Türkiye'de Büyükşehir Belediyesi Sistemi ve 6360 Sayılı Yasa ile Büyükşehir Belediyesi sisteminde Meydana Gelen Değişimler: Van Örneği

Yıl 2013, Cilt: 18 Sayı: 1, 117 - 152, 01.03.2013

  Yrd.Doç.Dr.Ferit İzci Yrd.doç.dr.menaf Turan

Öz

Studies on the topic of with what kind of model big cities will be ruled have been conducted for a long time whether it be in world, or in Turkey. Different approaches were taken about this regard, various practices were done. What first comes to mind is big cities such as London, Paris, Toronto, Tokyo and Istanbul. It was observed that in the disputes on speculative approaches and practice models, two major axes are taken as base. The first axis is about on which scale will the services be efficient and fruitful, and the other is about on which scale local democracy will be performed. In this study, by analyzing the speculative discussions on the two axes mentioned above, which model is being taken as base on the regulations regarding big city managements in our country was decided. To determine this, the law no. 6360, which came out in November 2012 and inflicted changes on a number of laws aside from the Metropolitan Municipality Law no. 5216, and the regulations before that were the starting points. With the last regulation, vital changes in terms of presenting administrative, financial, political and public services took place in the Metropolitan system, and the number of Metropolitan Municipalities in Turkey was raised up to 29, special provincial administrations were removed from these areas, villages and cities were turned into neighborhoods. The city Van, one of the 13 metropolitan municipalities to which this new structure will be applied, was chosen as the sample, also to which extents and how these changes affected Van were determined by tabulating the data concerning Van. Main purpose of the study is to determine fundamental aspects of the new Metropolitan system, to relay how the topic was handled in the public opinion and academes and to contribute to the discussions with a concrete sample

Anahtar Kelimeler

Metropolitan system, localization centralization, municipality, special provincial administration, Van Municipality

TÜRKİYE’DE BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ SİSTEMİ VE 6360 SAYILI YASA İLE BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ SİSTEMİNDE MEYDANA GELEN DEĞİŞİMLER: VAN ÖRNEĞİ

Öz

Gerek dünyada gerekse Türkiye’de büyük kentlerin nasıl bir modelle yönetileceğine ilişkin çalışmalar öteden beri süregelmektedir. Bu konuda birbirinden farklı yaklaşımlar geliştirilmiş, uygulamalar denenmiştir. İlk akla gelenler Londra, Paris, Toronto, Tokyo ve İstanbul gibi büyük kentlerdir. Kuramsal yaklaşımlar ve uygulama modellerindeki tartışmalarda iki ana eksen üzerinde durulduğu gözlemlenmektedir. Birinci eksen hangi ölçekte hizmetlerin etkin ve verimli sunulacağı diğeri de hangi ölçekte yerel demokrasinin daha fazla işleyeceği ile ilgilidir. Bu çalışmada sözü edilen iki eksen üzerindeki kuramsal tartışmalar analiz edilerek ülkemizde büyük kent yönetimlerine ilişkin düzenlemelerde hangi modelin esas alındığı ortaya konmaktadır. Bunu saptamak amacıyla da 2012 yılının Aralık ayında çıkarılan ve başta 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu olmak üzere birçok kanunda değişiklik yapan 6360 sayılı Kanun ve ondan önceki düzenlemelerden yola çıkılmıştır. Son düzenleme ile büyükşehir sisteminde idari, mali, siyasi ve kamusal hizmetlerin sunumu bakımından önemli değişiklikler olmuş, Türkiye’deki büyükşehir belediyesi sayısı da 29’a çıkarılmış, bu yerlerde il özel idareleri kaldırılmış, köyler ve beldeler mahalleye dönüştürülmüştür. Bu yeni yapının uygulanacağı 13 yeni büyükşehir belediyesinden biri olan Van ili örnek olay olarak seçilmiş ve sözkonusu değişikliklerin Van ilini hangi boyutlarda nasıl etkilediği Van’a ilişkin verilerin tablolaştırılması yoluyla saptanmıştır. Çalışmanın temel amacı yeni büyükşehir sisteminin temel özelliklerini belirlemek, kamuoyunda ve akademik çevrelerde konunun nasıl ele alındığını aktarmak ve somut bir örnek üzerinden tartışmalara katkıda bulunmaktır

Anahtar Kelimeler

Büyükşehir sistemi, yerelleşme, merkezileşme, belediye, il özel idaresi, Van Belediyesi

