Evaluation of the Provisions of Articles 41/II, 42/III ve 45 of the TCO Concerning the Protection of Third Parties Conducting Legal Transactions with an Unauthorized Representative

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 1, 807 - 860, 29.06.2024

Duygu Koçakdiker

https://doi.org/10.52273/sduhfd..1473825

Öz

A person who acts on behalf of someone else without authority is an unauthorized agent. An action taken by an unauthorized representative will not be binding on the person represented unless approval is given (Art. 46/I of the TCO). The legislature protects the person represented by granting him or her the authority to approve whether he is bound by the transaction or not. However, exceptions to this general rule have been regulated to protect the third party who transacts with the representative by relying on the existence of the authority to represent (Art. 41/II, 42/III, 44/II, 45 of the TCO). Protection occurs in two ways. The first is that the transaction is considered valid despite unauthorized representation. The second is that the person represented or its successors who do not do what is necessary to take back the certificate of representation from the representative whose authority has expired are obliged to compensate the negative damages arising from this of bona fide third parties. Our subject covers cases where the trust of the third party is fully protected (Art. 41/II, 42/III, 45 of the TCO). In cases where the third party is fully protected, the transaction carried out despite the lack of authority has its provisions and consequences and binds the represented party. Therefore, direct representation, not provisions regarding unauthorized representation, finds application.

Anahtar Kelimeler

Direct Representation, Unauthorized Representative, Third Party, Trust, Protection

Yetkisiz Temsilci ile Hukuki İşlem Yapan Üçüncü Kişinin Korunmasına İlişkin TBK m. 41/II, 42/III ve 45 Hükümlerinin Değerlendirilmesi

Öz

Yetkisi olmaksızın başkası adına ve hesabına hareket eden kişi yetkisiz temsilcidir. Yasa koyucu, yetkisiz temsilcinin yaptığı işlemle bağlı olup olmama noktasında, temsil olunana onama yetkisi tanıyarak onu korumaktadır. TBK m. 46/I hükmünde, yetkisiz bir temsilcinin yaptığı işlemin, onay vermedikçe, temsil olunanı bağlamayacağı düzenlenmiştir. Bununla birlikte kendisine bildirilen temsil yetkisinin varlığına ve kapsamına güvenerek temsilci ile işlem yapan üçüncü kişinin korunması amacıyla da bu genel kuralın istisnaları düzenlenmiştir (TBK m. 41/II, 42/III, 44/II, 45). Koruma, somut olayın özelliğine göre, temsil olunanın, yetkisiz temsile rağmen işlemle bağlı tutulması ya da yetkisi sona eren temsilciye daha önce verilen temsil belgesinin geri alınması için gerekeni yapmayan temsil olunan veya haleflerinin, iyiniyetli üçüncü kişilerin bundan doğan olumsuz zararını gidermesi yoluyla gerçekleşmektedir. Yetkisiz temsile rağmen temsil olunanın işlemle bağlı tutulması, üçüncü kişinin tam korunması, olumsuz zararın giderimi ise kısmi korunması olarak ifade edilmektedir. Konumuz üçüncü kişinin güveninin tam korunduğu halleri kapsamaktadır (TBK m. 41/II, 42/III, 45). Üçüncü kişinin tam korunduğu hallerde yetki eksikliğine rağmen yapılan işlem hüküm ve sonuçlarını doğurmakta ve temsil olunanı bağlamaktadır. Bu doğrultuda, işleme yetkisiz temsil yerine doğrudan temsile ilişkin hükümler uygulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Doğrudan Temsil, Yetkisiz Temsil, Üçüncü Kişi, Güven, Koruma

