ABDULGANÎ BİN ABDULCELÎL GEREDEVÎ’NİN RİSÂLE-İ SEGÜRNÂME’Sİ

Yıl 2020, Sayı: 44, 45 - 60, 30.06.2020

Atila Gökdemir

Öz

İnsan bedeninin herhangi
bir yerinde bulunan sinir veyahut kasların gayriihtiyari titremesine seğirme
denilmektedir. Türk İslâm kültüründe folklorik bir unsur olarak karşımıza çıkan
seğirmeler, geleceğe dair müspet veya menfi durumların habercisi olarak
değerlendirilmiştir. Bu duruma istinaden seğirmelere halk tarafından ayrı bir
önem atfedilmiş ve geleceğe yönelik merak duygusunun bir yansıması olarak seğirnâme
veya ihtilâcnâme şeklinde adlandırılan eserler telif edilmiştir. Bu türde
kaleme alınmış eserlerden biri de, Abdulganî bin Abdulcelîl Geredevî’nin
Risâle-i Segürnâme’sidir. Çalışmada, öncelikle seğirnâmeler hakkında genel
bilgi verilmiş, ardından müellif hakkındaki tespitler ortaya konularak
transkripsiyonlu metinle birlikte eserin muhtevası incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türk İslam Edebiyatı, Seğirnâme, İhtilacname, Abdulganî bin Abdulcelîl Geredevî, Risâle-i Segürnâme

