Konusu Taşınmaz Olan Ortaklığın Giderilmesi Uyuşmazlıklarına İlişkin Arabuluculukta İcra Edilebilirlik Şerhi Üzerine Düşünceler

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 2, 1917 - 1989, 23.12.2024

Fikret Sami Tiyek , Hüseyin Kağan Zengin , Önder Topal

https://doi.org/10.52273/sduhfd..1566604

Öz

6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu (HUAK) ile birlikte dostane uyuşmazlık çözüm yöntemlerinden birisi olan arabuluculuk, yasal çerçevede hayatımıza girmiştir. Esasında ihtiyarî arabuluculuğa ilişkin hükümleri düzenleyen HUAK’a sonradan yapılan eklemelerle birlikte, belirli uyuşmazlık türleri için dava açılmasından önce arabulucuya başvuru zorunlu hale gelmiştir. Tarafların, arabulucu nezdinde bir araya gelip uyuşmazlıklarını kendilerinin çözmelerinin öngörüldüğü süreçte, zaman içinde hem uyuşmazlık türleri genişletilmiş hem de arabulucuya çözüm önerisi getirme imkânı tanınmıştır.
Gittikçe genişleme eğilimi gösteren dava şartı arabuluculuk uygulaması kapsamına, HUAK m.18/B ile taşınır ve taşınmazların paylaştırılmasına ve ortaklığın giderilmesine ilişkin uyuşmazlıklar dâhil edilmiştir. Özellikle taşınmazlar bakımından, kanunlarımızda yer alan çeşitli kısıtlayıcı hükümler çerçevesinde, dava şartı arabuluculuk uygulamasının tüm yönleriyle irdelenmesi gerekmektedir.
Bu çalışmada, ortaklığın giderilmesi uyuşmazlıklarının arabuluculuğa ne ölçüde elverişli olduğu ve özellikle arabuluculuk süreci sonunda taraflarca hazırlanacak anlaşma belgesinin hüküm ve sonuçları incelenmiştir. Nitekim kanun koyucu, tarafların anlaşması halinde hazırlanacak anlaşma belgesinin, taşınmazlar bakımından özel hükümlere uyularak hazırlanması gerektiğine işaret etmiştir. Buna ek olarak, anlaşma belgesinin icra edilebilmesi için sulh hukuk mahkemesinden icra edilebilirlik şerhinin alınması şart koşulmuştur. Çalışmamızda, tüm güncel gelişmeler gözetilerek, anlaşma belgesinin ne şekilde icra edilebileceği, bu sebeple alınması öngörülen icra edilebilirlik şerhi ile ilgili açıklamalar ve değerlendirmeler yapılmıştır. Ayrıca, anlaşma belgesiyle birlikte resmî daire ve kurumlarda yapılabilecek işlemler, icra edilebilirlik şerhi alınması süreciyle birlikte değerlendirilip uygulamada yaşanan sorunlara somut çözüm önerileri getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İradi Sona Erme, Ortaklığın Giderilmesi, Dava Şartı Arabuluculuk, Arabuluculuk Anlaşma Belgesi, İcra Edilebilirlik Şerhi

Thoughts on the Annotation of Enforceability in Mediation Regarding Disputes for Dissolution of Partnership with Immovable Property as Its Subject

Öz

The Law No. 6325 on Mediation in Civil Disputes (LMCD) has brought mediation, one of the most effective amicable dispute resolution methods, into our legal framework. Some types of disputes must be referred to a mediator before filing a lawsuit.
The process involves the parties coming together to resolve their disputes. Over time, the types of disputes have been expanded, and the mediator can propose solutions. Article 18/B of the LMCD has expanded the scope of mediation as a condition for litigation to include disputes regarding movable and immovable property and the settlement of partnerships. This is a gradual process, especially regarding immovables.
This study will examine the suitability of mandatory mediation for disputes regarding the elimination of partnerships. It will also examine the agreement document prepared by the parties, at the end process of the mediation. The legislator has made it clear that this document must be submitted to the civil court for enforceability annotation before it can be enforced.
In our study, explanations and evaluations were made regarding the enforceability of the agreement document and the enforceability notation to be obtained for this reason. In addition, the transactions that can be carried out with the agreement document in official offices and institutions are evaluated together with the process of obtaining the enforceability annotation, and concrete solutions to the problems encountered in practice are proposed.

