NÜKLEER ENERJİ ALANINDA ÜÇÜNCÜ ŞAHIS SORUMLULUĞUNA İLİŞKİN 1960 TARİHLİ PARİS SÖZLEŞMESİ’Nİ DEĞİŞTİREN 2004 PROTOKOLÜ İLE 7381 SAYILI NÜKLEER DÜZENLEME KANUNU’NUN MUKAYESE VE DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 1, 417 - 500, 17.06.2023

Zehra Korkmaz

https://doi.org/10.52273/sduhfd..1298643

Öz

Bu çalışmada öncelikle uluslararası nükleer sorumluluk rejimlerine duyulan ihtiyaç, uluslararası nükleer sorumluluk hukuku rejimleri, ilgili sözleşmeler, Nükleer Enerji Alanında Üçüncü Şahıs Sorumluluğuna İlişkin 1960 Tarihli Paris Sözleşmesi ve ilgili protokolleri ile 7381 Sayılı Nükleer Düzenleme Kanunu hakkında bilgi verilmiştir. Uluslararası nükleer sorumluluk hukukuna hakim olan temel ilkeler bağlamında Nükleer Enerji Alanında Üçüncü Şahıs Sorumluluğuna İlişkin 1960 Tarihli Paris Sözleşmesi’ni Değiştiren 2004 Protokolü ve 7381 Sayılı Kanun mukayese edilmiştir. Bu çerçevede münhasır sorumluluk, kusursuz sorumluluk, sorumluluğun miktar bakımından sınırlandırılması, zorunlu malî güvence, sorumluluğun zaman bakımından sınırlandırılması, yargılama yetkisi, uygulanacak hukuk ve kararların icrası ile ayrımcılık yapmama temel ilkeleri izah edilerek mukayese ve değerlendirmelerde bulunulmuştur. Sonunda da buna ilişkin kapsamlı bir değerlendirmeye yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Nükleer Enerji Hukuku, Paris Sözleşmesi, 2004 Protokolü, 7381 Sayılı Kanun, Uluslararası Nükleer Sorumluluk Hukuna Hakim Olan İlkeler, Nükleer Enerji Alanında Üçüncü Şahıs Sorumluluğu