Kaynakça

• ARIK M. Selim, “Hurafe ve Batıl İnançlar Üzerine Bazı Düşünceler”, Diyanet İlmi Dergi, Nisan-Mayıs-Haziran 2006, c. 42, S. 2, s. 125-143.
• AYYILDIZ Mustafa-BİRGÖREN Hamdi, Edebiyat Bilgi ve Teorileri, Akçağ Yayınları, Ankara, 2005.
• BUHÂRÎ Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl, Sahîh-i Buhârî, Dâru İbn Kesîr, Dımaşk, 2002.
• BURSALI MEHMED TÂHİR, Osmanlı Müellifleri, haz. A. Fikri Yavuz-İsmail Özen, Meral Yay., İstanbul, 1975, c. 1-3.
• CANIM Rıdvan, Divan Edebiyatında Türler, Grafiker Yayınları, Ankara, 2010.
• ÇELEBİ İlyas, “Fal (İslâm’da Fal)”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 1995, c. 12, s. 138-139.
• DEVELLİOĞLU Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi Yayınları, Ankara, 2010.
• DİKMEN Melek- ÇETİN Kamile, “Klasik Türk Edebiyatı’nda Tefe’ül Geleneği ve Kitap Falının Şiire Yansıması”, The Journal of Academic Social Science Studies, Number: 49, Autumn I 2016, p. 191-204.
• EBU’L-HASEN NÛRUDDÎN ALÎ b. Sultân Muhammed el-Kārî el-Herevî, Mirkatü’l Mefâtih Şerhu Mişkâti’l-Mesâbih, c. Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 2001, c. 1-14.
• EROĞLU Süleyman, “Seğirnâme-A Copy in Riccardiana Library, Florance-”, Uludağ University Faculty of Art and Sciences Journal of Social Sciences, Vol. 18, Iss. 33, p. 671-695.
• ERSOYLU Halil, “Fal, Falname ve Fâl-ı Reyhân-ı Cem Sultan”, İslâm Medeniyeti Mecmuası, 1981, c. V, S. II, s. 69-81.
• ERSOYLU Halil, “Segir-nâme”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten 1985’ten ayrıbasım, 1989, s. 27-48.
• el-HÜSEYNÎ Es-Seyyid Süleyman, Havâsü’l-Kur’an Kenzü’l-Havas, haz. Mustafa Varlı, Esma Yayınevi, İstanbul, 1989.
• İBN HALDUN, Mukaddime, haz. Süleyman Uludağ, Dergâh Yayınları, İstanbul, 2017.
• İBRAHİM HAKKI (Erzurumlu), Mârifetnâme, haz. M. Faruk Meyan, Bedir Yayınevi, İstanbul, 1999.
• İSEN Mustafa, “Bolu’nun Kültür Tarihimizdeki Yeri ve Bolulu Divan Şairleri”, Akşemseddin Sempozyumu Bildirileri, 1990, s. 145-152.
• İSMÂİL BELÎĞ, Güldeste-i Riyâz-ı İrfân ve Vefeyât-ı Dânişverân-ı Nâdiredân, Hüdâvendigâr Vilâyeti Matbaası, 1302/1885, İBB Atatürk Kitaplığı Bel_Osm_O.02392.
• KARAATLI Recep, “Türkçe Bir Seğir-nâme Üzerine”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten, 1999, c. 47, s. 89-142.
• KETE Ayşe, “Segürnâme (İnceleme-Metin- Dizin)”, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2008.
• KILIÇ Müzahir, Seğir-nâmeler ve Latif’in Seğirnâmesi”, Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Ekim 2018, c. 4/2, s. 97-104.
• KINAY Nilay, “Gün Seçme Geleneği Bağlamında Bir İnceleme: Geredevî’nin Eyyam-Nâmesi”, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 51, Aralık 2013, s. 183-202.
• KURGUN Levent, “Bir İhtilacnâme Hakkında”, Türük Uluslararası Dil Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 2018, Yıl 6, S. 14, s. 60-75.
• MEHMED SÜREYYA, Sicill-i Osmânî, haz. Nuri Akbayar, Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul, 1996, c. 1-6.
• MERT Abdullah, “Bir Seğirname Nüshası”, Türük Uluslararası dil Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 2016, Yıl 4, S. 7, s. 220-232.
• MUTÇALI Serdar, Arapça-Türkçe Sözlük, Dağarcık Yayınları, İstanbul, 2012.
• NEV’İZÂDE ATÂYÎ, Hadâikü’l-Hakâik fî Tekmileti’ş-Şekâik, İBB Atatürk Kütüphanesi Bel_Osm_B.00104, İstanbul, 1852.
• ÖZEN Şükrü, “Osmanlı Döneminde Fetva Literatürü”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, c. 3, S. 5, 2005, s. 249-378.
• SÂMÎ Şemseddin, Kâmûs-ı Türkî, Çağrı Yayınları, İstanbul, 2010.
• SÜER Fatih Ramazan, “Bir Seğirname Örneği”, Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, c. VI/IV, Sonbahar 2011, s.
• SÜMBÜLLÜ Yusuf Ziya, “Seğirnâme ve Seğirmek Manaları Üzerine Bir İnceleme”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Erzurum, 2007, S.32, s.
• SÜMBÜLLÜ Yusuf Ziya, Seğirname, Fenomen Yayınları, Erzurum, 2010.
• SÜMBÜLLÜ Yusuf Ziya, “Fal ve Falcılık Kavramı Ekseninde Türk Kültür Tarihinde Fal ve Kehanet”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Erzurum, 2010, S. 43, s. 55-72.
• SÜMBÜLLÜ Yusuf Ziya-GÖZİTOK Mehmet Akif, “Gaybî Bir İlim Şubesi Olarak İhtilâç-nâmeler ve Mevlânâ Sevâdî’nin Manzum İhtilâç-nâmesi”, Dede Korkut Dergisi, Ordu, 2014, c. 3, S. 6, s. 105-131.
• SÜMBÜLLÜ Yusuf Ziya, “Yeni Bir İhtilâcnâme Nüshası Üzerine Değerlendirme”, Türk İslâm Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2016, S. 6, s. 174-196.
• TATCI Mustafa, “Türk Edebiyatındaki Seğir-nâme ve Çin-nâme Türlerinden Birer Örnek”, Türk Dünyası Araştırmaları, 1993, S. 87, s. 237-242.
• TATÇI Mustafa, Edebiyattan İçeri, Akçağ Yayınları, 1997, Ankara.
• TEKİN Talat, Irk Bitig, Türk dil Kurumu Yayınları, Ankara, 2015.
• UNAT Ekrem Kadri vd., Osmanlıca Tıp terimleri Sözlüğü, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2004.
• UZUN Mustafa, “Falname”, DİA, Ankara, 1995, c. 12, s. 141-145.
• YALAP Hakan, “Yeni Bir İhtilâcnâme/Seğirnâme Nüshası”, Journal of History Culture and Art Research, 6 (3), s. 682-695.
• YASTI Mehmet, “Yeni Bir Seğirnâme Yazması Üzerine”, Türkiyat Mecmuası, c. 25, Bahar 2015, s. 275-314.
• YAVUZ Yusuf Şevki, “Levh-i Mahfuz”, DİA, Ankara, 2003, c. 27, s. 151.
• http://www.yazmalar.gov.tr/eser/segir-name/11921 Erişim Tarihi: 06.01.2020