KELİLE VE DİMNE YAZMALARINDA EN ÇOK RESİMLENEN HİKAYE: OYUNA GELEN DEVE

Yıl 2021, Sayı: 47, 186 - 200, 31.12.2021

Büşra Bahar

Öz

İslam resim sanatında en çok resimlenen konulardan biri hikâyelerdir. Bu hikâyeler içerisinde en çok ilgi göreni Kelile ve Dimne hikâyeleridir. Kelile ve Dinme ismi yanında, tercümeleri olan Hümâyunnâme ve Envâr-ı Süheylî ismi ile karşılaşılmaktadır. Ulaşabildiğimiz 43’ü Kelile ve Dimne, 9’u Hümâyunnâme, 7’si Envâr-ı Süheylî’ye ait 59 nüsha/dağınık sayfa içerisinden 13-18.yüzyıllar arasında yazılmış toplam 21 nüshada Oyuna Gelen Deve hikâyesinin resmedildiği tespit edilmiştir. Bu eserlerde en çok resimlenen konulardan biri de Oyuna Gelen Deve adlı hikâyedir. Oyuna Gelen Deve hikâyesi, Kelile ve Dimne karakterlerinin başından geçen hikâye gibi ara hikâyeler ile kesintiye uğramamış, kısa bir hikâyedir. Buna rağmen bu kısa hikâyeye ait 21 nüshada 40 resim bulunduğu tespit edilmiştir. Makalede, hikâyede resimlenen sahneler yedi başlığa ayrılmış ve incelenen resimler karşılaştırılarak ikonografik açıdan kısaca değerlendirilmiştir. Tüm nüshalar kendi içinde değerlendirilerek resimlerdeki dikkat çeken noktaların nüshanın genelinde rastlanılan bir durum olup olmadığı konusu ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hikaye, Kelile ve Dimne, Minyatür, Fabl, Beydaba

Teşekkür

-

Kaynakça

• Bayraktar, Çağlayan, Timur Dönemi Minyatürlü El Yazmalarında TSMK R. 1023 No. lu Şiraz Ekolü Kelile-u Dimne ile TSMK R. 1022 No.lu Herat Ekolü Kelile-u Dimne Yazmalarının Kitap Resim Sanatı Açısından Karşılaştırılması ve Etkileşimi, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Antalya, 2020.
• Bülbül, Tuncay, Hümâyûn-nâme İnceleme-Metin Filibeli Alâaddîn Ali Çelebil. Türkiye Bilimler Akademisi, Ankara, 2017.
• Bülbül, Tuncay, ‘‘Formation and Pass of Kelîle and Dimne Stories: From Pançatantra to Hümâyûn-Nâme’’, International Journal of Languages’ Education and Teaching, c.5, S. 4, 2017, s. 978-995.
• Can, Derya, Pançatantra Beş Kitap, Ötüken Yayınları, İstanbul, 2020.
• Çağdaş, Kemal, Pançatantra Masalları. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Yayınları, Ankara, 1962.
• Çatıkkaş, Atâ, Ahmet Midhat’ın Kelile ve Dimne Tercümesi Hülâsa-i Hümâyun-Nâme. T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1999.
• Doğrul, Ömer Rıza, Kelile ve Dimne. Nurgök Matbaası, İstanbul, 1958.
• İnal, Güner, Türk Minyatür Sanatı. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Ankara, 1995.
• Uysal, Hatice Kübra, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, H.363 Numaralı Kelile ve Dimne Nüshasının Minyatürlerinin Teknik Analizi. İstanbul: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Geleneksel Türk Sanatları Anasanat Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Envâr-I Süheylî, Paris Bibliotheque Nationale (PBN), Pers Ek 921.
• Envâr-I Süheylî, London, Soas Library (LSL), Ms 10102.
• Envâr-I Süheylî, Paris Bibliotheque Nationale (PBN), Pers Ek 920.
• Hümâyunnâme, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi (TSMK), H.359.
• Hümâyunnâme, London British Library (LBL), Add.15153.
• Kelile Ve Dimne, Paris Bibliothek Notionale (PBN), Pers 376.
• Kelile Ve Dimne, Paris Bibliothek Notionale (PBN), Arabe 3465.
• Kelile Ve Dimne, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi (TSMK), H.363.
• Kelile Ve Dimne, London British Library (LBL), Or.13506.
• Kelile Ve Dimne, Bayerische Staats Bibliothek (BSB), Cod Arap 616.
• Kelile Ve Dimne, Bodleian Library (Bl), Ms. Pococke 400.
• Kelile Ve Dimne, Cambridge Corpus Christi College (CCCC), Ms 578.
• Kelile Ve Dimne, Paris Bibliothek Notionale (PBN), Pers.913.
• Kelile Ve Dimne, Paris Bibliothek Notionale (PBN), Pers 377.
• Kelile Ve Dimne, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi (TSMK), R.1023.
• Kelile Ve Dimne, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi (TSMK), R.1022.
• Kelile Ve Dimne, National Library Of Romania (NLR).
• Kelile Ve Dimne, The Metropolitan Museum Of Art (MET), 1981.373.
• Kelile Ve Dimne, Bayerische Staats Bibliothek (BSB), Cod Arap 615.
• Kelile Ve Dimne, Paris Bibliothek Notionale (PBN), Arabe 5881.
• Kelile Ve Dimne, Paris Bibliothek Notionale (PBN), Arabe 3475.
• https://www.tdk.gov.tr/, (Erişim tarihi: 15/12/2021)
• https://www.turkedebiyati.org/yazi_turleri/fabl.html, (Erişim tarihi: 15/12/2021)