Adil Yargılamayı Etkilemeye Teşebbüs Suçu (TCK m. 288) ile Yargı Görevi Yapanı, Bilirkişiyi veya Tanığı Etkilemeye Teşebbüs Suçunun (TCK m. 277) Karşılaştırmalı İncelemesi

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 1, 219 - 266, 29.06.2024

Rukiye Kahya

https://doi.org/10.52273/sduhfd..1473814

Öz

Türk Ceza Kanunu’nda (TCK) adil yargılanma hakkının unsurlarından birisi olan bağımsız ve tarafsız mahkeme ilkesini korumaya yönelik yer alan suç türlerinden birisi adil yargılamayı etkilemeye teşebbüs suçu (TCK m. 288); diğeri ise yargı görevi yapanı, bilirkişiyi, tanığı etkilemeye teşebbüs suçudur (TCK m. 277). Adil yargılamayı etkilemeye teşebbüs suçu 765 sayılı (Mülga) Türk Ceza Kanunu’nda yer almayan, ilk olarak 5237 sayılı TCK’da düzenlenmiş bir suç tipidir. Hem yeni bir suç tipi olması nedeniyle uygulamada karşılaşılan sorunlar neticesinde madde kısa bir zaman diliminde önemli değişikliklere uğramış hem de TCK m. 277 ile olan benzerliği ve ilişkisi beraberinde tartışmaları da gündeme getirmiştir.
Çalışmada her iki suç tipinin suç teorisi açısından özellikleri ortaya konmuş, maddelerin geçirmiş oldukları değişiklikler ile suçların birbirlerine olan benzerlikleri ve farklılıkları açısından geçirdikleri dönüşümler ele alınmış, korunan hukuki değer bağlamında her iki suç karşılaştırılarak nasıl bir düzenleme öngörülebileceği yönünde bir bakış açısı sunulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Adil yargılamayı etkilemeye teşebbüs, yargı görevi yapanı etkileme, tanığı veya bilirkişiyi etkileme, bağımsız ve tarafsız mahkeme, ifade ve basın özgürlüğü

A Comparative Analyses of the Crime of Attempting to Influence a Fair Trial (TPC Art. 288) and the Crime of Attempting to Influence a Judicial Officer, Expert or Witness (TPC Art. 277)

Öz

One of the types of crimes in the Turkish Penal Code (TPC) aimed at protecting the principle of an independent and impartial court, which is one of the elements of the right to a fair trial, is the crime of attempting to influence a fair trial (TPC art. 288) and the other is the crime of attempting to influence a judicial officer, expert, or witness (TPC art. 277). The crime of attempting to influence a fair trial is a type of crime that is not included in the (Repealed) Turkish Penal Code No. 765, but was first regulated in the Turkish Penal Code No. 5237. As a result of the problems encountered in practice due to it being a new type of crime, the article has undergone significant changes in a short period of time, and its similarity and relationship with TPC art. 277 has brought up discussions.
The study revealed the characteristics of both crime types in terms of crime theory, discussed the changes that the substances have undergone and the transformations that crimes have undergone in terms of their similarities and differences with each other, and tried to present a perspective on what kind of regulation can be envisaged by comparing both crimes in the context of the protected legal value.

Anahtar Kelimeler

Attempting to Influence a Fair Trial, Influencing a Judicial Officer, Influencing Witness or Expert, Right to a Fair Trial, Freedom of Expression

