THE REFLECTION OF ISLAMIC FAMILY LAW NORMS ON THE TURKISH (FAMILY) CULTURE

Yıl 2012, Sayı: 29, 83 - 104, 01.12.2012

Adnan Koşum

Öz

Proverbs and idioms obviously reflect cultures, values and civilization of societies concerned, in no doubt. Therefore, to examine proverbs and idioms of societies seems to be one of fundemantal methods to grasp values of them. In this study, we discussed possible impacts of Islamic family law norms on Turkish cultural values in context of proverbs and idioms. When subjected to a careful examination of proverbs and idioms, it can be said that Islamic law directly influenced the culture of Turkish family matters such as importance of marriage contract, promoting marriage and equality issue, choice of prospective spouse and their pre-wedding meeting, parental consent of marriage and their role in the marriage, marriage at a young age, hardening of divorce conditions and so on. Having been converted to Islam, Turkish proverbs and idioms have been influenced by Islamic religious and its law. As a result of long lasting interaction, Turkish family life seems to have been formed in a synthesis of Islamic family law norms and Turkish customs

Anahtar Kelimeler

Proverbs and idioms, Turkish culture, Islamic Family Law, Family, Marriage, Islam

İSLÂM AİLE HUKUKU NORMLARININ TÜRK (AİLE) KÜLTÜRÜNE YANSIMASI

Öz

Atasözleri ve deyimler ait oldukları toplumların kültür, medeniyet ve değerlerini çok açık ve hiçbir farklı yoruma meydan vermeyecek şekilde yansıtırlar. Dolayısıyla bir toplumun değer yargılarını tanımak için kültürün bir parçası olan atasözleri ve deyimlerini incelemek esaslı ve önemli yöntemlerden biridir. Bu çalışmada, atasözleri ve deyimlerden yola çıkarak İslam hukuku normlarının aileye ilişkin kültürel değerlere etkisi ortaya konulmaya çalışılmıştır. Atasözleri ve deyimler dikkatli bir incelemeye tabi tutulduğunda, İslam hukukunun, evlilik akdinin önemi, evliliğin teşvik edilmesi, evlilikte denklik meselesi, eş seçimi ve eşlerin birbirlerini görmesi, evlenmede rıza, evlilik sözleşmesinde velinin rol olması, küçük yaşta evlilik, boşanmanın zorlaştırılması gibi vs. hususlarda Türk aile kültürüne doğrudan yansıdığı söylenebilir. Türklerin İslâm'a girişiyle Türk atasözleri ve deyimleri de İslâm dinî ve onun hukukundan etkilenmiştir. Bu süreç ve etkileşim sonucu Türk töre ve gelenekleriyle İslâm hukuk normları bir sentez oluşturacak biçimde aile dokusunu meydana getirmiştir. Böylece İslami Türk ailesi, eski Türk ailesinden kaynaklanan özelliklerini yeni normlarla daha da güçlendirmiştir

