YAŞ VE ÖĞRENİM DURUMUNUN DUYGUSAL ZEKÂ VE TÜKENMİŞLİK ARASINDAKİ İLİŞKİ ÜZERİNDEKİ ARACILIK ETKİLERİ: SAĞLIK SEKTÖRÜNDE BİR UYGULAMA

Yıl 2016, Cilt: 21 Sayı: 2, 623 - 643, 02.05.2016

İlhami Yücel , Kübra Saka Ilgın

Öz

Bu araştırmanın amacı, hastanelerde çalışan sağlık memuru ve hemşirelerin duygusal zekâ ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi; yaş ve öğrenim durumu değişkenlerinin, bu ilişkiyi nasıl ve ne yönde etkilediğinin test edilmesidir. Çalışmada kullanılan veriler anket yöntemiyle elde edilmiş ve 256 anket analize dâhil edilmiştir. Duygusal zekâ ölçeği için Austin ve arkadaşlarının (2004) ve tükenmişlik ölçeği için Maslach ve Jackson’ın (1981) çalışmalarından yararlanılmıştır. Elde edilen verilere uygulanan analizler neticesinde, duygusal zekâ ile tükenmişlik düzeyi arasında önemli ve negatif bir ilişki olduğu (b=-,265, p<,001) belirlenmiştir. Ayrıca yaş değişkeninin, duygusal zekâ ile tükenmişlik düzeyi arasındaki ilişkiyi önemli ölçüde etkilemediği (b=,026, p>,10) ve öğrenim durumu değişkeninin duygusal zekâ ile tükenmişlik düzeyi arasındaki ilişkiyi önemli ölçüde ve pozitif yönde etkilediği (b=,200, p<,10) tespit edilmiştir. Dolayısıyla duygusal zekâ ile tükenmişlik arasındaki ilişki, öğrenim durumuna göre farklılık arz etmektedir. Bu çalışmayı benzerlerinden farklı kılan en önemli özellikler, farklı bir duygusal zekâ ölçeği ile çalışılmış olması ve bazı demografik özelliklerin duygusal zekâ ile tükenmişlik arasındaki ilişkide moderatör olarak kullanılmasıdır.

