Ayırt Etme Gücünden Yoksunluğun Borçlar Hukukunda Hukuki İşlem Ehliyeti Bakımından Sonuçları ve Özellik Arz Eden Haller

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 1, 407 - 432, 30.06.2025

Pakize Ezgi Akbulut

https://doi.org/10.52273/sduhfd..1616572

Öz

Çalışmamızda, ayırt etme gücünden yoksunluğun borçlar hukuku bağlamında hukuki işlemlere etkisi incelenmiştir. Türk Medeni Kanunu uyarınca ayırt etme gücünden yoksun halde yapılan fiillerin hukuki sonuç doğurmayacağı düzenlenmiştir. Bununla birlikte kanundan doğan ayrık haller saklı tutulmuştur. Fakat kanundan doğan ayrık hallere ilişkin düzenlemeler uygulamada ortaya çıkan sorunları çözmeye yeterli gelmemektedir. Bu nedenle çalışmamızda hükmün amacı doğrultusunda tam ehliyetsizlerin özellikle hukuki işlem ehliyetlerine ilişkin çeşitli sorunlar ele alınmış ve buna yönelik çözüm önerileri getirilmeye çalışılmıştır. Bu çerçevede çalışmamızda öncelikle ayırt etme gücünden yoksunluk halinin genel özellikleri ve ayırt etme gücünden yoksun haldeyken gerçekleştirilen hukuki fiillerin sonuçlarına kısaca değinilmiş ve ardından ayırt etme gücünden yoksun kişilerin borçlar hukuku çerçevesindeki hukuki işlemlerinin özellik arz eden sonuçları incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ayırt etme gücü , Haksız fiil Ehliyeti , Hukuki işlem Ehliyeti , Kesin Hükümsüzlük

The Consequences of Incapacity to Judgment in Terms of Capacity to Act in the Law of Obligations and Specific Cases of Interest

Öz

In our study, the impact of the lack of capacity to act on legal transactions within the context of the law of obligations has been examined. According to the Turkish Civil Code, acts performed by individuals lacking the capacity to act are deemed to have no legal effect. However, exceptions arising from statutory provisions are reserved. Nonetheless, these statutory exceptions are insufficient to address practical problems arising in application. Therefore, our study seeks to address various issues related to the legal capacity of fully incapacitated individuals, particularly concerning their capacity to undertake legal transactions, and offers potential solutions.
In this framework, our study first outlines the general characteristics of the lack of capacity to act and briefly examines the consequences of legal acts performed by individuals in such a state. Subsequently, it delves into the distinctive consequences of legal transactions carried out by persons lacking this capacity within the scope of the law of obligations.

Anahtar Kelimeler

Capacity of Judgement , Tortious Capacity , Legal Capacity to Act , Absolute Nullity