Anahtar Kelimeler

Voluntary Dissolution, Dissolution of Partnership, Mediation as a Condition for Litigation, Mediation Agreement Document, Enforceability Annotation

Kaynakça

• Akıncı Ş, Borçlar Hukuku Bilgisi (8. Baskı, Sayram 2015)
• Akil C, ‘Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’nun Kapsamı’ Prof. Dr. Ejder Yılmaz’a Armağan, Cilt 1 (Yetkin 2014) 75-137.
• Akipek J G, Türk Eşya Hukuku (Ayni Haklar), İkinci Kitap Mülkiyet (2. Baskı, Ankara Üniversitesi 1973)
• Akkan, M, ‘Arabuluculuk Faaliyeti Sonucunda Anlaşılan Hususlarda Dava Açma Yasağı ve Sonuçları’ (2018) 20 (2, 1) Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1-31
• — —, Bir İşin Yapılması veya Yapılmamasına İlişkin İlamların İcrası (On İki Levha 2020)
• Antalya G, Miras Hukuku (Vedat 2009)
• Aral F, Türk Hukukunda Mirasın Taksimi Davası (Ankara Üniversitesi 1979)
• — — ve Ayrancı H, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri (14. Baskı, Yetkin 2021)
• Arslan R, Yılmaz E, Taşpınar Ayvaz S ve Hanağası E, Medenî Usul Hukuku (9. Baskı, Yetkin 2023)
• Avcı M Ö, Mirasın Mahkeme Kararıyla Paylaşılması (On iki Levha 2014)
• Ayan M, Eşya Hukuku -II- Mülkiyet (9. Baskı, Seçkin 2016)
• Aybay A, Müşterek Mülkiyette Taksim (Sulhi Garan 1966)
• Azaklı Arslan B, Medenî Usûl Hukuku Açısından Zorunlu Arabuluculuk (Yetkin 2018).
• Badur E, ‘Arabuluculuk Anlaşma Belgesinin Borçlar Hukuku Açısından Değerlendirilmesi’ (2021) (18) Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi 49-87
• Budak A C, ‘Ticari Davalarda Dava Şartı Olarak Arabuluculuk’, (2019) 15 (1) Medenî Usûl ve İcra İflâs Hukuku Dergisi 25-40
• Bulur A, ‘6325 Sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu ve Uygulaması Hakkında Değerlendirmeler’, Prof. Dr. Ramazan Arslan’a Armağan, Cilt 1 (Yetkin 2015) 499-514
• Büyükay F, Arabuluculuk Anlaşma Belgesi ve İcra Edilebilirlik Şerhi (Adalet 2018)
• C. Wieland, Kanunu Medenide Ayni Haklar (Çeviren: İ. Hakkı Karafakı) (1946)
• Coşar V A, ‘Mülkiyet Kavramı ve Çeşitleri II’, (1985) (4) Ankara Barosu Dergisi 616-630)
• Çelikoğlu C T, ‘6325 Sayılı HUAK’a göre Arabuluculuk Yoluna Başvurulması ve Çözüm Anlaşmasının Mahkeme ve İcra Usûlleri İle İlişkisi’, Prof. Dr. Ejder Yılmaz’a Armağan, Cilt 1 (Yetkin 2014) 669-723
• Dural M ve Öz T, Türk Özel Hukuku, Cilt IV Miras Hukuku, (Filiz 2016)
• Ekmekçi Ö, Özekes M, Atalı M ve Seven V, Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk (On İki Levha 2019)
• Eminoğlu C ve Erdoğan E, Ticari Uyuşmazlıklarda İhtiyari ve Dava Şartı (Zorunlu) Arabuluculuk, (Adalet 2020)
• Erdoğan E, ‘Yapma Borçlarının İcrası ve Temel Bazı Sorunlar’, (2017) 75 (2) Ankara Barosu Dergisi 145-175
• Eren F, ‘Mirasın Paylaşılması’ Medeni Kanunu’nun ve Borçlar Kanunu’nun 90. Yılı Uluslararası Sempozyumu (2017) 495-523
• — —, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (18. Baskı, Yetkin 2015)
• — —, Borçlar Hukuku Özel Hükümler (Yetkin 2014)
• — —, Mülkiyet Hukuku (4. Baskı, Yetkin 2016)
• Ertaş Ş, Eşya Hukuku (12. Baskı, Barış 2015)
• Esener T ve Güven K, Eşya Hukuku (6. Baskı, Yetkin 2015)