Kaynakça

• “Yargı Hizmetlerinin Etkinleştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması ve Basın Yoluyla İşlenen Suçlara İlişkin Dava ve Cezaların Ertelenmesi Hakkında Kanun Tasarısı” Türk Ceza Hukuku Derneği Görüşü (2012) (3) Suç ve Ceza Dergisi, 23
• Artuk ME ve Gökcen A, Ceza Hukuku Genel Hükümler (17. Baskı, Adalet, Ankara, 2023)
• Bayraktar K, “Adliyeye Karşı Suçların Genel Özellikleri”, Özel Ceza Hukuku Cilt X Adliyeye Karşı Suçlar (TCK m. 267- 298) (On İki Levha, Ekim 2021)
• Centel N, “5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nda Yargı Görevi Yapanı Etkileme Suçu”, Uğur Alacakaptan’a Armağan (2008) Cilt I, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 135-154
• Centel N, Zafer H ve Çakmut Ö, Türk Ceza Hukukuna Giriş (9. Baskı, Beta 2016)
• Cohen S, Folk Devils and Moral Panics: the Creation of the Mods and Rockers (3rd Edition, Trent University Library, 1987 Worcester)
• Demirbaş T, Ceza Hukuku Genel Hükümler (17. Baskı, Seçkin 2022)
• Donay S, Türk Ceza Kanunu Şerhi (Beta, Eylül 2007)
• Dönmezer S ve Bayraktar K, Basın Hukuku (6. Baskı, Beta 2016)
• Dönmezer S, “Ceza Muhakemesi Kanunu 1999 Tasarısının Temel İlkeleri”, CMUK Sempozyumu - İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Karşısında 70. Yıldönümünde Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu Sempozyumu (Beta 1999 İstanbul)
• –– ––, Kriminoloji, 1994
• Ekmekçi D, “Kitle İletişim Özgürlüğünün Sınırı Olarak Türk Hukukunda Adil Yargılanma Hakkına Karşı Suçlar” (Nisan 2013) GSÜ SBE Kamu Hukuku Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi
• Erem F, “Cezalandırılabilme Objektif Şartı” (1970) 27 (3-4) AÜHFD 9
• Gerçeker H, Yorumlu & Uygulamalı Türk Ceza Kanunu, C. 2 (6. Baskı, Seçkin 2022)
• Gökcan HT ve Artuç M, Yorumlu Uygulamalı Türk Ceza Kanunu, C. 6 (Adalet, Ankara 2021)
• Gözübüyük AŞ ve Gölcüklü F, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması (10. Bası, Turhan, Ankara 2013)
• Gülseren FŞ, “Ceza Hukukunda Aleniyet Kavramı” (2014 Hairan) LAÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 32
• Hafızoğulları Z ve Güngör D, “Türk Ceza Hukukunda Suçların Tasnifi” (2007) (69) TBB Dergisi, 21
• Hafızoğulları Z ve Özen M, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler Millete ve Devlete Karşı Suçlar (Tıpkı Basım, 2. Baskı, 2017)
• Hafızoğulları Z, “Türk Ceza Hukukunun Seksen Yılı”, Cumhuriyetin Kuruluşundan Bugüne Türk Hukukunun Seksen Yıllık Gelişimi Sempozyumu (30-31 Ekim 2003) AÜHF Yayınları, No:538
• –– ––, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler (Us-A, 2008)
• Hakeri H, Ceza Hukuku Genel Hükümler Temel Bilgiler (18. Baskı, Astana 2020)
• İçel K, Füsun Sokullu Akıncı, İzzet Özgenç, Adem Sözüer, Fatih S. Mahmutoğlu ve Yener Ünver, Suç Teorisi, 2. Kitap (2. Baskı, Beta 2000)
• İçel K, Ceza Hukuku Genel Hükümler (7. Baskı, Beta 2023)
• –– ––, Kitle İletişim Hukuku (Beta 2023)
• –– ––, Suçların İçtimaı (Sermet Matbaa, 1972)
• İpekçioğlu PA, Türk Ceza Hukukunda Suça Teşebbüs (Ankara 2009)
• İtişgen R, “Adil Yargılamayı Etkilemeye Teşebbüs Suçu (TCK m. 288)” (2014) (111) TBBD 61
• Koca M ve Üzülmez İ, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler (15. Baskı, Seçkin 2022)
• Malkoç İ, Açıklamalı Türk Ceza Kanunu (Ankara 2013) 4. Cilt
• Malkoç İ, Açıklamalı-İçtihatlı 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu (Madde 188-345) (Ankara 2007) II. Cilt
• Memiş P, "Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi In dubio Pro Reo", Av. Dr. Şükrü Alpaslan Armağanı (Can 2007) 488
• Meran N, İçtihatlı Açıklamalı Basın Yoluyla ve Genel Olarak Hakaret – İftira (2. Baskı, Seçkin 2014)
• Önder A, Ceza Hukuku Dersleri (İstanbul 1992)
• –– ––, Ceza Hukuku Genel Hükümler (2. Baskı, Beta 1992) C. II-III
• Özar S, “Anayasa Mahkemesi’nin Esastan İncelediği Normlar Çerçevesinde Türk Ceza Kanunu’nun On Altı Yılı” (Haziran 2021) 11 (1) Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss. 409-438
