Examination of The Metaphors of 3rd Grade Students of Islamic Sciences Regarding the Concept of Moral Maturity (Sample of Develi Islamic Sciences Faculty)

Yıl 2023, Sayı: 51, 177 - 197, 30.12.2023

Emine Elif Çakmak İgalçı

https://doi.org/10.59149/sduifd.1278785

Öz

The concepts of morality and moral awareness are important in terms of the individual's understanding, interpretation and moral grounding of the events and situations in the conditions and circumstances in which he/she lives. While the world that the individual perceives according to his/her own moral level shows the meaning he/she attributes to the concept of morality, the level of moral maturity expresses its reflections in the behavioral dimension. The concept of moral maturity, which is realized through the acquisition of morality, shows a change in both concrete and abstract terms in the developmental process. One of the main reasons for this change is the stage of moral development that the individual is in. The individual's individual and communal perception of himself and the world and his evaluation of the world with a moral achievement are closely related to the stage of moral development. For this reason, the areas of moral development, which are determined at certain levels and stages, are closely related to the level of moral maturity as well as the moral equipment and elements that the individual possesses. The stages of morality categorized by Lawrence Kohlberg, one of the moral development theorists, were determined by analyzing the moral level and maturity by interpreting the reactions of the individual to the events and the answers to the questions asked. In this study, in parallel with the level of morality determined by Kohlberg, the metaphors created by the students of the Faculty of Islamic Sciences about the concept of moral maturity based on the concept of morality in their minds were examined. 58 students participated in this study, which was limited to third grade students. Forms containing an incomplete sentence in the form of "Moral maturity is similar to ..................a/ because ..............." were distributed to the students within the scope of the research. In this way, it was tried to determine which metaphors the third year Islamic Sciences students would reveal their perceptions of the concept of moral maturity and to reveal the common features of the metaphors. These forms were asked to be filled in individually and it was stated that they should be kept away from environmental support. The research was structured according to the phenomenology design, one of the qualitative research methods. The study, in which 10 boys and 48 girls between the ages of 21-23 participated, was evaluated through qualitative research, and the answers given were divided into four basic and 17 subcategories. The metaphors created were evaluated under the main categories of basic needs, values, abstract and action analogies. The basic categories were divided into subcategories to provide a clearer explanation, and a meaningful integrity was tried to be created between the answers and categories. In line with the answers given, the meanings that the students attributed to the concept of moral maturity, the metaphors they created and the justifications they put forward were evaluated. Explaining the metaphors with meaningful justifications is the most important factor affecting the validity of this study. In this study, which was applied to third-year Islamic Sciences students, as a result of the meaningful connections and evaluations between metaphors and justifications, it was seen that the concept of moral maturity tends towards actional descriptions and value acquisition. Especially the metaphors created in terms of actional analogies showed that the action-oriented part of morality and moral maturity is more dominant. Although this study contains results close to other studies in the literature and literature information, there is no significant difference between it and other studies.

Anahtar Kelimeler

Religion, Islamic Sciences, Metaphor, Moral, Moral Maturity

İslamî İlimler 3. Sınıf Öğrencilerinin Ahlâkî Olgunluk Kavramına Dair Oluşturduğu Metaforların İncelenmesi (Develi İslamî İlimler Fakültesi Örneği)