• Grau V, Die Bedeutung der §§ 894, 895 ZPO für die Vollstreckung von Willenserklärung (Bielefeld: E. und W. Gieseking 2001)
• Gürsoy K T, Eren F ve Cansel E, Türk Eşya Hukuku, (Ankara Üniversitesi 1978).
• Hauser P, Erbteilungsvertrag (Schulthess 1973)
• Hecht W, ‘Die gerichtliche Durchsetzung des Erbteilungsanspruchs’ (1950) 69 (3) ZSR 381.
• İmre Z ve Erman H, Miras Hukuku (12. Baskı, Der 2016)
• İnan A N, Şeref Ertaş ve Hakan Albaş, Türk Medeni Hukuku Miras Hukuku, (9. Baskı, Bilge 2015)
• Jost A, Der Willensvollstrecker (Zürich 1953)
• Kantarcıoğlu S, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 115. Maddesi Çerçevesinde Medenî Usûl Hukukunda Dava Şartlarının İncelenmesi (On İki Levha 2024)
• Karaca Öz A, ‘Arabuluculuk Anlaşma Belgesinin Aşırı Yararlanma Sebebiyle İptali’, (2023) 11 (2) Sakarya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1406-1428
• Karslı A, Medeni Muhakeme Hukuku (3. Baskı, Alternatif 2012)
• Kekeç E K, Arabuluculuk Yoluyla Uyuşmazlık Çözümünde Temel Aşamalar ve Taktikler (2. Baskı, Adalet 2014) Kılıçoğlu A, Miras Hukuku (Turhan 2015)
• Kocayusufpaşaoğlu N, Miras Hukuku (3. Baskı, Filiz 1987)
• — —, Borçlar Hukuku Genel Bölüm, Filiz 2014
• Koçyiğit İ ve Bulur A, Ticari Uyuşmazlıklarda Dava Şartı Arabuluculuk, (Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü Arabuluculuk Daire Başkanlığı 2019)
• Köroğlu A, Görevsizlik Kararının Dava Şartı Arabuluculuk Üzerindeki Etkileri (Arabuluculuğa Başvurunun Zorunlu Olmadığı Uyuşmazlıklarda Arabuluculuğa Başvurmak Zorunlu Mudur?), (Selçuk Hukuk Kongresi 2020 Özel Hukuk Tebliğleri Tam Metin Kitabı, Nobel 2020) 521-535
• Kurşat Z, Paylı Mülkiyetin Sona Ermesi (Arıkan 2008)
• Kurt Konca N ve Badur E, ‘Taşınmazın Aynına İlişkin Uyuşmazlıklarda Arabuluculuk Anlaşma Belgesi ve İcra Edilebilirlik Şerhi’ (2023) (56) Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 539-568
• Kuru B, Nizasız Kaza (Ankara Üniversitesi 1961)
• Lupoi M A, ‘Civil Enforcement in Italy: A Comparative Perspective’, (ed. R. Stürner & M. Kavano, Comparative Studies on Enforcement and provisional Measures), (Mohr Siebeck 2011) 90-101
• Messerli P, Vollstreckung des Urteils Abgabe enier Willenserklärung nach Art. 407/408 der Bernischen Zivilprozessordnung (Bern Stämpfli 1983)
• Musielak H J, Voit W und Lackmann R, Zivilprozessordnung (C. H. Beck 2015)
• Münchener Kommentar zum ZPO, Band II, München 2012 (MüKoZPO/Gruber, § 894, Rn. 1)
• Oğuzman M K, Miras Hukuku (3. Baskı, Filiz 1984)
• — — ve Öz T, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (Vedat 2014)
• — —, Seliçi Ö ve Oktay Özdemir S, Eşya Hukuku (18. Baskı, Filiz 2015)
• Ozanemre Yayla T, Mirasın Paylaşılması (Turhan 2011)
• Özbek M S, ‘Arabuluculuk Sonunda Düzenlenen Anlaşma Belgesine İcra Edilebilirlik Şerhi Verilmesinde Görevli ve Yetkili Mahkeme’ (2017) 3(2) Başkent Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 69-86
• — —, Alternatif Uyuşmazlık Çözümü, (5. Baskı, Yetkin 2022)
• Özgür Y, Müşterek Mülkiyetin Sona Ermesi (Kazancı 1995)