Kaynakça

• Akbulut P E, Borçlar Hukukunda Kesin Hükümsüzlük Yaptırımının Amaca Uygun Sınırlama (Teleolojik Redüksiyon) Yöntemi ile Daraltılması, (On İki Levha 2016)
• Akıntürk T ve Ateş D, Medeni Hukuk (28. B, Beta 2023)
• Arpacı A, Kişiler Hukuku, Gerçek Kişiler (2. B, Beta 2000)
• Baygın C ve Nar A, Medeni Hukuk Dersleri-I Başlangıç Hükümleri ve Kişiler Hukuku (2. B, Yetkin 2022)
• Baysal B, Zarar Görenin Kusuru, Müterafik Kusur (On İki Levha 2012)
• Bigler-Eggenberger M ve Fankhauser R, Basler Kommentar: Zivilgesetzbuch I, Art. 1-456 ZGB, hrsg Heinrich Honsell, Nedim Peter Vogt ve Thomas Geiser (5. Auflage, Helbing & Lichtenhahn 2014)
• Breitschmid P, CHK- Handkommentar zum Schweizer Privatrecht Personen- und Familienrecht Art. 1–456 ZGB- Partnerschaftsgesetz (Schulthess 2023)
• Bucher A, Natürliche Personen und Persönlichkeitsschutz (Helbing Lichtenhahn 2009)
• Bucher E, Berner Kommentar: Personenrecht, die Natürlichen Personen, 1. Teilband, Art. 11-26 ZGB (Stämpfli 1975)
• Dural M ve Öğüz T, Türk Özel Hukuk Kişiler Hukuku C 2 (Filiz 2021)
• Dural M, Öğüz T ve Gümüş A, Türk Özel Hukuku Cilt III Aile Hukuku (Filiz 2023)
• Doğu H M, ‘Türk Borçlar Kanunu’nun 59. Maddesi ve Hukuki İşlemlere Etkisi’ (2021) 16 (2) ERÜHFD
• Edis S, Medeni Hukuka Giriş ve Başlangıç Hükümleri (Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları 1997)
• Erkan V U ve Yücer İ, 'Ayırt Etme Gücü' (2011) 60 (3) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi
• Furrer A ve Wey R, Obligationenrecht - Allgemeine Bestimmungen - Art. 1-183 OR CHK- Handkommentar zum Schweizer Privatrecht (Schulthess 2023)
• Helvacı S, Gerçek Kişiler (8. B, Legal 2017)
• Honsell H, Schweizerisches Obligationenrecht Besonderer Teil (9. Auflage, Stämpli 2007)
• — —, Basler Kommentar Zivilgesetzbuch I, Art. 1-456 ZGB, hrsg Heinrich Honsell, Nedim Peter Vogt ve Thomas Geiser (5. Auflage, Helbing & Lichtenhahn 2014)
• Huguenin C ve Meise B, Basler Kommentar Obligationenrecht I, Art. 1- 529 OR, hrsg von Heinrich Honsell, Nedim Peter Vogt, Wolfgang Wiegand, (4. Auflage, Helbing & Lichtenhahn 2011)
• İnce Akman N, Vasiyetname Yapma Özgürlüğünün Sınırları (Filiz 2023)
• Kessler M A, Basler Kommentar Obligationenrecht I, Art. 1- 529 OR, hrsg von Heinrich Honsell, Nedim Peter Vogt, Wolfgang Wiegand (4. Auflage Helbing & Lichtenhahn 2011)
• Kılıçoğlu A, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (23. B, Turhan 2019)
• Kırca Ç, ‘Örtülü (Gizli) Boşluk ve Bu Boşluğun Doldurulması Yöntemi Olarak Amaca Uygun Sınırlama (Teleologische Reduktion)’ 2001/1 (50) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi
• Kocayusufpaşaoğlu N, Borçlar Hukukuna Giriş, Hukuki İşlem, Sözleşme C. 1 (Yenilenmiş Genişletilmiş Tamamlanmış 4. Basıdan 7. Tıpkı Bası Filiz 2017)
• Müller C, Obligationenrecht Allgemeine Bestimmungen Art. 1-183 OR, CHK Handkommentar zum Schweizer Privatrecht (Schulthess 2023)
• Nomer H N, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (20. B, Beta 2024)
• Nomer H N ve Akbulut P E, Medeni Hukuka Giriş (10. B, Filiz 2024)
• Oğuzman M K ve Öz M T, Borçlar Hukuku Genel Hükümler C II (Vedat 2018)
• — —, Borçlar Hukuku Genel Hükümler C I (Vedat 2021)
• Oğuzman M K, Seliçi Ö ve Oktay Özdemir S, Kişiler Hukuku (20. B, Filiz 2021)
• Paksoy M S, Sözleşmeyi İhlale Yöneltme (On İki Levha 2018)
• Schluep W R, ‘Schuldrechtliche Aspekte der Verleitung zum Vertragsbruch’ Festschrift für Max Keller zum 65. Geburtstag (Schulthess 1989)
• Seliçi Ö, Borçlar Kanununa Göre Sözleşmeden Doğan Sürekli Borç İlişkilerinin Sona Ermesi (İstanbul Üniversitesi 1977)
• Serozan R, Medeni Hukuk Genel Bölüm Kişiler Hukuku (Vedat 2014)
• — —, Sözleşmeden Dönme (Vedat 2007)
• Süzek S ve Başterzi S, İş Hukuku (24. B, Beta 2024)
• Tekinay S S, Akman S, Burcuoğlu H ve Altop A, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (Filiz 1993)
• Tuor P, Schnyder B, Schmid J ve Jungo A, Das Schweizerische Zivilgesetzbuch (Schulthess 2015)
• Yücadağ N, ‘Vasiyetname Düzenleme Ehliyeti İçin Gerekli Ayırt Etme Gücü’ (2022) 10 (2) Sakarya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi
• Zevkliler A, Acabey M B ve Gökyayla K E, Medeni Hukuk (6. B, Seçkin 2020)