Kaynakça

• Akyol Ş, Türk Medeni Hukukunda Temsil (Vedat 2009)
• Altaş H, Medeni Hukuk Başlangıç Hükümleri (MK m. 1-7) (2. B., Yetkin 2020)
• Altıner FZ, “Yetkisiz Temsil” (Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi 2009)
• Aybay ME, İsviçre-Türk Borçlar Hukukunda Yetkisiz Temsil ve Hukuki Sonuçları (2. Baskı, Filiz 2023)
• Aydoğdu M, Nart S ve Meral O, Türk Borçlar Kanunu Temsil Şerhi (TBK m. 40-48) (Adalet 2023)
• Ayrancı M, “Yetkisiz Temsil ve Temsil Yetkisinin Kötüye Kullanılması” (Doktora Tezi, Kırıkkale Üniversitesi 2023)
• Bulut M, “Yetkisiz Temsil” (Doktora Tezi, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi 2023)
• Cihan H, Temsil Yetkisinin Verilmesi ve Kapsamının Belirlenmesi (818 S. BK ve 6098 S. TBK Yönünden Karşılaştırmalı Olarak) (Beta 2011)
• Deniz D, Güven İlkesinin Türk Borçlar Kanunu'ndaki Temsil İlişkisine Yansımaları (On İki Levha 2021)
• Dural M ve Sarı S, Türk Özel Hukuku, C.I, Temel Kavramlar ve Medeni Kanunun Başlangıç Hükümleri (Filiz 2021)
• Eren F, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (26. B., Yetkin 2021)
• Esener T, Mukayeseli Hukuk ve Hususiyle Türk – İsviçre Borçlar Hukuku Bakımından Salahiyete Müsnenit Temsil (Ajans Türk 1961)
• Furrer A, Müller-Chen M ve Çetiner B, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (On İki Levha 2021)
• Gauch P, Schluep WR, Schmid J ve Emmenegger S, Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil ohne ausservertragliches Haftpflichtrecht (9. Auf., Schultess 2008)
• Gümüş MA, Borçlar Hukukunun Genel Hükümleri (Adalet 2021)
• İnceoğlu MM, Borçlar Hukukunda Doğrudan Temsil, Borçlar Kanunu Tasarısı, Şartları ve Kapsamı, Ticari Mümessiller, Yetkisiz Temsil (On İki Levha 2009)
• Karasu B, Karşılaştırmalı Hukuk Işığında Türk Hukukunda Doğrudan ve Dolaylı Temsil (On İki Levha 2018)
• Klein JP, Stellvertretung, Art.32 - 40 OR, Zürcher Kommentar (3. Aufl. Schultess 2020)
• Kocayusufpaşaoğlu N, “Bir Yetki Belgesi ile Kanıtlanan Temsil Yetkisinin Geri Alınmasında Üçüncü Kişilerin İyiniyetinin Korunması Açısından BK. m. 33/II, 34/III ve 37 Karşısında BK. m. 36/II’nin Uygulama Alanının Belirlenmesi”, Prof. Dr Turhan Esener (ed), Prof. Dr. Haluk Tandoğan’ın Hatırasına Armağan, (Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları 1990), 207-230
• Ko¬cayusufpaşaoğlu N, Borçlar Hu¬kukuna Giriş, Hukuki İşlem, Sözleşme, C. 1 (Yenilenmiş Genişletilmiş Tamamlanmış 4. Basıdan 7. Tıpkı B., Filiz 2017)
• Kut A ve Bauer C, “Art.1-40g OR” in Yeşim Atamer, ve Andreas Furrer (eds), CHK- Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, Obligationenrecht - Allgemeine Bestimmungen - Art.1-183 OR (4. Aufl, Schultess 2023)
• Kutlu Sungurbey A, Yetkisiz Temsil, Özellikle Culpa In Contrahendo (Sözleşmenin Görüşülmesinde Kusur) ve Olumsuz Zarar (Yasa 1988)
• Oğuzman MK ve Barlas N, Medeni Hukuk, Giriş, Kaynaklar, Temel Kavramlar (22. B., Vedat 2016)
• Oğuzman MK ve Öz T, Borçlar Hukuku Genel Hükümler C. I (Güncellenmiş ve Genişletilmiş 19. B., Vedat 2021)
• Oruç Ömeroğlu H, “Yetkisiz Temsil” (Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi 2018)
• Schubert C, Allgemeiner Teil §§ 1-240, AllgPersönlR, ProstG, AGG, Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch: BGB, Bd. 1 (9. Aufl., C.H. Beck 2021)
• Tekinay SS, Akman S, Burcuoğlu H ve Altop A, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (7. B., Filiz 1993)
• Watter R ve Schneller Y, “Art.32-40 OR”, in Heinrich Honsell, Nedim Peter Vogt ve Wolfgang Wiegang (eds), Basler Kommentar, Obligationenrecht, Art 1-529 OR (4. Aufl., Basel 2007)
• Zäch R ve Künzler A, Obligationenrecht, Stellvertretung, Art.32-40 OR, Berner Kommentar, Kommentar zum schweizerischen Privatrecht (2. Aufl., Stampfli 2014)