SOCIAL COGNITIVE LEARNING THEORY AND RELIGIOS EDUCATION

Yıl 2014, Sayı: 33, 147 - 161, 01.12.2014

Zafer Yıldız

Öz

Many studies on education have been implemented and different theories have been developed, with that education was approached scientifically. In the general sense, it is possible to divide the emerged theories into two categories; behavioural and cognitive The social cognitive learning theory developed by Albert Bandura specified that both of the approaches were in sufficient in explaining some of the issues related to learning and theory made a new definition of learning. To this definition, a person learns results of behavior, which he/she and some one else performs by observing. According to this approach which is referred as learning through observation and learning through models, there is significant effect of the model and observer’s traits in the realization of learning. However, it is necessary to pursue the attention, remembering, transforming into behavior and motivation steps in the learning process. The social cognitive learning theory has a qualification that will provide positive contributions to religious education through such approaches. Because, it is impossible to ignore the impact of the environment in the development of religious attitudes and behaviors of individual. In this study, the development, basic principles and concepts of social cognitive learning the oryand the steps it manifested regarding to learning process were tried to be explained and also it was emphasized how the reflection of this theory would be to religious education.

Anahtar Kelimeler

Social Cognitive Learning Theory, Religious Education

SOSYAL BİLİŞSEL ÖĞRENME KURAMI VE DİN ÖĞRETİMİ

Öz

Eğitimin bilimsel anlamda ele alınmasıyla birlikte öğrenme üzerine birçok araştırma yapılmış ve farklı kuramlar ortaya atılmıştır. Ortaya çıkan kuramları genel anlamda davranışçı ve bilişsel kuramlar olarak ikiye ayırmak mümkündür. Albert Bandura tarafından geliştirilen sosyal bilişsel öğrenme kuramı ise her iki yaklaşımın da öğrenmeye ilişkin bazı konuları açıklamakta yetersiz kaldıklarını belirterek öğrenmenin yeni bir tanımını yapmıştır. Buna göre, kişi kendisinin ya da başkasının ortaya koyduğu davranışların sonuçlarını gözlemleyerek öğrenir. Gözlem yoluyla ya da model alarak öğrenme diye de ifade edilen bu yaklaşıma göre öğrenmenin gerçekleşmesinde model ve gözlemci özelliklerinin önemli etkisi vardır. Bununla birlikte öğrenme sürecinde dikkat, hatırlama, davranışa dönüştürme ve güdüleme basamaklarını da takip etmek gerekir. Bireyin dini tutum ve davranışlarının gelişiminde çevrenin etkisini görmezden gelmek olanaksızdır. Bu nedenle, birey ve çevre arasındaki etkileşimin öğrenme sürecine etkisini inceleyen sosyal bilişsel öğrenme kuramı, din öğretimine olumlu katkılar sağlayacak niteliktedir. Bu çalışmada sosyal bilişsel öğrenme kuramının gelişim süreci, temel ilkeleri, kavramları ve öğrenme sürecine ilişkin ortaya koyduğu basamaklar açıklanmaya çalışılmış ve bu kuramın din öğretimine yansımalarının nasıl olabileceği üzerinde durulmuştur

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilişsel Öğrenme Kuramı, Din Öğretimi, Din Eğitimi

