Öz
Calamity and trial are concepts that are frequently mentioned in the Qur'an and hadith texts and emphasized due to the different meanings they contain. These two concepts are closely related to each other. In addition to these, the word "calamity" has the same meanings as the concepts of calamity and test. A calamity is a bad situation that happens to people. Trial is the testing of people by Allah through various means. Troubles, on the other hand, are material and spiritual troubles that Allah gives to people in order to test them. In the Qur'an, people are reminded that they will face calamities as a part of the divine test, the life of this world is temporary, and it is advised to prioritize the Hereafter, which is the real land of happiness. Allah Almighty tests human beings, whom He sent to the world as a fellow creature, with various situations. Allah has given His servants both blessings and calamities in the world. Both are a means of testing for the servant. This test is sometimes with good and sometimes with evil.
Allah Almighty, who created life and death to test who will do better, has created the calamities and calamities that people face in the journey of life that begins with birth and ends with death, such as the damage to their property or life, as part of the divine test. These calamities can be individual or social. When we look at the Qur'an, we see two types of calamities. They can be caused by the divine will, or they can be caused by the actions of human beings themselves. In most of the relevant verses in the Qur'an, it is stated that the calamities and calamities that befall people happen because of their own mistakes. In the Qur'an, it is stated that Allah gives calamities to His servants for some reasons. The fact that human beings are tested especially by calamities shows that the phenomenon of testing will not be easy at all.
This study is based on an examination of the relevant verses. First of all, the semantic explanation of the concepts of calamity, test and calamity was made in the study. After a general explanation about these concepts, Imam Māturīdī's explanations about the words calamity and test are given in his work, Te'vilât al-Qur'ān, which we use as the main source. Māturīdī evaluates the phenomenon of calamity and trial from an otherworldly perspective. He states that calamities are not punishments, but on the contrary, they are blessings that should be welcomed with joy. According to al-Māturīdī, although calamities affect people negatively, these calamities benefit people in the hereafter. Because these calamities will atone for the sins of believers. From this point of view, al-Māturīdī states that the life of the hereafter should be prioritized over the life of the world, and that one of the reasons for the phenomenon of testing is the calamities and calamities. He also advises to ward off these calamities with patience.
Kaynakça
- Abdülbâkî, M. F., (1945). el-Mu’cemü’l-Müfehres li-Elfâzi’l-Ḳurʾân i’l-Kerîm. Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye, 1364.
- Acerce, F. (2010), Kur’ân’a göre musibetler karşısında Peygamberlerin tavırları, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Buhârî, E. A., (1993). el-Câmiu’s-Sahîh. (Thk. Mustafa Deeb al-Bagha), Dımaşk, Dârü İbn Kesîr.
- Buladı, K., (2020). Musibet ve İmtihan, İstanbul, Kayıhan Yayınları.
- Cevherî, E. N. (1987). es-Sıhâhu Tâcu’l-Lüga ve Sıhâhu’l-Arabiye. Ahmed Abdulgafûr Attar (Thk.). Beyrut: Dâru’l-‘İlm li’l-Melâyîn.
- Cürcânî, S. Ş. (1983). et-Ta ‘rîfât. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye.
- El-Beyhakî, E. B. (2003). Şuabu’l-Îmân, thk. Abdul’alî Abdulhamîd Hâmid-Muhtâr Ahmed en-Nedvî, Riyâd, Mektebetü’r-Rüşd.
- Elif Efendi, H. (2015). en-Nûru’l-Furkân fî Şerhi Lugati’l-Kur’ân, (trc. M. Koç, E. Tanrıverdi), 2 Cilt, İstanbul, Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
- Endelüsî, E. H. (1983). Tuhfetu’l-Erîb bimâ fi’l-Kur’ân mine’l-Ğarîb. Semîr el-Meczûb, (Thk.). Beyrut: el-Mektebetü’l-İslâmî.
- Fâris, İ., & Ahmed, E. H. (1979). Mu'cemu Mekâyisi'l-Luğa. Beyrut: Daru’l-Fikr.
- Ferâhîdî, E. A. H. (1996). Kitâbu’l-Ayn. Mehdî el-Mahzûmî-İbrâhîm Sâmarrâî (Thk.). Beyrut: Mektebetü’l-Hilâl.
- Fîrûzâbâdî, M. E. (2005). el-Kâmûsu’l-Muhît. Beyrut: Müessisetü’r-Risâle.
- İbn Manzûr, E. F. (1994). Lisânü’l-ʿArab, Beyrut: Dâru Sadr.
- İbn Kesîr, E. L. F., (1999). Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm, thk. Sâmî b. Muhammed Selâmet, yy: Dârun Tayyibe li’n-Nerşrive’t-Tevzî, 1420.
