız Fiil Sorumluluğu'nun Tarihsel Gelişimi”, MÜHFHAD., C. 14, S. 4, 2008, ss. 13-28.
• GÖNÜL KOŞAR, Günhan, “Haksız Fiil Hukukunun Amacı”, AÜHFD, C. 69 S. 3, 2020, ss. 1437-1473.
• GÖNÜL KOŞAR, Günhan, Haksız Fiil Sorumluluğunda Kusur ve Etkisi, 1.bs, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık, 2020.
• GÜVEN, O. Sabri, “Kusur Kavramı ve Çeşitleri I”, Yargıtay Dergisi, C. 7, S. 4, 1981, ss. 570-588.
• GÜVEN, O. Sabri, “Kusur Kavramı ve Çeşitleri II”, Yargıtay Dergisi, C. 8, S. 4, 1982, s. 154-186.
• İBA, Hasan, “Hukukun Bir Dalı Bakımından Hukuka Aykırı Olan Fiil Hukukun Diğer Dalları Bakımından da Hukuka Aykırıdır” Önermesinin Doğruluk Değeri”, NEÜHFD, C. 5, S. 2, 2022, ss. 762-787.
• İNAN, Ali Naim, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 3. bs., Ankara, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 1984. KANETİ, Selim, Haksız Fiilde Hukuka Aykırılık Unsuru, 1. bs., Ankara, Kazancı Hukuk Yayınevi, 2007.
• KAPANCI, Kadir Berk, Ahlaka Aykırı Bir Fiille Kasten Verilen Zararın Tazmini (TBK m.49 II), 1. bs., İstanbul, Vedat Kitapçılık, 2016.
• KARAHASAN, Mustafa Reşit, Sorumluluk Hukuku, Kusura Dayanan Sözleşme Dışı Sorumluluk, Kusura Dayanmayan Sözleşme Dışı Sorumluluk, 1. bs., Ankara, Beta Basım, 1995.
• KAŞAK, Fahri Erdem, “Tüzel Kişilik Kavramı ve Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması”, MÜHFHAD, C. 26, S. 2, 2020, ss. 1242-1263.
• KILIÇOĞLU, M. Ahmet, Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, 23. bs., Ankara, Turhan Kitapevi, 2019 (Borçlar).
• KILIÇOĞLU, Mustafa, “Haksız Fiillerde İlliyet Bağı”, Yargıtay Dergisi, C. 30, S. 1-2, 2004, ss. 27-44 (İlliyet Bağı).
• KOÇHİSARLIOĞLU, Cengiz, “Kusur İşleme Ehliyeti Olarak Ayırt Etme Gücünün Haksız Eylem Alanında Derecelendirilmesi”, AÜHFD, C. 53, S. 4, 2004, ss. 1-17.
• KOÇHİSARLIOĞLU, Cengiz, “Kusurun Objektifleştirilmesinin Ayırt Etme Gücünü Etkilemesi”, AÜHFD, C. 53, S. 3, 2004, ss. 1-17.
• KOÇHİSARLIOĞLU, Cengiz, Haksız Eylem Kusuru, 1. bs., Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2022 (Haksız Eylem).
• KORKMAZ, Fırat, Türk Borçlar Hukukunda Kusur İlkesinin Haksız Fiiller Açısından Değerlendirilmesi, 1. bs., Ankara, Yetkin Yayınları, 2021.
• KURTULAN, Gökçe, “Haksız Fiilde Hukuka Aykırılık Unsuru”, MÜHFHAD, C. 23, S. 1, 2019, ss. 465-503.
• NART, Serdar, Ayırt Etme Gücünden Yoksun Kimselerin Hukukî Sorumluluğu (Hakkaniyet Sorumluluğu), 1. bs., Ankara, Adalet Yayınları, 2014.
• NOMER, Haluk Nami, Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, 17. bs., İstanbul, Beta Basım, 2020.
• OĞUZ, Habip, “Sorumluluk Hukukunda Kusur”, TAAD, C. 7, S. 28, 2016, ss. 273-286.
• OĞUZMAN, M. Kemal-SELİÇİ, Öz, Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, C. 1, 18. bs., İstanbul, Vedat Kitapçılık, 2022.
• OĞUZMAN, M. Kemal-Seliçi, Özer-Oktay Saibe, Kişiler Hukuku, 21. bs., İstanbul, Filiz Kitapevi, 2022.
• OZANSÜ, Mehmet Cemil, “Ceza Hukukunda Kasttan Doğan Sübjektif Sorumluluk”, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul 2007.
• ÖZSUNAY, Ergun, Gerçek Kişilerin Hukuki Durumu, 5. bs., İstanbul, İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1982.
• PAKSOY, Meliha Sermin, Sözleşmeyi İhlale Yöneltme, 1. bs., İstanbul, On İki Levha Yayınları, 2018.
• REİSOĞLU, Safa, Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, 25. bs., Ankara, Beta Yayınları, 2014.
• SAKA, Zafer, “Kusur Kavramı”, Adalet Dergisi, S. 6, 1973, ss. 441-455.
• SANLI, Kerem Cem, Haksız Fiil Hukukunun Ekonomik Analizi, Hukuk ve Ekonomi Öğretisi, 1. bs., İstanbul, Arıkan Basım Yayım Dağıtım, 2007.
• SARI, Onur, “Yapay Zekânın Sebep Olduğu Zararlardan Doğan Sorumluluk”, TBB Dergisi, S. 147, 2020, ss. 251-312.
• SAVAŞ, Abdurrahman, “Roma Hukukunda Kusursuz Sorumluluğun Kusur Sorumluluğuna Dönüşüm Süreci ve Bu Dönüşümün Modern Hukuka Etkisi”, İstanbul Hukuk Mecmuası, C. 80, S. 2, 2022, s. 537-582.
• SIMONS, Kenneth W., “A Restatement (Third) of Intentional Torts?”, Arizona Law Review, 2006, Vol. 48, pp. 1061-1102.
• ŞEN, Yusuf: “İslam Hukuku ve Modern Hukuk Bağlamında Tazmin Sorumluluğunun Değerlendirilmesi”, Ekev Akademi Dergisi, C. 20, S. 68, 2016, ss. 383-413.
• TUNÇOMAĞ, Kenan, Türk Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, C. 1, 6. bs., İstanbul, Sermet Matbaası, 1976.
• VON TUHR, Andreas, Borçlar Hukuku’nun Umumi Kısmı, C. 1-2, 2. bs., Ankara, Yargıtay Yayınları, 1983.
• YAVUZ, Cevdet, “Türk Borçlar Kanunu Tasarısı’na Göre Kusursuz Sorumluluk Halleri ve İlkeleri, MÜHFHAD, C. 14, S.4, 2008, ss. 29-61.
• YILDIZ, Kübra, “Haksız Fiil Hukukunda Nedensellik Bağının Belirlenmesi”, SÜHFD, C. 30, S. 3, 2022, ss. 1115-1158.