• Özmumcu S, Uzak Doğu’da Arabuluculuk Anlayışı ile Türk Hukuk Sisteminde Arabuluculuk Kurumuna Genel Bir Bakış (6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanununu Çerçevesinde) (On İki Levha 2013)
• Özsunay E, 6306 sayılı Kanun ve Kentsel Dönüşüm Uygulamalarına İlişkin Düşünceler (Vedat 2015)
• Postacıoğlu İ E, Medenî Usûl Hukuku Dersleri (6. Baskı, Sulhi Garan 1975)
• Saymen F H ve Elbir H K, Türk Eşya Hukuku (Aynî haklar) (1954)
• Schaufelberger P C und Lüscher K K, Basler Kommentar Honsell-Vogt-Geiser Hrsg.), Zivilgesetzsbuch II (Art 457-977 ZGB, Art. 1-61 SchlT ZGB) (5. Auflage, Helbing & Lichtenhahn 2015)
• Seeberger L H, Die richterliche Erbteilung, (Universtätsverlag Freiburg Schweiz 1993)
• Serozan R ve Engin B İ, Miras Hukuku (3. Baskı, Seçkin 2012)
• — —, Borçlar Hukuku Genel Bölüm III İfa Engelleri Haksız Zenginleşme (Filiz 2014)
• Silvestri E, ‘The devil is in the Details: Remarks on Italian Enforcement Procedures’, (Ed. C. H. Van Rhee & A. Uzelac, Enforcement and Enforceability) (Intersentia 2010) 207-215
• Sirmen L, Eşya Hukuku (11. Baskı, Legem 2023)
• Stokar D, Die Gerichtliche Durchsetzung des Erbteilungsanspruches (Schaffhausen 1954)
• Şenocak Z, ‘Mirasbırakanın Paylaşma Kuralları’, Prof. Dr. Ali Naim İnan’a Armağan (Seçkin 2009) 601-628
• Tanrıver S, İlamlı İcra Takibinin Dayanakları ve İcranın İadesi (Yetkin 1996)
• — —, ‘Arabuluculuk ve Uzlaştırma Kavramları, Aralarındaki Temel Farklılıklar ve Arabuluculuk Kurumuna Duyulan Tepkiler ya da Oluşturulan Dirençleri Sosyolojik Açıdan İrdelenmesi ve Değerlendirilmesi’, Makalelerim II, (Adalet 2011) 243-257
• — —, ‘Mirasın Paylaşılması Sözleşmeleri ve Noterlik Kanunu’nun 89’uncu Maddesi’, (2017) (2) Türkiye Noterler Birliği Hukuk Dergisi 23-30
• — —, ‘Dava Şartı Arabuluculuk Üzerine Bazı Düşünceler’, (2020) (147) Türkiye Barolar Birliği Dergisi 111-142
• — —, Alternatif Uyuşmazlık Çözümleri (Yetkin 2023)
• Taşpolat Tuğsavul M, Türk Hukukunda Arabuluculuk (Yetkin 2012)
• — —, ‘Arabuluculuk Faaliyeti Sonunda Varılan Anlaşmanın Hukuki Niteliği’, (2019) (1) Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 333-379
• Tekinay S S, Akman S, Burcuoğlu H ve Altop A, Eşya Hukuku (Filiz 1989)
• Tercier P, Pichonnaz P ve Develioğlu M H, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (On iki Levha 2016)
• Topal Ö, Medeni Yargılama Hukuku Bağlamında Çift Yönlü Dava Olarak Ortaklığın Giderilmesi (İzale-î Şüyû) Davası (Yetkin 2020)
• Tuor P und Pıcenoni V, Berner Kommentar zum schweizerischen Zivilgesetzsbuch, Band III: Das Erbrecht, 2. Abteilung, Der Erbgang, Art. 537-640 ZGB (2. Auflage, Bern 1964)
• Ulukapı Ö ve Kıyak E, ‘Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu İle Model Etik ve Uygulama Kuralları Çerçevesinde Arabuluculuk Yöntemi ve Sürecin İşleyişi’, Prof. Dr. Ramazan Arslan’a Armağan Cilt 2 (Yetkin 2015) 1645-1698.
• Üstündağ S, İcra Hukukunun Esasları (8. Baskı, 2004)
• Yavuz M, ‘Ticari Uyuşmazlıklarda Dava Şartı Olarak Arabuluculuk’, (2019) 5 (15) Gümrük Ticaret Dergisi 52-61
• Yenice Ceylan Ö, ‘Ortaklığın Giderilmesinde Dava Şartı Arabuluculuk’ (2023) 14 (2) İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 510- 525)