- İsfahânî, E. K. (1991). el-Müfredât fî Garîbi’l-Kurʾân. Beyrut: Dâru’l-Kalem/ed-Darü'ş-Şamiyye.
- Karagöz, İ. (1996). Kur’an’a Göre Musibetler Açısından İnsan ve Toplum. İstanbul: Çelik Yayınevi.
- Koçar, M. (2004). Mâtürîdî'de allah-âlem ilişkisi. Ötüken.
- Mâtürîdî, E. M. (2018). Kitâbü’t- Tevhid. (B. Topaloğlu, Çev.) Ankara, İSAM Yayınları.
- Mâtürîdî, E. M. (2020). Te’vîlâtü’l-Kur’ân. Y. Ş. Yavuz (Eds.), İstanbul, Ensar Yayınları.
- Müslim, E. H. (1916). el-Câmiu’s-Sahîh. (Sahîhu Müslim) İstanbul, Dârüttıbaâti’l-Âmire.
- Özarslan, S., (2012). Günah musibet ilişkisi üzerine. Nobel.
- Özdemir, F., (2021). Kur’ân’da Musibetler İnsanın Sorumluluğu ve Sünnetullah. Ankara, Araştırma Yayınları.
- Öztürk, A. (2021). İmam-ı Azam Ebu Hanife’nin Eserleri. İstanbul: Şamil Yayınları.
- Râzî, A. (1999). Muhtâru’s-Sıhah, thk. Yusuf eş-Şeyh Muhammed, Mektebetü’l-Asriyye, Beyrut.
- Tirmîzî, E. (1996). el-Câmiu’l-kebîr. Thk. Beşşâr Avad Ma’rûf. Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî.
- Topaloğlu, B. & Çelebi, İ., (2015). Kelam terimleri sözlüğü, İstanbul, İSAM Yayınları.
- Uludağ, S. (1992). Bela. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 5, 380.
- Yazır, M. H., (2000), Hak dini Kuran dili, İstanbul, Azim Dağıtım.
- Yılmaz, S., (2006). Hak Dini Kur'an Dilinde Kader İnancı ve İnsan Hayatındaki Yeri. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, no.23, 145-163. Yılmaz, S., (2021). Mâtürîdî Bir Bakışla İnsanın Yeryüzü Macerasında Dua ve İşlevi. Dinî Hayatımızın Temel taşları Hanefîlik-Mâtürîdîlik-Yesevîlik Dünü-Bugünü-Yarını (pp.179-193), İzmir: Türk Ocakları Derneği İzmir Şubesi Yayınları.
- Zebîdî, E. F. M. (ty.). Tâcu’l- ‘Arûs min Cevâhiri’l-Ḳāmûs, Dâru’l-Hidâye.
Öz
Musibet ve imtihan, Kur’ân-ı Kerim’de ve hadis metinlerinde sıkça geçen, içerdiği farklı anlamlar sebebiyle de üzerinde önemle durulan kavramlardandır. Bu iki kavram birbirleriyle yakından ilişkilidir. Bunlara ek olarak belâ kelimesi de musibet ve imtihan kavramlarıyla aynı anlamları kapsamaktadır. Musibet, insanların başına gelen kötü bir durumdur. İmtihan, kulların Allah tarafından çeşitli araçlarla denenmesidir. Belâ ise Allah’ın insanları imtihan etmek için verdiği maddî ve manevî sıkıntılardır. Kur’ân’-ı Kerim’de insanların ilâhî imtihan gereği musibetlerle karşılaşacakları hatırlatılmış, sıkıntılarla örülü dünya hayatının geçici olduğu bildirilmiş ve asıl mutluluk yurdu olan ahiretin öncelenmesi gerektiği öğütlenmiştir. Yüce Allah dünyaya eşref-i mahlûkat olarak gönderdiği insanı çeşitli durumlarla imtihan etmektedir. Bu imtihan bazen hayırla bazen de şerle olmaktadır. Allah kullarına dünyada nimetler verdiği gibi musibetler de vermiştir. Her ikisi de kul için imtihan vesilesidir.
Hayatı ve ölümü kimin daha iyi amel edeceğini denemek için yaratan yüce Allah, doğumla başlayıp ölümle sona eren hayat yolculuğunda, insanın malının veya canının zarar görmesi gibi, karşı karşıya geldiği belâ ve musibetleri ilahi imtihanın bir parçası olarak yaratmıştır. Bu musibetler bireysel olabileceği gibi toplumsal da olabilir. Kur’ân-ı Kerim’e bakıldığında iki tür musibet kaynağı görülür. Bunlar ilahî irade kaynaklı gerçekleşebileceği gibi insanın kendi yapıp ettikleri yüzünden de meydana gelebilir. Kur’an’daki konu ile ilgili ayetlerin büyük bir kısmında insanların başlarına gelen belâ ve musibetlerin kendi hataları yüzünden gerçekleştiği ifade edilir. Kur’ân-ı Kerim’de Allah’ın bazı sebeplerden dolayı kullarına musibetler verdiği belirtilir. İnsanın özellikle musibetlerle sınanması, imtihan olgusunun hiç de kolay olmayacağını göstermektedir.
