MACROECONOMIC FACTORS THAT AFFECTING STOCK RETURNS IN BORSA ISTANBUL: A RESEARCH ON BIST INDUSTRIAL INDEX

Yıl 2017, Cilt: 22 Sayı: 3, 713 - 730, 30.07.2017

Değer Alper , Esen Kara

Öz

Many researches show that there is a relationship between stock market and macroeconomic variables. In this context, the aim of this study is to examine the effects of exchange rate, interest rate, inflation rate, gold prices, money supply, oil prices, foreign trade balance and industrial production index data on stocks in the Istanbul Stock Exchange in the context of BIST Industrial Index (XUSIN). The data set used in the study consists of the period 2003: 01 - 2017: 02. Findings from the impulse- response and variance decomposition analyzes suggest that the real stock returns are mostly affected by their lagged values. In addition to this, the other variables that are effective in explaining the changes in the variance of the real stocks variable are gold prices, foreign trade balance, industrial production index and interest rate in order of importance. Furthermore, according to the obtained results it can be stated that inflation rate, money supply and real oil prices are insignificant in explaining the changes in the real stock returns.

Anahtar Kelimeler

Stock Returns, Macroeconomic Variables, Borsa Istanbul, Variance Decomposition and Impulse-Response Analyzes

BORSA İSTANBUL’DA HİSSE SENEDİ GETİRİLERİNİ ETKİLEYEN MAKROEKONOMİK FAKTÖRLER: BIST SINAİ ENDEKSİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Öz

Yapılan araştırmaların büyük bir kısmı hisse senedi piyasası ile makroekonomik değişkenler arasında birtakım ilişkilerin varlığını ortaya koymaktadır. Bu bağlamda bu çalışmanın amacı Borsa İstanbul’da döviz kuru, faiz oranı, enflasyon oranı, altın fiyatları, para arzı, petrol fiyatları, dış ticaret dengesi ve sanayi üretim endeksi verilerinin hisse senedi getirilerine olan etkilerini BIST Sınai Endeksi (XUSIN) bağlamında 2003:01 - 2017:02 dönemi için etki-tepki analizi ve varyans ayrıştırma analizi yardımıyla incelemektir. Analiz bulguları, reel hisse senedi getirilerinin çoğunlukla kendi gecikmeli değerlerinin etkisi altında kaldığına, bununla birlikte reel hisse senedi getirileri değişkeninin varyansındaki değişmeleri açıklamada etkili olan diğer değişkenlerin önem sırasına göre altın fiyatları, dış ticaret dengesi, sanayi üretim endeksi ve faiz oranı olduğuna işaret etmektedir. Ayrıca elde edilen sonuçlar doğrultusunda enflasyon oranı, para arzı, reel petrol fiyatları değişkenlerinin reel hisse senedi getirilerindeki değişimleri açıklamada önemsiz kaldıkları ifade edilebilir.

Anahtar Kelimeler

Hisse Senedi Getirileri, Makroekonomik Faktörler, Borsa İstanbul, Varyans Ayrıştırma ve Etki Tepki Analizi