Anahtar Kelimeler

Atasözleri ve Deyimler, Türk kültürü, İslam hukuku, Aile, Evlilik

Kaynakça

• ABDULBÂKÎ, M. Fuâd, Tafsîlü âyâti'l-Kur'ân, Beyrut 1969, s. 326- 344.
• ABDULHAMÎD, Muhammed Muhyiddîn, el-Ahvâlü’ş-Şahsiyye fi’ş- Şerîati’l-İslâmiyye, Mısır 1377/1958.
• AKSOY, Ömer Asım, Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü, Cilt: I-II, 3. bsm., Türk Dil Kurumu Yay., Ankara 1981.
• AKTAN, Hamza, “Kefâet”, DİA, İstanbul 2002, XXV.
• BİLMEN, Ömer Nasuhi, Hukuki İslâmiyye ve Istılahat-ı Fıkhiyye Kâmusu, İstanbul, ty.
• BUHÛTÎ, Mansur b. Yûnus b. İdris, Keşşâfu’l-Kınâ‘ an metni’l-Iknâ’, Âlemü’l-Kütüb, Beyrut 1403/ 1983.
• CESSÂS, Ebû Bekr Ahmed er-Râzî, Ahkâmu’l-Kur’ân, (neşr. Sıtkı Muhammed Cemîl), Dâru'l-Fikr, Beyrut 1414/1993.
• ÇAKIR, Latife, İslam Hukuku Kaynaklarında Evlilikte Denklik Meselesi ve Günümüz Türk Toplumundaki Yansıması, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Adana 2006.
• DESUKÎ, Muhammed Arafe, Haşiyetü’d-Desûkî ‘alâ’ş-Şerhi’l-Kebîr, (neşr. Muhammed Uleyyiş) Dâru'l-fikr, Beyrut ty.
• DÖNDÜREN, Hamdi, Delilleriyle Aile İlmihali, İstanbul 1995/1416. EBÛ ZEHRA, Muhammed, el-Ahvâlü’ş-Şahsiyye, Dâru'l-fikri'l-Arabî, 1377/1957.
• ENGİN, İsmail, Atasözleri ve Evlilik Hukuku, III. Uluslararası Türk Halk Edebiyatı Semineri, 7-9 Mayıs 1987, Eskişehir.
• ER, Tülay, Türk Halk Kültürünün Bazı Sözlü Ürünlerine Yansıyan Kadın, Erkek ve Evlilik İlişkileri, Sistem Ofset, Ankara 1989. el-Fetâva’l-Hindiyye, I-VI, Mısır 1320/1489.
• GÖRGÜLÜ, Hasan Ali, İslam Hukukunda Eşler Arası Sorunlar ve Çözüm Yolları, Isparta 2006.
• HARÂŞÎ, Ali b Ahmed es-Saîdî, Şerhu Muhtasarı Halîl, Dâru Sadr, Beyrut ty.
• HATTÂBÎ, Ahmed b. Muhammed b. İbrâhîm, Meâlimü's-Sünen (elKütübü's-Sittetü ve Şurûhuhâ içinde), Çağrı Yayınları, İstanbul 1992/1413.
• İBN HAZM, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed b. Saîd, el-Muhallâ bi’lÂsâr, neşr. Abdülgaffâr Süleymân el-Bindârî, Dâru’l-Fikr, Beyrut ty.
• İBNU'L-HUMÂM, Kemâluddîn Muhammed b. Abdulvâhid, Fethu’lKadîr, Dâru’l-Fikr, Beyrut 1995.
• İBN KUDÂME, Muhammed Abdullah, el-Muğnî ve'ş-Şerhu'l-Kebîr, Dâru’l-Fikr, Beyrut 1417/1997.
• İBN NÜCEYM, Zeynuddîn b. İbrâhim, Bahru’r-Râik şerhu Kenzi’dDekâik, Beyrut 1418/1997.
• İBN RÜŞD, Ebû’l-Velîd Muhammed İbn Ahmed, Bidâyetü'l-Müctehid ve Nihâyetü’l-Muktasıd, Kahraman Yayınları, İstanbul 1985.
• KARAMAN, Mukayeseli İslâm Hukuku, İstanbul 1991.
• KÂSÂNÎ, Alâuddîn Ebî Bekr b. Mes’ûd, Bedîu’s-Sanâi fî Tertîbi’ş- Şerâî, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1406/1986.
• MEVSILÎ, Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd, el-İhtiyâr li Ta’lîli’lMuhtâr, Çağrı Yayınları, İstanbul 1987.
• ES-SERAHSÎ, Ebû Sehl Şemsü’l-Eimme, el-Mebsut, Dâru’l-Mârife, Beyrut 1989.
• EŞ-ŞAFİÎ, Ebû Abdillah Muhammed b. İdrîs, el-Ümm, Beyrut 1993. ŞİRÂZÎ, Ebû İshâk, el-Mühezzeb, Dâru'l-Fikr, Beyrut, ty.
• TDK, Bölge Ağızlarında Atasözleri ve Deyimler, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara 1969.
• TDK, Bölge Ağızlarında Atasözleri ve Deyimler II, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara, 1971.
• Türk Atasözleri ve Deyimleri, I, II, Milli Kütüphane Başkanlığı, MEB yayınları, İstanbul 2001.
• TÜLBENTÇİ, Feridun Fazıl, Türk Atasözleri ve Deyimleri, İnkılâp ve Aka Kitabevi, İstanbul 1963.
• YENİDOĞAN, Adem, İslam Hukukunda Küçüklerin Evlendirilmesi, (Basılmamış Yüksek Lisans tezi), Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta 2009.
• YURTBAŞI, Metin, Sınıflandırılmış Türk Atasözleri, Özdemir Yayıncılık, Ankara 1994