The tafsir Anwar al-Tanzil wa-Asrar al-Ta'wil (The Lights of Revelation and the Secrets of Interpretation) authored by Nasīr al-Dīn Abū al-Khayr 'Abd Allāh ibn 'Umar al-Bayḍāwī (d.685 AH) is considered to be one of the most important and famous books of tafsir. The ulema took great interest and care in it, as they wrote hundreds of commentaries and glosses on it. This paper briefly discusses this tafsir, its importance during the Ottoman period and how Ottoman scholars took interest in it and incorporated it in their teaching curriculum during that period. Specifically, it will focus on the hashiya of Sinan al-Din Yusuf bin Husein Hussam al-Din bin Ilyas al-Amasi al-Rumi al-Hanafi (d.986 AH) and his methodology. His beneficial comments raised this gloss in stature until its author became known by it, as he came to be named (Sinan Al-Mahashi). However, this gloss unfortunately did not contain all of the Quran, but only certain chapters of the Quran. The topic of this study is to introduce this scholar and his gloss and its importance and status among glosses that were later a source for one of the most important glosses, Hashiyat Shihab al-Din al-Khafaji.
يتحدث هذا البحث عن حاشيةِ العالِم التركي الجليلِ: سِنان الدِّين يوسف بن حسين حسام الدِّين بن إلياس الأماسيّ الرُّوميّ الحنفيّ (ت. سنة 986هـ) على تفسير البيضاوي ومنهجه في تصنيفها الَّتي ذَكر فيه تعليقاتٍ وافيةً وفوائدَ جليلةً رفعَت هذه الحاشيةَ حتَّى نُسِب صاحبُها إليها فصارَ يقالُ له: (سِنان الـمُحَشِّي)، لكن ممَّا يُحْزِن أنَّ هذه الحاشيةَ لم تشمَلْ كاملَ القرآنِ، بل إنها تناولَت عددًا من سُورِه فقط، وموضوعُ هذا البحثِ نتناولَ فيه التعريف بهذا الإمام الكبير مولده ونشأته والعلماء الذين أخذ عنهم العلم، ومكانته بين العلماء لدرجة أنهم اختاروه ليكون إمامهم في جنازة شيخ الإسلام ابي السعود رحمهم الله، وكذلك التعريف بحاشيته واهميتها ومنهجه في تأليفها. ويظهر لنا من خلال هذه البحث مكانة هذه الحاشية وما حوته من فوائد في علوم شتى، حتى أنها صارت مصدراً لكثير من الحواشي الأخرى لاحقاً بالأخص حاشيتي الشهاب الخفاجي والقونوي. على أننا نجد غلبة علوم اللغة والبلاغة على هذه الحاشية التي تظهر أيضا فصاحة المصنف وبلاغته رغم نشأته غير العربية.
Osmanlı âlimi Anadolu kazaskeri Sinân Efendi (ö. 986), el-Beyzâvî’nin (ö. 685/1286) “Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t-Te’vîl” tefsiri üzerine dönemin uleması nezdinde meşhur ve muteber bir haşiye yazmıştır. Bu münasebetle “Muhaşşi” lakabıyla ve Amasya’da doğması nedeniyle Amâsî nisbesiyle anılan Sinan Efendi’nin asıl adı Sinâneddin Yusuf olup babasının adı Hüsameddin, dedesinin adı İlyas’tır. Bu çalışmada Sinan Efendi’nin, Kur’an-ı Kerim’in tamamını değil bazı surelerini ele aldığı ancak çok muteber bir konuma sahip olan bu haşiyesindeki tasnif yöntemi ve metodolojisi değerlendirilmiştir. Osmanlı Şeyhülislamı Meşhur Ebüssuûd Efendi’nin cenaze namazına imamet için seçilecek kadar önemli bir konuma sahip olan Sinan Efendi’nin hayatı, ilmi kişiliği ve eserleri hakkında bilgi verilmiş, özellikle bu haşiyenin önemi ve telif yöntemi açıklanmıştır. Yapılan incelemeler sonucunda, bu haşiyenin birçok haşiyenin telifinde ve özellikle Şehâbeddin Hafâcî el-Konevî’nin haşiyesinde önemli bir müracaat kaynağı haline geldiği ve haşiyedeki dilin belaği özelliklerinden Sinan Efendi’nin Arap olmamasına karşın son derece beliğ ve fasih bir dil kullandığı görülmüştür.
Birincil Dil | Arapça |
---|---|
Konular | Din Araştırmaları |
Bölüm | Makaleler |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 31 Aralık 2020 |
Gönderilme Tarihi | 8 Aralık 2019 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 Sayı: 45 |