Kaynakça

• AGGARWAL, R. (1981), “Exchange Rates and Stock Prices: A Study of U.S. Capital Market under Floating Exchange Rates”, Akron Business and Economic Review, 12: 7-12.
• AKTAŞ, M. ve AKDAĞ, S. (2013), ‘‘Türkiye’de Ekonomik Faktörlerin Hisse Senedi Fiyatları ile İlişkilerinin Araştırılması’’, International Journal Social Science Research, 2: 50-67.
• ALAM, M. ve UDDIN, G. S. (2009). “Relationship Between Interest Rate and Stock Price: Empirical Evidence from Developed and Developing Countries”, International Journal of Business and Management, 4(3), 43- 51.
• ALTINTAŞ, H. ve TOMBAK, F. (2011). ‘‘Türkiye’de Hisse Senedi Fiyatları ve Makro Ekonomik Değişkenler Arasındaki İlişkinin Ekonometrik Analizi: 1987-2008’’, EconAnadolu 2011 Anadolu Uluslararası İktisat Kongresi, Eskişehir, Türkiye, 1-20.
• CHEN, N-F., ROLL, R. ve ROSS, S. A. (1986). “Economic Forces and the Stock Market”, The Journal of Business, 59 (3): 383-403.
• CHIA, R. C. J. ve LIM, S. Y. (2015). ‘‘Malaysıan Stock Price and Macroeconomic Variables: Autoregressıve Distributed Lag (ARDL) Bounds Test’’, Kajian Malaysia, 33(1): 85-103. CİHANGİR, M. ve KANDEMİR, T. (2010). ‘‘Finansal Kriz Dönemlerinde Hisse Senetleri Getirilerini Etkileyen Makroekonomik Faktörlerin Arbitraj Fiyatlandırma Modeli Aracılığıyla Saptanmasına Yönelik Bir Çalışma (Kasım 2000 ve Şubat 2001 Finansal Krizleri Üzerine Değerlendirme ve Gözlemler)’’, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(1): 257- 296.
• DICKEY, D. A. ve FULLER, W. A. (1979). ‘Distribution of the Estimators for Autoregressive Time Series With a Unit Root’’, Journal of the American Statistical Association, 74(366): 427- 431.
• DİZDARLAR, H. I.ve DERİNDERS, S. (2008). ‘‘Hisse Senedi Endeksini Etkileyen Faktörler: İMKB 100 Endeksini Etkileyen Makro Ekonomik Göstergeler Üzerine Bir Araştırma’’, Yönetim, 19(61): 113-124.
• ENDERS, W. (2015). Applied Econometric Time Series, Fourth Edition, John Wiley&Sons, Inc., USA.
• FAMA, E. F. (1990). “Stock Returns, Expected Returns and Real Activity”, Journal of Finance, 45 (4): 1089-1108.
• FORSON, J. A. ve JANRATTANAGUL, J. (2014). ‘‘Selected Macroeconomic Variables and Stock Market Movements: Empirical evidence from Thailand’’, Contemporary Economics, 8(2): 154- 174.
• GESKE, R. ve ROLL, R. (1983). “The Fiscal and Monetary Linkage Between Stock Returns and İnflation”, Journal of Finance, 38 (1): 1-33.
• GUJARATI, D. N. (2004). Basic Econometrics, The McGraw-Hill, Fourth Edition.
• HOSSEINI S. M., AHMAD, Z. ve LAI, Y. W. (2011). ‘‘The Role of Macroeconomic Variables on Stock Market Index in China and India’’, International Journal of Economics and Finance, 3(6): 233-243.
• HUMPE, A. ve MACMILLAN, P. (2007). “Can Macroeconomic Variables Explain Long Term Stock Market Movements? A Comparison of the US and Japan”, Centre for Dynamic Macroeconomic Analysis Working Paper Series, CDMA07/20: 1-23.
• IMEGI, J. C. (2014). ‘‘Impact of Financial Liberalization on Stock Market Volatility in Nigeria’’, Journal of Business and Retail Management Research, 8(2): 80-87.
• JACOBSON, T., JANSSON, P., VREDIN, A. ve WAME, A. (1999). ‘‘A VAR Model for Monetary Policy Analysis In A Small Open Economy’‘, http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/do wnload?doi=10.1.1.197.3788&rep=rep 1&type=pdf, 18.04.2017.
• KARAMUSTAFA, O. ve KARAKAYA, A. (2004), ‘‘Enflasyonun Borsa Performansı Üzerindeki Etkisi’’, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1): 23-35.