Anahtar Kelimeler

Duygusal Zekâ, Tükenmişlik, Yaş, Öğrenim Durumu

Kaynakça

• ASLAN, Ş. ve ÖZATA, M. (2008). ‘’Duygusal Zekâ ve Tükenmişlik Arasındaki İlişkilerin Araştırılması: Sağlık Çalışanları Örneği’’, Erciyes Üniversitesi İİBF Dergisi, 30(30): 77-97.
• BALTAŞ, A. (2012). Ekip Çalışması ve Liderlik, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• BAR‐ON, R. (2003). ‘’How Important is It to Educate People to Be Emotionally and Socially Intelligent, and Can It Be Done?’’, Perspectives in Education, 21(4): 3‐13.
• CAZAN A.,M. ve NASTASA L., E. (2015). ‘’Emotional Intelligence, Satisfaction With Life and Burnout Among University Students’’, Procedia-Social and Behavioral Sciences, 180: 1574-1578.
• CHAMPOUX, J.E. (2006). Organizational Behaviour: Integrating Individuals, Groups and Organizations. Thomson South Western, USA.
• CHAN, D. W. (2006). ‘’Emotional Intelligence and Components of Burnout Among Chinese Secondary School Teachers in Hong Kong’’, Teaching and Teacher Education, 22(8): 1042-1054.
• COLOMEISCHI, A. A. (2015). ‘’Teachers’ Burnout in Relation with Their Emotional Intelligence and Personality Traits’’, Procedia-Social and Behavioral Sciences, 180, : 1067-1073.
• FURNELL, B. A. (2008). Exploring The Relationship Between Burnout, Emotional Labour and Emotional Intelligence: A Study on Call Centre Representatives, Thesis The Degree of Master of Commerce (Industrial Psychology,) The University Of Stellenbosch, Stellenbosch.
• GARDNER, W. L., FISHER, D. ve HUNT, J. G. J. (2009). ’’Emotional Labor and Leadership: A Threat To Authenticity?’’, The Leadership Quarterly, 20(3): 466- 482.
• GERITS, L., DERKSEN, J. L., VERBRUGGEN A. B. ve KATZKO, M. (2005). ‘’Emotional İntelligence Profiles Of Nurses Caring For People With Severe Behaviour Problems’’ Personality And Individual Differences, 38(1): 33-43.
• GOLEMAN, D. (2001). Emotional Intelligence: Issues in Paradigm Building. In C. Cherniss, & D. Goleman (Eds.), The Emotionally Intelligent Workplace. (Chapter 2), CA: Jossey-Bass, San Francisco.
• GOLEMAN, D. (1995). Duygusal Zekâ Neden IQ’dan Daha Önemlidir?, (Çev.) S. YÜKSEL, B., Varlık Yayınları, İstanbul.
• GOLEMAN, D. (1991). Emotional Intelligence, Bantam Books, New York.
• GÜLLÜCE, A. Ç. ve İŞCAN, Ö. F. (2010). ‘’Mesleki Tükenmişlik ve Duygusal Zekâ Arasındaki İlişki’’, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 5(2): 7-29.
• KONAKAY, G. (2013). ‘’Akademisyenlerde Duygusal Zekâ Faktörlerinin Tükenmişlik Faktörleri İle İlişkisine Yönelik Bir Araştırma: Kocaeli Üniversitesi Örneği’’, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(1): 121-144.
• KIM, H. J., SHIN, K. H. ve UMBREIT, W.T. (2007). ‘’Hotel Job Burnout: The Role of Personality Characteristics’’, Hospitality Management, 26(2): 421-434.
• LEE, J. J. ve OK, C. (2012). ‘’Reducing Burnout and Enhancing Job Satisfaction: Critical Role of Hotel Employees’ Emotional Intelligence and Emotional Labor’’, International Journal of Hospitality Management, 31(4): 1101-1112.
• MASLACH, C. and JACKSON, S. E. (1982). A Social Psychological Analysis, (Ed.) SANDERS, G. S. ve SULS, J. Social Psychology of Health and Illness, Lawrence Erlbaum Associates Publishers, New Jersey, London.
• MASLACH, C., SCHAUFELI, W. B. ve LEITER, M. P. (2001). ‘’Job burnout’’, Annual Review of Psychology, 52(1): 397-422.
• MASLACH, C. ve JACKSON, S. E. (1981). ‘’The Measurement of Experienced Burnout’’, Journal Of Occupational Behaviour, 2(2): 99-113.
• MOHREN, D. C. L, SWAEN, G. M. H., KANT, I. J., VAN, A., LUDOVIC G. P. M., BORM, P. J. A. ve GALAMA, J. M. D. (2003). ‘’Common Infections and the Role of Burnout in a Dutch Working Population’’, Journal of Psychosomatic Research, 55(3):.201-208.
• MOON, T. W. ve HUR, W. M. (2011). ‘’Emotional Intelligence, Emotional Exhaustion and Job Performance’’, Social Behavior and Personality, 39(8): 1087-1096.
• NASTASA, L. E. ve FARCAŞ, A. D. (2015). ‘’The Effect of Emotional Intelligence on Burnout in Healthcare Professionals’’, Procedia-Social and Behavioral Sciences, 187: 78-82.
• NIKOLAOU, I. ve TSAOUSIS, I. (2002). ‘’Emotional Intelligence in the Workplace: Exploring Its Effects on Occupational Stress and Organizational Commitment’’, The International Journal of Organizational Analysis, 10(4): 327-342.
• PISHGHADAM, R. Ve SAHEBJAM, S. (2012). ‘’Personality and Emotional Intelligence in Teacher Burnout’’, The Spanish Journal of Psychology, 15(1): 227-136.
• SAIIARI, A., MOSLEHI, M. ve VALIZADEH, R. (2011). ‘’Relationship Between Emotional Intelligence and Burnout Syndrome in Sport Teachers of Secon dary Schools’’, Procedia-Social and Behavioral Sciences, No.15: 1786-1791.
• SATTERFIELD, J., SWENSON, S. ve RABOW, M. (2009). ‘’Emotional Intelligence in Internal Medicine Residents: Educational Implications for Clinical Performance and Burnout’’, Ann Behavioral Science Medicine Education, 14(2): 65-68.
• SCHAUFELI, W. ve ENZMANN, D. (1998). The Burnout Companion to Study and Practice: A Critical Analysis. CRC Press.
• STEIN, S. J. ve BOOK, H. E. (2003). EQ:Duygusal Zekâ ve Başarının Sırrı, (Çev.) IŞIK, M., Özgür Yayınları, İstanbul.
• STRONG, R. ve HARDER, A. (2009). ‘’Implications of Maintenance and Motivation Factors on Extension Agent Turnover’’, Journal of Extension, 47(1), http://www.joe.org/joe/2009february/a2.php, 23.10.2015.
• TABACHNICK, B. G. ve FIDELL, L. S. (2013). Using Multivariate Statistics (Sixth ed.), Pearson, Boston.
• YÜCEL, İ. (2012). ‘’İş Tatmini ile Tükenmişlik Duygusu Arasındaki İlişki ve Algılanan Örgütsel Desteğin Bu ilişki Üzerindeki Etkisi-Sağlık Sektöründe Bir Uygulama’’, Akademik Bakış Dergisi, 33: 1-20.