Kaynakça

• AKSAR, Yusuf, Teoride ve Uygulamada Uluslararası Hukuk-I, Genişletilmiş ve Güncellenmiş 6. bs., Cilt:1, Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2021.
• AMEYE, Evelyne, ARREGUİ - Iñigo Igartua, “National Nuclear Third Party Insurance Pools Revisited from a European Union Competition Law Perspective”, Journal of Energy & Natural Resources Law, C. 30, S. 3, 2012, ss. 265-300.
• AMPOVSKA, Marija, “Nuclear Insurance Pools Worldwide: The Role in Nuclear Law”, Balkan Social Science Review, S.9, 2017, ss. 7-21.
• AYDOĞDU, Murat, Sivil Amaçlı Nükleer Santral İşletenin ve Nükleer Madde Taşıyanın Hukuki Sorumluluğu, Ankara, Adalet Yayınevi, 2009.
• BELSER, William E., “Untersuchung der in den nationalen Gesetzen und in internationalen Konventionen über die Haftungn auf dem Gebiet der Atomenergie gegebenen Lösungen für die den Versicherern zur Deckung dieser Haftpflicht gestellten Probleme”, Colleque Europeen de Droit Nucleaire, Bericht No.4, 1966.
• CARROLL, Simon, “Perspective on the Pros and Cons of a Pooling-type Approach to Nuclear Third Party Liability”, Nuclear Law Bulletin, S. 81, 2018/1, ss. 75-97.
• CHERF, A., “The NLI Curriculum: A Comprehensive Programme on Nuclear Law”, içinde Nuclear Law Institute a Collective View on a Decade of Capacıty Buıldıng and Development in Nuclear Law, Vienna, International Atomic Energy Agency, 2022.
• COOK, Helen, The Law of Nuclear Energy, Second Edition, London, Thomson Reuters/Sweet&Maxwell, 2018. DEMİRCİ, Serdar, “Nuclear Energy and Insurance Problematic of Turkey”, Yıldırım Beyazıt Hukuk Fakültesi Dergisi, S. 2, 2019, ss. 260-302.
• DOST, Süleyman, Temel Kavramlar, Metinler ve Kararlar Bağlamında Uluslararası Hukukta Adalet, 2. Baskı, Ankara, Yetkin Yayınevi, 2019.
• DUSSART DESART, Roland, “The Reform of the Paris Convention on Third Party Liability in the Field of Nuclear Energy and of the Brussels Supplementary Convention an Overview of the Main Features of the Modernisation of the Two Conventions”, Nuclear Law Bulletin, S. 75, 2005/1, ss. 7-33.
• EL BARADEİ, Mohamed – NWOGUGU, Edwin - RAMES, John, “International Law and Nuclear Energy: Overview of the Legal Framework”, IAEA Bulletin, S. 3, 1995, ss. 16-25.
• ERBAŞI ÇUHADAR, Ayşe Aslıhan, “Uluslararası Nükleer Sorumluluk Rejimi Çerçevesinde Sivil Amaçlı Nükleer Santral İşletenin Hukuki Sorumluluğu’’, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 6, S. 3, 2015, ss. 341-378.
• ERKİNER, Hakkı Hakan, Devletin Haksız Fiilden Kaynaklanan Uluslararası Sorumluluğu, 1. Baskı, İstanbul, Oniki Levha Yayıncılık, 2010.
• GİOİA, Andrea, “Maritime Zones and The New Provisions on Jurisdiction in the 1997 Vienna Protocol and in the 1997 Convention on Supplementary Compensation”, Nuclear Law Bulletin, S. 63, 1999/1, ss. 25-38.
• GİOİA, Andrea, “Damage Gıvıng Rıse To Compensatıon Under The International Nuclear Liability Regime”, içinde Nuclear Law Institute a Collectıve Vıew on a Decade of Capacıty Building and Development in Nuclear Law, Vienna, International Atomic Energy Agency, 2022, ss. 140-155.
• GÜNEYSU, Gülin, “Nükleer Reaktörlerin Yol Açtığı Zararlardan Doğan Hukuki Sorumluluk”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 41, S. 1, 1990, ss. 207-223.
• HANDRLİCA, Jakub, “European Nuclear Liability Law: Reflecting The Most Recent Developments”, Common Law Review, S. 12, 2012, ss. 37-46.
• HEFFRON, Raphael J. - ASHLEY, Stephen F. - NUTTALL, William J., “The Global Nuclear Liability Regime Post Fukushima Daiichi, Progress in Nuclear Energy, S. 90, 2016, ss. 1-10.
• HEKİM, Burak, “Nükleer Enerji Alanında Hukuki Sorumluluk”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 67, S. 2, 2018, ss. 355-414.
• INTERNATİONAL ATOMİC ENERGY AGENCY, The 1988 Joınt Protocol Relating to the Applicatıon of the Vienna Convention and The Paris Convention — Explanatory Text, IAEA International Law Serıes No. 5, Vienna, IAEA Publications, 2013.
• INTERNATİONAL ATOMİC ENERGY AGENCY, The 1997 Vienna Convention on Civil Liability for Nuclear Damage and The 1997 Convention on Supplementary Compensation for Nuclear Damage Explanatory Texts, IAEA Publications, 2017.
• INTERNATİONAL ATOMİC ENERGY AGENCY, The 1997 Vienna Convention on Civil Liability for Nuclear Damage and The 1997 Convention on Supplementary Compensation for Nuclear Damage - Explanatory Texts IAEA International Law Series No. 3 (Revised), Vienna, IAEA Publications, 2017.
• İNAL, Arda, “An Analysis And Discussion on The Concepts of State Responsibility and State Liability in The Context of a Nuclear Accident or Radiological Emergency with Transboundary Effects”, International School of Nuclear Law, Montpellier, 2016.