Bu çalışma, konu ile ilgili ayetlerin incelenmesine dayanmaktadır. Çalışmada, öncelikle musibet, imtihan ve belâ kavramlarının semantik izahı yapılmıştır. Bu kavramlar hakkında genel bir açıklamadan sonra, ana kaynak olarak kullandığımız İmam Mâtürîdî’nin Te’vîlâtü’l-Kur’ân adlı eserinde, musibet ve imtihan kelimelerine dair getirdiği izahlara yer verilmiştir. Mâtürîdî, musibet ve imtihan olgusunu uhrevî açıdan değerlendirmektedir. O, başa gelen musibetlerin ceza olmadığını, aksine bunların sevinçle karşılanması gereken birer nimet olduğunu ifade eder. Mâtürîdî’ye göre musibetler her ne kadar insanları olumsuz yönde etkilese de bu musibetler uhrevî açıdan insanların faydalarına olmaktadır. Çünkü bu musibetler inanan insanlar için günahlarına kefaret olacaktır. Bu yönden bakıldığında Mâtürîdî, dünya hayatının yerine ahiret hayatının öncelenmesi gerektiğini ve imtihan olgusunun sebeplerinden birinin de başa gelen belâ ve musibetler olduğunu belirtir. Bu musibetleri de sabırla savmayı tavsiye etmektedir.
Hayatı ve ölümü kimin daha iyi amel edeceğini denemek için yaratan yüce Allah, doğumla başlayıp ölümle sona eren hayat yolculuğunda, insanın malının veya canının zarar görmesi gibi, karşı karşıya geldiği belâ ve musibetleri ilahi imtihanın bir parçası olarak yaratmıştır. Bu musibetler bireysel olabileceği gibi toplumsal da olabilir. Kur’ân-ı Kerim’e bakıldığında iki tür musibet kaynağı görülür. Bunlar ilahî irade kaynaklı gerçekleşebileceği gibi insanın kendi yapıp ettikleri yüzünden de meydana gelebilir. Kur’an’daki konu ile ilgili ayetlerin büyük bir kısmında insanların başlarına gelen belâ ve musibetlerin kendi hataları yüzünden gerçekleştiği ifade edilir. Kur’ân-ı Kerim’de Allah’ın bazı sebeplerden dolayı kullarına musibetler verdiği belirtilir. İnsanın özellikle musibetlerle sınanması, imtihan olgusunun hiç de kolay olmayacağını göstermektedir.
Bu çalışma, konu ile ilgili ayetlerin incelenmesine dayanmaktadır. Çalışmada, öncelikle musibet, imtihan ve belâ kavramlarının semantik izahı yapılmıştır. Bu kavramlar hakkında genel bir açıklamadan sonra, ana kaynak olarak kullandığımız İmam Mâtürîdî’nin Te’vîlâtü’l-Kur’ân adlı eserinde, musibet ve imtihan kelimelerine dair getirdiği izahlara yer verilmiştir. Mâtürîdî, musibet ve imtihan olgusunu uhrevî açıdan değerlendirmektedir. O, başa gelen musibetlerin ceza olmadığını, aksine bunların sevinçle karşılanması gereken birer nimet olduğunu ifade eder. Mâtürîdî’ye göre musibetler her ne kadar insanları olumsuz yönde etkilese de bu musibetler uhrevî açıdan insanların faydalarına olmaktadır. Çünkü bu musibetler inanan insanlar için günahlarına kefaret olacaktır. Bu yönden bakıldığında Mâtürîdî, dünya hayatının yerine ahiret hayatının öncelenmesi gerektiğini ve imtihan olgusunun sebeplerinden birinin de başa gelen belâ ve musibetler olduğunu belirtir. Bu musibetleri de sabırla savmayı tavsiye etmektedir.
Kaynakça
- Abdülbâkî, M. F., (1945). el-Mu’cemü’l-Müfehres li-Elfâzi’l-Ḳurʾân i’l-Kerîm. Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye, 1364.
- Acerce, F. (2010), Kur’ân’a göre musibetler karşısında Peygamberlerin tavırları, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Buhârî, E. A., (1993). el-Câmiu’s-Sahîh. (Thk. Mustafa Deeb al-Bagha), Dımaşk, Dârü İbn Kesîr.
- Buladı, K., (2020). Musibet ve İmtihan, İstanbul, Kayıhan Yayınları.