Kaynakça

• ARI, R. Eğitim Psikolojisi, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2008.
• ALTUN, S. - Çolak, E. “Öğrenme Kuramları”, Öğrenme Öğretme Kuram ve Yaklaşımları, Ed. FER, Seval. Anı Yayıncılık, Ankara, 2011.
• AVANOĞLU K., Z. Öğretişim- Eğitim Psikolojisine Çağdaş Bir Yaklaşım, Epsilon Yayınları, İstanbul,2007, s. 133, Koç, 2003.
• AY, M. E. “Aile Ortamında Yerine Getirilen İbadetlerin Çocuklar Üzerindeki Etkisi”, Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, S:1, İstanbul, 1994
• AYDIN, D. “Sosyal Öğrenme Kuramı”, Eğitim Psikolojisi, Ed. Engin Deniz, Maya Akademi, Ankara, 2007.
• BALAY, R. “Küreselleşme, Bilgi Toplumu ve Eğitim”, Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, C:37, S:2, 2005.
• BANDURA, Social Learning Theory, General Learning Corporation, USA, 1971,pp. 1-46.
• BANDURA, A. “Social Cognitive Theory: An Agentic Perspective”, Asian Journal of Social Psychology, Volume:2, 1999, pp. 21-41.
• BANDURA, A. Social Foundations of Thoughtand Action: A Social Cognitive Theory, New Jersey: Prentice-Hall, 1986.
• BAYRAKLI, B. İslam’da Eğitim, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1989.
• BİLGİN, B. Eğitim Bilimi ve Din Eğitimi, Gün Yayıncılık, Ankara, 1998.
• BİLGİN, B. - Selçuk,M. Din Öğretimi Özel Öğretim Yöntemleri, Gün Yayıncılık, Ankara, 1999.
• CEBECİ, S. Öğrenme ve Öğretme Süreçlerinde Dinî İletişim, İz Yayıncılık, İstanbul, 2011.
• CÜCELOĞLU, D. Yeniden İnsan İnsana, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1996.
• ÇAKIR, M.A. “Sosyal Bilişsel Öğrenme Kuramı”, Eğitim Psikolojisi, Ed: Alim Kaya, Pegem Akademi, Ankara, 2009.
• ÇIRAK, Y. “Öğrenmenin Doğası ve Temel Kavramları”, Eğitim Psikolojisi, Ed.Alim Kaya, Pegem Akademi, Ankara, 2009.
• DRİSCOLL, M. P. Öğretim Süreçleri ve Öğrenme Psikolojisi, Anı Yayıncılık, Ankara, 2012.
• DOĞAN, N. vd. “Sosyal Bilgiler Dersine İlişkin Özyeterlik Düzeyinin Başarıya Etkisinin Sınıf ve Cinsiyete Göre İncelenmesi: Erzurum İli Örneği”, Eğitim ve Bilim, Cilt: 37, Sayı: 165, ss. 224-237, 2012.
• GÜNAY, Ü. Din Sosyolojisi, İnsan Yayınları, İstanbul, 1998.
• GÜNEŞ, A. “Dini İletişimde Kaynak Sorunu”, Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18:2, Elazığ, ss. 69-90, 2013.HABACI, İbrahim, vd. “Beden Dilinin Eğitim Öğretim Üzerine Etkileri”, Turkish Studies, Volume 8/9, Summer 2013, p. 1639 – 1655.
• KAN, A. “Albert Bandura ve Sosyal Öğrenme Kuramı”, Öğrenme Öğretme Kuram ve Yaklaşımları, Ed. Sevil Büyükalan Filiz, Pegem Akademi, Ankara, ss.75-95, 2011.
• KILAVUZ, A. “Anne Baba Örnek Davranışlarının Çocukların ve Ergenlerin Dinî Kişiliğinin Oluşumuna Etkileri”, Uludağ Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt:14, Sayı:2, Bursa, ss. 41-58, 2005.
• KOÇ, G. Gelişim ve Öğrenme, Ed.Ayten Ulusoy, Anı Yayıncılık, Ankara, 2003.
• KORKMAZ, İ. “Sosyal Öğrenme Kuramı”, Eğitim Psikolojisi GelişimÖğrenme-Öğretim, Ed. Binnur Yeşilyaprak, B. Pegem Akademi, Ankara, 2012.
• KÖYLÜ, M. Psiko-Sosyal Açıdan Dinî İletişim, Ankara Okulu Yayınları, Ankara, 2011
• ÖZDEN, Y. Öğrenme ve Öğretme, Pegem Yayıncılık, Ankara, 2003. PAJARES, F. ve Miller,M.D.,“Role of Self EfficacyandSelfConceptBeliefs in Mathematical Problem Solving: A Path Analysis”, Journal of EducationalPsychology, Vol. 86, No. 2, pp. 193-203.
• POLAT, M. “Din-Ahlak Öğretiminin Alanı ve Hedefleri”, Düşünen Sınıflar İçin Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretimi İlkokul 4. Sınıf, Pegem Akademi, Ankara, 2013.
• SCHUNK, D. H. Learning Theories An EducationalPerspective (Öğrenme Teorileri Eğitimsel Bir Bakışla), Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2009.
• SENEMOĞLU, N. Gelişim Öğrenme ve Öğretim Kuramdan Uygulamaya, Gazi Kitabevi, 12.Baskı, Ankara, 2005.
• SLAVIN, R. E. Eğitim Psikolojisi, Nobel Yayınları, Ankara, 2013.
• SOLMUŞ, T. “İş Yaşamı, Denetim Odağı ve Beş Faktörlük Kişilik Modeli”, Türk Psikoloji Bülteni, C:10, s. 196.
• TOMIC, W. “Behaviorismand Cognitivizm in Education”, Psycholgy A Journal of Human Behavior, Vol.30, No. 3/4 , 1993.
• TOSUN, C. Din Eğitimi Bilimine Giriş, Pegem Akademi, Ankara, 2010. ULUSOY, A. Gelişim ve Öğrenme, Anı Yayıncılık, Ankara, 2003.
• YAVUZER, Y. - Demir, Z. vd., Eğitim Psikolojisi Gelişim ve Öğrenme, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2006.
• YEŞİLYAPRAK, B. ve diğ., Gelişim ve Öğrenme Psikolojisi, Pegem Yayıncılık, Ankara, 2002.
• YÜKSEL, G. “Bilişsel-Toplumsal Yaklaşım”, Gelişim ve Öğrenme, Ed. Ayşegül Ataman, Gelişim ve Öğrenme, Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, Ankara, ss. 316-329, 2004.