Öz

Ahlâk ve ahlâkî farkındalık kavramları, bireyin yaşadığı şart ve koşullarda, geçirdiği olay ve durumları anlamlandırma, yorumlama ve ahlâkî bir zemine oturtması açısından önemlidir. Kişinin kendi ahlâkî düzeyine göre algıladığı dünya onun ahlâk kavramına yüklediği manayı gösterirken, ahlâkî olgunluk düzeyi de bunun davranışsal boyutta yansımalarını ifade etmektedir. Ahlâk edinimi ile gerçekleşen ahlâkî olgunluk kavramı gelişimsel süreçte hem somut hem de soyut manada bir değişim göstermektedir. Bu değişimin ana sebeplerinden biri de kişinin içerisinde bulunduğu ahlâkî gelişim basamağıdır. Bireyin ferdî ve içtimaî olarak kendini ve dünyayı algılaması, ahlâkî bir kazanımla değerlendirmesi ahlâkî gelişim düzeylerinden hangi basamakta olduğuyla yakından alakalıdır. Bunun için belirli düzlem ve aşamalarda belirlenen ahlâkî gelişim alanları bireyin sahip olduğu ahlâkî donanım ve öğelere bağlı olmakla birlikte ahlâkî olgunluk düzeyi ile de yakından ilişkilidir. Ahlâkî gelişim kuramcılarından Lawrence Kohlberg’in kategorileştirdiği ahlâk aşamaları; bireyin olaylara karşı gösterdiği tepkilere, sorulan sorulara verdiği cevaplara göre yorumlanarak ahlâkî düzey ve olgunluk analizi yapılarak belirlenmiştir. Bu çalışmamızda Kohlberg’in belirlediği ahlâk düzeyine paralel olarak İslamî İlimler Fakültesi öğrencilerinin zihinlerinde var olan ahlâk kavramından hareketle ahlâkî olgunluk kavramına dair oluşturdukları metaforlar incelenmiştir. Üçüncü sınıf öğrencileriyle sınırlı olan bu çalışmaya 58 öğrenci katılmıştır. Araştırma kapsamındaki öğrencilere yönelik “Ahlâkî olgunluk………………a/e benzer; çünkü ……………” biçimindeki eksik bırakılmış bir cümlenin yer aldığı formlar dağıtılmıştır. Bu sayede İslamî İlimler üçüncü sınıf öğrencilerinin ahlâkî olgunluk kavramına dair algılarını hangi metaforlarla ortaya koyacakları belirlenmeye ve metaforların ortak özellikleri ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Bu formların bireysel olarak doldurulması istenmiş, çevresel desteklerden uzak kalınması gerektiği belirtilmiştir. Araştırma nitel araştırma yöntemlerinden olgubilim (fenomenoloji) desenine göre yapılandırılmıştır. 21-23 yaş aralığında 10 erkek, 48 kızın katıldığı çalışma; nitel araştırma yapılarak değerlendirilmiş, verilen cevaplar dört temel, on yedi alt kategoriye ayrılmıştır. Metaforlar temel ihtiyaçlar, değerler, soyut ve eylemsel benzetmeler ana kategorilerinde değerlendirilmiştir. Oluşturulan temel kategorilerin alt kategorilere ayrılarak daha net bir açılım yapılması sağlanmış, verilen cevaplar ve kategoriler arasında anlamlı bir bütünlük oluşturulmaya çalışılmıştır. Verilen cevaplar doğrultusunda öğrencilerin ahlâkî olgunluk kavramına yükledikleri manalar, oluşturdukları metaforlar ve öne sürdükleri gerekçeler değerlendirilmiştir. Öğrencilerin ifade ettiği metaforları anlamlı gerekçelerle açıklaması bu çalışmanın geçerliğini etkileyen en önemli unsurdur. İslamî İlimler üçüncü sınıf öğrencilerine uygulanan bu çalışmada, metaforlar ve gerekçeler arasındaki anlamlı bağlantılar ve değerlendirmelerin yapılması sonucunda ahlâkî olgunluk kavramının eylemsel betimlemeler ve değer kazanımı yönünde bir eğilimde olduğu görülmüştür. Özellikle eylemsel benzetmeler nezdinde oluşturulan metaforlar ahlâk ve ahlâkî olgunluğun fiiliyata dönük kısmının daha ağır bastığını göstermiştir. Yapılan bu çalışma alan yazında yapılan diğer çalışmalara ve literatür bilgisine yakın sonuçlar içermekle birlikte diğer çalışmalarla arasında anlamlı bir farklılık barındırmamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Din, İslamî İlimler, Metafor, Ahlâk, Ahlâkî Olgunluk

