Selb ve Umumun Birlikte Kullanımı Üzerine Genel Bir Değerlendirme

Yıl 2015, Sayı: 34, 139 - 165, 01.06.2015

Ahmed Hazım Yahya

Öz

Bu çalışma, Arap dilinde selb ve umumun bir arada kullanımı konusunu ve bu kullanımın cümle anlamı üzerindeki etkisini ele almaktadır. ‘İnsan, taş değildir.’ örneğinde olduğu gibi önermenin iki tarafı arasındaki ilişkinin (nispet) vuku bulmaması anlamına gelen selb ve yine ‘Her ateş sıcaktır.’ örneğinde olduğu gibi hükümde konunun tüm fertlerinin kastedilmesi anlamına gelen umum aynı cümlede bir araya geldiğinde iki anlam ortaya çıkmaktadır. Eğer cümlede umum selbe takaddüm ederse bu durum, umûm’s-selb ve şümûlü'n-nefy olarak adlandırılmakta ve söz konusu hükmün ilgili fertlerin tümünden istisnasız biçimde nefyedildiği anlamına gelmektedir. Eğer cümlede selb umuma takaddüm ederse bu durum, selbu'lumûm ve nefyu'ş-şümûl olarak adlandırılmakta ve bu durumda ilgili fertlerin mecmûundan nefyedilen hüküm, fertlerin bir kısmı için geçerli olabilmektedir. Dolayısıyla umûmu's-selb'te umûm, olumsuz önerme üzerinde iken selbu'l-umûmda ise nefy, umûm üzerindedir. Çalışmada ayrıca selb ve umumum bir arada kullanımının bazı ayetlerin anlamları üzerindeki etkisine ve selb-umûm birlikteliğinin keyfiyeti açısından ortaya çıkan anlamlara da değinilecektir.