Ney Adventure (from Reed to Lips)

Yıl 2012, Sayı: 28, 143 - 161, 01.06.2012

Erdoğan Ateş

Öz

Reed, a wind instrument, has been used for various musical purposes since the ancient times of the history. After the emergence of Islam, the fact that the first eighteen couplets of Rumi‟s Masnavi were written about Reed enabled the instrument to gain more reputation in the Turkish culture. As a result, Reed has become a symbol for Muslim philosophers, who generated ideas and comments on the instrument. It has become an expression of the perfect person for religious people. It has also become a mystic musical instrument for traditional music lovers who produced better tunes as they played it more. In time, Reed has turned out to be a cultural symbol which evokes secrets, patience, perfection, principles, discipline, aesthetic and traditional music. In the introduction of this study, the meaning and brief historical development of Reed have been explained along with the importance of it in the Islamic culture. This study explains the process of making Reed, starting from the collection and drying cane, which is the main raw material of the instrument.

Anahtar Kelimeler

Reed, Nây, Islam, Mysticism, Instrument

NEY’İN SERÜVENİ (KAMIŞLIKTAN DUDAĞA NEY)

Öz

Üflemeli bir saz olan ney, tarihin çok eski devirlerinden günümüze müzik aleti olarak kullanıla gelmiştir. İslâm Dininin doğuşundan sonra ise, özellikle Mevlâna Mesnevîsi‟nin ilk on sekiz beyitinin ney üzerine söylenmiş olması, bu sazın Türk kültüründe daha fazla şöhret bulmasını sağlamıştır. Dolayısıyla ney İslâm filozofları için üzerinde uzun uzun düşünce ve yorum ürettikleri bir sembol, mutasavvıflar için kemâl insanın bir ifadesi, mûsikîşinaslar için ise üflendikçe daha mükemmel nağmelere eriştikleri sır sesli bir müzik aleti olmuştur. Ney, bir sır, bir sabır, bir mükemmeliyet, bir eğitim, bir felsefe, bir disiplin bir estetik, bir mûsikî ifadesi, kısacası zaman içerisinde geniş anlamlar ifade eden kültür sembolü haline gelmiştir. Bu çalışmanın girişinde neyin anlamı, tarihi süreci ve İslâm kültüründeki yeri açıklanmıştır. Daha sonra ise neyin hammaddesi olan kamış (kargı)ın yetişmesinden başlayarak toplanması, kurutulması ve ney olana kadar geçirdiği evreleri hakkında bilgi verilmiştir

Anahtar Kelimeler

Ney, Enstrüman, İslam, Sufi

Kaynakça

• ArpaguĢ, Safi, “Mevlânâ‟nın Eserlerinde Semâ‟ Ġmgesi” KeĢkül Dergisi, Sayı 7.
• Ayvazoğlu, BeĢir, Neyin Sırrı Hâlâ Hasret, Kubbealtı NeĢriyat, Ġstanbul, Nisan, 2002.
• Edip, EĢref, Mehmet Akif Hayatı ve Eserleri, Âsâr-ı Ġlmiye Kütüphanesi neĢriyatı, 1357/1938, c.I.
• Erguner, Kutsi, Ayrılık ÇeĢmesi, ĠletiĢim Yay. Ġstanbul, 2002.
• Erguner, Ulvi,“Ney” (Nay), Musiki ve Nota mecmuası, Ġstanbul, 1969, c.1
• Özalp, M. Nazmi, Türk Mûsikîsi Tarihi, MEB. Yay. Ġstanbul, 2000, c. I
• Öztuna, Yılmaz, Büyük Türk Mûsikîsi Ansiklopedisi, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 1990,c.IIM.
• Uygun, Nuri, “Ney” Maddesi DĠA,(Türkiye Diyanet Vakfı Ġslâm Ansiklopedisi) c.XXXIII
• Mesnevî-i ġerif, Nahifi Tercümesi, Haz. Amil Çelebioğlu M E B yay. Ġstanbul 2000.
• Molla Câmî –Hoca NeĢ‟et- Ney’in Feryâdı (Nay-nâme) Sûfî Yay. Ġstanbul 2007.
• Pakalın, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Değimleri ve Terimleri Sözlüğü, MEB. Yay. Ġstanbul 1993, c.II