• Özbek VÖ, Doğan K ve Bacaksız P, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler (13. Baskı, Seçkin 2022)
• Özek Ç, “Adliyeye Karşı Suçların Hukuki Konusu” (1997) 55 (3) İÜHFM 13
• –– ––, Basın Suçlarında Ceza Sorumluluğu, İstanbul Üniversitesi Yayınları No. 1795, Hukuk Fakültesi Yayınları No. 397 (Sulhi Garan 1972)
• Özen M, “5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda Suça Teşebbüs Kurumu” (Temmuz 2006) (7) HPD, ss. 116-121
• Özen M, Ceza Hukuku Genel Hükümler Dersleri (Adalet 2017)
• –– ––, Ceza Hukuku Özel Hükümler Dersleri (8. Baskı, Adalet 2023)
• Özgenç İ, “Soruşturma İşlemlerinin Gizliliğini İhlal ve Adil Yargılamayı Etkilemeye Teşebbüs Suçları” Ed. M. Tevfik Gülsoy, Ceza Hukukunun Güncel Sorunları Kolokyumu (2010 Erzurum) 147
• –– ––, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler (19. Baskı, Seçkin 2023)
• Öztürk B, Tezcan D, Erdem MR, Sırma Gezer Ö, Saygılar YF, Alan E, Özaydın Ö, Erden Tütüncü E, Altınok Villemin D ve Tok MC, Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku (16. Baskı, Seçkin 2022 Ankara)
• Parlar A ve Hatipoğlu M, Açıklamalı-Yeni İçtihatlarla Uygulamalı 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu Yorumu: Maddelerin Açıklamaları Yeni TCK ile ilgili Yargıtay Ceza Genel Kurul ve Özel Daire Kararları (Seçkin 2010) Parlar A ve Öztürk M, Uygulamada Adliyeye Karşı Suçlar (Aristo 2018)
• Selçuk S, “Adil Yargılamayı Etkileme Suçları II”, Star Gazetesi (19.08.2008)
• Soyaslan D, Teşebbüs Suçu, (Kazancı 1994, İstanbul)
• Şenol C, “5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’na Göre Yargı Görevi Yapanı, Bilirkişiyi veya Tanığı Etkilemeye Teşebbüs Suçu (TCK m. 277)” (2013) LXXI (1) İÜHFM 1119
• Taşkın ŞC, “Yargı Görevi Yapanı Etkileme Suçu” (2010) (75-76) Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Kazancı Hakemli Hukuk Dergisi, 168
• Toroslu N ve Toroslu H, Ceza Hukuku Genel Kısım (27. Baskı, Savaş 2023)
• Toroslu N, Cürümlerin Tasnifi Bakımından Suçun Hukuki Konusu (Ankara 1970)
• Tosun Ö, “Basın Suçu ve Teşebbüs Sorunu” (Y.1979-1981) 45 (1-4) İÜHFM, Doğumunun 100. Yılında Atatürk’e Armağan, 261
• Ünver Y, TCK’da Düzenlenen Adliyeye Karşı Suçlar, İftira, Suç Uydurma, Suç Üstlenme, Yalan Tanıklık ve Bilirkişilik, Suçu İhbar Etmemek Suçları (7. Baskı, Seçkin 2023)
• Vitkauskas D ve Dikov G, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Kapsamında Adil Yargılama Hakkının Korunması, Uygulamacılar İçin El Kitabı, Çev. Av. Serkan Cengiz, (2. Baskı, Avrupa Konseyi, Strazburg, 2018)
• Yalçın Sancar T, “Yeni Türk Ceza Kanunu’nda “Zincirleme Suç”” (2007) (70) TBBD 244
• Çevrimiçi Kaynaklar
• “Neden gözaltına alındı?”, <https://www.ntv.com.tr/turkiye/gizem-bagdacicek-kimdir-gizem-bagdacicek-neden-gozaltina-alindi,2pi6FewrXE65Zrw4dGJYbw> Erişim Tarihi 20.11.2023
• “Son dakika... Atatürk'ün fotoğrafına saygısızlık yapmıştı: 17 yaşındaki çocuk tutuklandı”, <https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/son-dakika-ataturkun-fotografina-saygisizlik-yapmisti-17-yasindaki-cocuk-tutuklandi-2121506> Erişim Tarihi 20.11.2023
• “TikTok'ta para karşılığı müstehcen içerikli yayın yapan kadın, aylık kazancını açıkladı”, <https://t24.com.tr/haber/tik-tok-ta-para-karsiligi-mustehcen-icerikli-yayin-yapan-kadinin-ifadesi-ortaya-cikti,1140905> Erişim Tarihi 20.11.2023
• Kazancı İçtihat Bilgi Bankası, <https://lib.kazanci.com.tr/kho3/ibb/anaindex.html>
• Legalbank İçtihat Programı, <https://legalbank.net/arama/mahkeme-kararlari>
• Özgenç İ, “Yargı Görevi Yapanı Etkilemeye Teşebbüs, Suçluyu Kayırma ve Rüşvet Suçlarına İlişkin Bir Olay Üzerine Hukuki Tespit ve Değerlendirmeler”, Yayım Tarihi 29.08.2020, <https://izzetozgenc.com/makale/yargi-gorevi-yapani-etkilemeye-tesebbus-sucluyu-kayirma-ve-rusvet-suclarina-iliskin-bir-olay-uzerine-hukuki-tespit-ve-degerlendirmeler> Erişim Tarihi 1 Eylül 2023
• Sinerji Mevzuat ve İçtihat Programı, <https://www.sinerjimevzuat.com.tr/>
• TBMM Tutanakları, <https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d22/c059/tbmm22059119ss0664.pdf>