• İNAL, Arda, “Nükleer Enerji Alanında Üçüncü Şahıslara Karşı Hukuki Sorumluluğa İlişkin Paris Sözleşmesi ve Paris Sözleşmesi’ni Değiştiren 2004 Protokolü’nün Türk Hukukuna Uygulanması”, Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, (Uzmanlık Tezi), Ankara, 2017.
• KAPLAN, Stephen G., “Compensating Damage Arising from Global Nuclear Accidents: The Chernobyl Situation”, Loyola of Los Angeles International and Comparative Law Review, S. 10, 1988, ss.241-269.
• KARAUZ, Agah Kürşat, “Nükleer Santral İşletenin Hukuki Sorumluluğu”, Nevşehir Barosu Dergisi, C. 1, S. 1, 2014, ss.1-42.
• LAMM, Vanda, “The Protocol Amending the 1963 Vienna Convention”, Nuclear Law Bulletin, S. 61, 1998, ss. 7-24. MCINTOSH, Steven, “Nuclear Liability and Post-Fukushima Developments”, içinde Nuclear Law: The Global Debate, Vienna, Asser Press, 2022, ss. 311-335.
• MCRAE, Ben, “Entry into force of the Convention on Supplementary Compensation for Nuclear Damage: Opening the Umbrella”, Nuclear Law Bulletin, S. 95, 2015/1, ss. 7-25.
• MİHAİ, Elena, “International Civil Liability Regimes for Nuclear, Oil Transport and Industrial Activities”, University of Calgary Faculty of Law, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Calgary, 2010.
• MOHAN, M.P. Ram, Nuclear Energy and Liability in South Asia Institutions, Legal Frameworks and Risk Assessment Within SAARC, India, Springer, 2015.
• NOVOTNA, Marianna - VARGA, Peter, “International and Supranational Aspects of Nuclear Liability”, Faculty of Law of Trnava University in Trnava Law Review, C. 1, S. 15, 2017, ss. 38-60.
• OĞUZMAN, M. Kemal - ÖZ, M. Turgut, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt II, 17. bs., İstanbul, Vedat Kitapçılık, 2022. ÖZKAHRAMAN, Demet - GÜRBÜZ, Nazlı, “Türk Hukukunda Nükleer Santral İşletenin Sorumluluğu”, GSI ARTICLETTER, 2018, ss. 21-40.
• PAZARCI, Hüseyin, Uluslararası Hukuk Dersleri 1.Kitap, 15. bs., Ankara, Turhan Kitabevi, 2021.
• PELZER, Norbert, “On Modernising the Paris Convention”, Nuclear Law Bulletin, S. 12, 1973, ss. 46-59.
• PELZER, Norbert, “Focus on the Future Nuclear Liability Law”, Journal of Energy&Natural Resources Law, C. 17, S. 4, 1999, ss. 332-353.
• PELZER, Norbert, “International Pooling of Operators’ Funds: An Option to Increase the Amount of Financial Security to Cover Nuclear Liability?”, Nuclear Law Bulletin, S. 79, 2007/1, ss. 37-55.
• PELZER, Norbert, “Nuclear New Build – New Nuclear Law?”, Nuclear Law Bulletin, S. 84, 2009/2, ss. 5-21.
• PELZER, Norbert, “Main Features of the Revised International Regime Governing Nuclear Liability – Progress and Standstill” içinde International Nuclear Law: History, Evolution and Outlook, OECD NEA, 2010, ss. 355-386.
• PELZER, Norbert, “Safer Nuclear Energy through a Higher Degree of Internationalisation? International Involvement Versus National Sovereignty”, Nuclear Law Bulletin, S. 91, 2013/1, ss. 43-88.
• POPOV, Andrey, “Russian Vision of the Problems and Prospects of the International Legal Framework in the Context of Small Modular Reactors and Transportable Nuclear Power Units” içinde Nuclear Law The Global Debate, Vienna, Asser Press, 2022, ss. 57-68.
• QUÉRÉ, Alain, “Challenges Facing the Insurance Industry since the Modernisation of the International Nuclear Third Party Liability Regime”, Nuclear Law Bulletin, S. 94, 2014, ss. 77-104.
• RADETZKİ, Marcus, “Limitation of Third Party Liability: Causes, Implications and Future Possibilities”, Nuclear Law Bulletin, S. 63, 1999/1, ss. 7-24.
• REYNERS, Patrick, “The International Nuclear Energy Law Framework: An Outlook”, German Yearbook of International Law, S. 56, 2013, ss. 227-280.
• SCHWARTZ, Julia, “Liability and Compensation For Third Party Damage Resulting from a Nuclear Incident’’ içerisinde International Law: History, Evolution and Outlook, OECD Publications, 2010, ss. 307-355.
• SCHWARTZ, Julia A., “Liability and Compensation for Third Party Damage Resulting From a Nuclear Incident”, içerisinde Principles and Practice of International Nuclear Law, Nuclear Energy Agency, 2022, ss. 409-444.
• STOİBER, Carlton - BAER, Alec - PELZER, Norbert - TONHAUSER, Wolfram, Handbook on Nuclear Law, Vienna, International Atomic Energy Agency, 2003.
• THOMAS, Anthony - HEFFRON, Raphael J., “Third Party Nuclear Liability: The Case of a Supplier in the United Kingdom”, University of Cambridge Electricity Policy Research Group: EPGR No:1205, 2012, ss. 1-41.
• ULUSAN, İlhan, “Türk Hukukunda Nükleer Zararlardan Doğan Hukukî Mesuliyet”, Prof. Dr. Halit Kemal Elbir’e Armağan, 1996, ss. 55.