- Cevherî, E. N. (1987). es-Sıhâhu Tâcu’l-Lüga ve Sıhâhu’l-Arabiye. Ahmed Abdulgafûr Attar (Thk.). Beyrut: Dâru’l-‘İlm li’l-Melâyîn.
- Cürcânî, S. Ş. (1983). et-Ta ‘rîfât. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye.
- El-Beyhakî, E. B. (2003). Şuabu’l-Îmân, thk. Abdul’alî Abdulhamîd Hâmid-Muhtâr Ahmed en-Nedvî, Riyâd, Mektebetü’r-Rüşd.
- Elif Efendi, H. (2015). en-Nûru’l-Furkân fî Şerhi Lugati’l-Kur’ân, (trc. M. Koç, E. Tanrıverdi), 2 Cilt, İstanbul, Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
- Endelüsî, E. H. (1983). Tuhfetu’l-Erîb bimâ fi’l-Kur’ân mine’l-Ğarîb. Semîr el-Meczûb, (Thk.). Beyrut: el-Mektebetü’l-İslâmî.
- Fâris, İ., & Ahmed, E. H. (1979). Mu'cemu Mekâyisi'l-Luğa. Beyrut: Daru’l-Fikr.
- Ferâhîdî, E. A. H. (1996). Kitâbu’l-Ayn. Mehdî el-Mahzûmî-İbrâhîm Sâmarrâî (Thk.). Beyrut: Mektebetü’l-Hilâl.
- Fîrûzâbâdî, M. E. (2005). el-Kâmûsu’l-Muhît. Beyrut: Müessisetü’r-Risâle.
- İbn Manzûr, E. F. (1994). Lisânü’l-ʿArab, Beyrut: Dâru Sadr.
- İbn Kesîr, E. L. F., (1999). Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm, thk. Sâmî b. Muhammed Selâmet, yy: Dârun Tayyibe li’n-Nerşrive’t-Tevzî, 1420.
- İsfahânî, E. K. (1991). el-Müfredât fî Garîbi’l-Kurʾân. Beyrut: Dâru’l-Kalem/ed-Darü'ş-Şamiyye.
- Karagöz, İ. (1996). Kur’an’a Göre Musibetler Açısından İnsan ve Toplum. İstanbul: Çelik Yayınevi.
- Koçar, M. (2004). Mâtürîdî'de allah-âlem ilişkisi. Ötüken.
- Mâtürîdî, E. M. (2018). Kitâbü’t- Tevhid. (B. Topaloğlu, Çev.) Ankara, İSAM Yayınları.
- Mâtürîdî, E. M. (2020). Te’vîlâtü’l-Kur’ân. Y. Ş. Yavuz (Eds.), İstanbul, Ensar Yayınları.
- Müslim, E. H. (1916). el-Câmiu’s-Sahîh. (Sahîhu Müslim) İstanbul, Dârüttıbaâti’l-Âmire.
- Özarslan, S., (2012). Günah musibet ilişkisi üzerine. Nobel.
- Özdemir, F., (2021). Kur’ân’da Musibetler İnsanın Sorumluluğu ve Sünnetullah. Ankara, Araştırma Yayınları.
- Öztürk, A. (2021). İmam-ı Azam Ebu Hanife’nin Eserleri. İstanbul: Şamil Yayınları.
- Râzî, A. (1999). Muhtâru’s-Sıhah, thk. Yusuf eş-Şeyh Muhammed, Mektebetü’l-Asriyye, Beyrut.
- Tirmîzî, E. (1996). el-Câmiu’l-kebîr. Thk. Beşşâr Avad Ma’rûf. Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî.
- Topaloğlu, B. & Çelebi, İ., (2015). Kelam terimleri sözlüğü, İstanbul, İSAM Yayınları.
- Uludağ, S. (1992). Bela. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 5, 380.
- Yazır, M. H., (2000), Hak dini Kuran dili, İstanbul, Azim Dağıtım.
- Yılmaz, S., (2006). Hak Dini Kur'an Dilinde Kader İnancı ve İnsan Hayatındaki Yeri. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, no.23, 145-163. Yılmaz, S., (2021). Mâtürîdî Bir Bakışla İnsanın Yeryüzü Macerasında Dua ve İşlevi. Dinî Hayatımızın Temel taşları Hanefîlik-Mâtürîdîlik-Yesevîlik Dünü-Bugünü-Yarını (pp.179-193), İzmir: Türk Ocakları Derneği İzmir Şubesi Yayınları.
- Zebîdî, E. F. M. (ty.). Tâcu’l- ‘Arûs min Cevâhiri’l-Ḳāmûs, Dâru’l-Hidâye.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Kelam |
| Bölüm | Research Article |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Aralık 2023 |
| Gönderilme Tarihi | 13 Kasım 2023 |
| Kabul Tarihi | 11 Aralık 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Sayı: 51 |