Kaynakça

• Akarsu, Bedia. Mutluluk Ahlâkı. İstanbul: İnkılap Yayınevi, 1998.
• Ay, Mustafa Fatih. “Ahlâkî Olgunluk Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Bilimname 3/43 (Kasım, 2020), 349-364.
• Ay, Mustafa Fatih. “Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Eğitimi, Dindarlık, Ahlâkî Olgunluk ve Saldırganlık Arasındaki İlişkiler”. Millî Eğitim 50/232 (Güz 2021), 313-334.
• Aydemir, Arcan; Kaya, Mevlüt. “Öğretmen Adaylarının Ahlâkî Olgunluk Düzeyleri ile Eğitim İnançlarını Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. On Dokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 50 (Haziran 2021), 677-711.
• Aydın, Mehmet. Kant’ta ve Çağdaş İngiliz Felsefesinde Tanrı-Ahlâk İlişkisi. Ankara: TDV Yayınları, 1991.
• Aydın, Mehmet Şevki. Eğitim Ahlâkı. Ankara: DİB Yayınları, 2018.
• Aydın, Mehmet Zeki. Ahlâk Öğretiminde Örnek Olay İncelemesi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2003.
• Aytar, Abide Güngör; Tatlı, Sümeyya. “Bireylerin Ahlâkî Olgunluk ve Bağışlama İstekliliğinin Kişilik Özellikleri ile İlişkisinin İncelenmesi”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 55 (Ocak 2018), 207-223.
• Bakioğlu, Fuad; Şahin, Rukiye. “Kültürlerarası Tolerans ile Ahlâkî Olgunluk Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 7/29 (2013), 108-116.
• Bergson, H. Ahlâk ile Dinin İki Kaynağı. çev. Mehmet Karasan. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1986.
• Bloom, Paul. “The Moral Life of Babies” Newyork Times Magazine. Erişim: 22.03.2023. https://www.nytimes.com/2010/05/09/magazine/09babies-t.html
• Cevizci, Ahmet. Felsefe Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları, 2003.
• Cevizci, Ahmet. Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Say Yayınları, 2014.
• Ceylan, Arzu. Aile Kavramına İlişkin Metaforik Algıların Belirlenmesi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
• Çekmegil, Mehmed Said. Ahlâk Anlayışımız. Malatya: Sanih Kütüphanesi Yayınları, 1969.
• Çağrıcı, Mustafa. “Ahlâk”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 2/1-9. Ankara: TDV Yayınları, 1989.
• Çapçıoğlu, Fatma. “İlahiyat Fakültesi Son Sınıf Öğrencilerinin “Eğitim” ve “Din” Kavramına Ait Metaforik Algıları”. Journal of Islamic Research 34/1 (Mart 2023), 74-99.
• Çiftçi, Osman Zahid- Çiçek, Nuri. “Paul Bloom ve Evrimsel Bir Rastlantı Olarak Ahlâk”. Geçmişten Geleceğe Ahlâk. ed. Asife Ünal. Bartın: Bartın Üniversitesi Yayınları, 2015.
• Çinemre, Semra. Lawrence Kohlberg: Ahlak Gelişim Teorisi ve Ahlak Eğitimi Yaklaşımı. Ankara: Nobel Yayınevi, 2022.
• Dağcı, Abdullah. “Üniversite Öğrencilerinin Ahlak Algılarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi”. Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17 (Aralık 2021), 431-464.
• Demirci, Emine. Ahlâkî Olgunluk ve Dindarlık İlişkisi. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2014.
• Erdem, Hüsamettin. Ahlâka Giriş. Konya: Günay Ofset, 1994.
• Fukuyama, Francis. Güven: Sosyal Erdemler ve Refahın Yaratılması. çev: Ahmet Buğdaycı. Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları, 2005.
• Gazzâlî, Ebu Muhammed. İhyâ’u U’lumiddîn. çev. Ahmet Serdaroğlu. İstanbul: Bedir Yayınevi, 2002.
• Güven, Naciye. “Moral Maturity Levels of Imam Hatip High School Students: The Case of Ortakoy District”. International Journal of Psychology and Educational Studies 4/3 (2017), 42-52.
• Havva, Said. Allah Erinin Ahlâk ve Kültürü. çev. Harun Ünal. İstanbul: Petek Yayınları, 1987.
• Ibn Miskeveyh. Tehzibü’l-Ahlâk: Ahlâk Eğitimi. çev. Abdülkadir Şener vd. İstanbul: Büyüyen Ay Yayınları, 2013.
• Keskin, Melike Özer vd. “Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Etik Kavramına İlişkin Metaforik Algıları”. International Journal of Social Sciences 5/4 (Aralık 2020), 49-61.
• Kılıç, Recep. “Ahlâkı Temellendirme Problemi”, Felsefe Dünyası Dergisi 8 (Temmuz 1993), 67-78.
• Koçak, Ali. Ahlâkî Olgunluk ve Dindarlık İlişkisi: Gümüşhane Örneği. Adana: Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora tezi, 2022.
• Kohlberg, Lawrence. “Moral Education in The Schools: A Developmental View. School Review”. The University of Chicago Press Journals 74/1 (1966), 1-30.
• Köseoğlu, Armağan. “Öğretmen Adaylarının Ahlâk Kavramına İlişkin Metafor Kullanımı”. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi 4/3 (Ağustos 2015), 219-225.
• Lickona, T. Educating for Character: How Our Schools Can Teach Respect and Responsibility. New York: Bantam, 1992.
• Rest, James R. vd. “A Neo-Kohlbergian Approach to Morality Research”. Journal of Moral Education 29/4 (2000), 381-395.
• Şengün, Mustafa. Lise Öğrencilerinin Ahlâkî Olgunluk Düzeylerinin Bazı Kişisel Değişkenler Açısından İncelenmesi. Samsun: On dokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora tezi, 2008.
• Şengün, Mustafa; Kaya, Mevlüt. “Ahlâkî Olgunluk Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. On Dokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 24/24-25 (Temmuz, 2007), 51-64.
• Tekin, İshak. “Ahlâkî Olgunluk Kavramı Üzerine Kuramsal Bir Çözümleme”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 6/5 (2017), 2275-2298.
• Yahya İbn Adî. Tehzibü’l-Ahlâk: Ahlâk Eğitimi. çev. Harun Kuşlu. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı. 2013.
• Yıldırım, Ali; Şimşek, Hasan. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2016.