Kaynakça

• BAYRAMOĞLU Alada, Adalet (2008), Osmanlı Şehrinde Mahalle, Sümer Kitabevi, İstanbul.
• Çevre ve Orman Bakanlığı (2009), Muş-Bitlis-Van Planlama Bölgesi Çevre Düzeni Planı Araştırma ve Sentez Rapor (Taslak Rapor).
• ÇINAR, Tayfun, Can Umut Çiner ve Ozan Zengin (2009), Büyükşehir Yönetimi Bütünleştirme Süreci, TODAİE, Ankara.
• ÇUKURÇAYIR, M. Akif (2012), “Yeni Büyükşehir Belediyeleri Kanunu Haberleri Türkiye’nin Kabusu”, Yeni Meram (Erişim tarihi, 07.01.2013), http://www.yenimeram.com.tr/m-akif_2647.
• DPT (2003), İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması, DPT Yayını, Ankara.
• EKE, Ali Erkan (1982), Anakent Yönetimi ve Yönetimlerarası İlişkiler, AÜ SBF Yayınları, Ankara.
• ERYILMAZ, Bilal (2011), Kamu Yönetimi, Okutman Yayıncılık, Ankara.
• GÖRMEZ, Kemal (2012), “Yerelleşme-Merkezileşme Geriliminde Büyükşehir Yasası”, Zaman, 18 Kasım.
• GÜLER, Birgül Ayman (2010), Türkiye’nin Yönetimi-Yapı, İmge Kitabevi, Ankara.
• GÜLER, Birgül Ayman (2012a), “Hükümetin 8 Ekim 2012 Günlü Bütünşehir Yasa Tasarısı Üzerine”, www.yayed.org.tr.
• GÜLER, Birgül Ayman (2012b), “Büyükşehir Kanun Tasarısı İçişleri Komisyonu’nda Görüşülüyor ” http://www.yayed.org.tr. (Erişim Tarihi, 10 Aralık 2012).
• http://www.secim.haberler.com/2011/van-secim-sonuclari/
• http://www.tarimziraat.com/cevre_orman/orman_koyleri/van_orman_ko yleri (30 Eylül, 2012).
• İSBİR, Eyüp, G. (1982), Kentleşme Metropolitan Alan ve Yönetimi, Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayını, Ankara.
• KELEŞ, Ruşen (2012a), Yerinden Yönetim ve Siyaset, Cem Yayınevi, İstanbul.
• KELEŞ, Ruşen (2012b), “Anakentlerin Dünü, Bugünü ve Yarını”, Kentsel ve Bölgesel Araştırma Sempoyumu-3, 6-7 Aralık, 2012, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• KERMAN, Uysal vd. (2012), “Türkiye’de Mahalli İdare Birlikleri”, JOBEPS, s. 65-82.
• KILIÇ, Orhan (1997), XI. ve XII. Yüzyıllarda Van (1548-1648), Van Belediye Başkanlığı Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü Yayını, Van.
• KOYUNCU, Emre, Tunga Köroğlu (2012), “Büyükşehirler Tasarısı Üzerine Bir Değerlendirme”, TEPAV, Kasım, www.tepav.org.tr.
• KOYUNCU, Emre (2012), “Yenilenen Yerel Yönetim Sisteminde Belediye ve İl Özel İdarelerinin Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Alacakları Payların Karşılaştırmalı Analizi”, Kasım, www.tepav.org.tr.
• MENGİ, Ayşegül, Ruşen Keleş (2003), İmar Hukuku, İmge Yayınevi, Ankara.
• Milliyet, “CHP’li Günaydın’ın 29 Ekim Çıkışı”, http://milliyet.com.tr. (23 Ekim 2012).
• PARLAK, Bekir (2005), “Tarihi Perspektifte ve Reform Sürecinde İl Özel İdareleri” ed. Özgür, Hüseyin, Muhammet Kösecik, Yerel Yönetimler Üzerine Güncel Yazılar–I), Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• TBB (2011), Yeni Kurulacak Büyükşehirler, TBB, Ankara.
• TÜZÜN, Sezgin (2012), “İki Seçim, 29 Büyükşehir ve Birkaç Saptama”, Bianet, http//www.bianet.org/bianet/belediye/142129-iki seçim-29- büyükşehir-ve birkaç-saptama (Erişim Tarihi.07.01.2013).
• Van (1981), Yurt Ansiklopedisi, Anadolu Yayıncılık, İstanbul.
• Van Belediyesi (2010), Van Belediyesi Stratejik Planı 2010-2014, Van Belediyesi, Van.
• Van Haber (2013), “Büyükşehir Van’ı Vatandaşa Sorduk ”, http://www.vanbulten.com/van-haberleri/ (Erişim Tarihi, 12.01.2013).
• Van Valiliği Kültür Varlıklarını Araştırma, Derleme, Tanıtma ve Yayınlama Merkezi (1998), Cumhuriyetin 75. Yılında Van, Van Valiliği Yayını, Van.
• Van Belediyesi (2009), http://www.vanbel.gov.tr, (Erişim Tarihi, 25 Haziran 2009.)
• YAYED (2012), “Büyükşehir-Bütünşehir Tasarısı Hakkında YAYED Görüşü”, www.yayed.org.tr. (Erişim Tarihi,11 Ekim 2012)
• YAYLA, Yıldızhan (1982), Anayasalarımızda Yönetim İlkeleri: Tevsi-i Mezuniyet ve Tefrik-i Vezaif, İstanbul Üniversitesi SBF Yayınları, İstanbul.
• Yerel Net (2012), http://www.yerel.net.gov.tr.