• KARCIOĞLU, R. ve ÖZER, A. (2014). ‘‘BIST’de Hisse Senedi Getirilerini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi: Statik ve Dinamik Panel Veri Analizi’’, Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33(1): 43-70.
• KASMAN, S. (2003), ‘‘The RelationShip Between Rates and Stock Prices: A Casuality Analysis’’, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2): 70-79.
• KAYA, V., ÇÖMLEKÇİ, İ. ve KARA, O. (2013). ‘‘Hisse Senedi Getirilerini Etkileyen Makroekonomik Değişkenler 2002-2012 Türkiye Örneği ‘’, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 35: 167-176.
• KURZ, M., JIN, h. ve MOTOLESE, M. (2005). ‘‘Determinants of Stock Market Volatility and Risk Premia’’, Annals of Finance, 1(2): 109-147.
• LINCK, L. ve DECOURT, R. F. (2016). ‘‘Stock Returns, Macroeconomic Variables and Expectations: Evidence from Brazil’’ pensamiento & gestión, 40. Universidad del Norte, 91-112.
• LIU, M. H. ve SHRESTHA, K. M. (2008). “Analysis of the Long-Term Relationship Between Macroeconomic Variables and the Chinese Stock Market Using Heteroscedastic Cointegration”, Managerial Finance, 34: 744-755.
• MacKinnon, J. G. (1996). ‘‘Numerical Distribution Functions for Unit Root and Cointegration Tests’’, Journal of Applied Econometrics, 11: 601-168.
• ÖZER, A., KAYA, A. ve ÖZER, N. (2011), ‘‘Hisse Senedi Fiyatları ile Makroekonomik Değişkenlerin Etkileşimi’’, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(1): 163-182.
• PATRA, T. ve POSHAKWALE, S. (2006). ‘‘Economic Variables and Stock Market Returns: Evidence from the Athens Stock Exchange’’ Applied Financial Economics, 16: 993-1005.
• POYRAZ, E. ve TEPELİ, Y. (2014). ‘‘Seçilmiş Makro Ekonomik Göstergelerin Borsa İstanbul XU100 Endeksi Üzerindeki Etkisinin Analizi’’, PARADOKS Ekonomi, Sosyoloji ve Politika Dergisi, 11(2): 102-128.
• PREMPEH, K. B. (2016). ‘‘Macroeconomic Variables and Stock Price Volatility in Ghana’’, Munich Personal RePEc Archive, MPRA Paper No.70545: 1-11.
• RAPACH D. E., (2001), “The Long- Run Relationship Between Inflation And Real Stock Prices”, Journal of Macroeconomics, 24: 331-351.
• SAFDAR, L. (2013). ‘‘The Relationship between Macroeconomic Volatility and the Stock Market Volatility: Empirical Evidence from Pakistan’’, Pakistan Journal of Commerce and Social Sciences 7(2): 309-320.
• SAMITAS, A. G. ve KENOURGIOS, D. F. (2007). “Macroeconomic Factors’ Influence on ‘New’ European Countries’ Stock Returns: The Case of Four Transition Economies”, Int. J. Financial Services Management, 2(1/2): 34-49.
• SIMS, C. A. (1980). “Macroeconomics and Reality”, Econometrica, 48(1): 1- 48.
• SOHAIL, N. ve HUSSAIN, Z. (2009). “Long-Run and Short-Run Relationship Between Macroeconomic Variables and Stock Prices in PaKistan: The Case of Lahore Stock Exchange’’, Pakistan Economic and Social Review, 47(2): 183-198.
• STOCK, J. H. ve WATSON, M. W. (2001)., ‘‘Vector Autoregressions’’, Journal of Economic Perspectives, 15(4): 101-115. SWOT, E. ve WANG, J. (2006). ‘‘Vector Autoregressive Models for Multivariate Time Series’’, Modelling Financial Time Series With S-Plus, Second Edition.
• TAINER, E. M. (1993). Using Economic Indicators to Improve Investment Analysis, USA: John Wiley ve Sons, Inc., NewYork.
• TAM, P. S. (2013). ‘‘Finite-Sample Distribution of the Augmented Dickey- Fuller Test with Lag Optimization’’, Applied Economics, 45: 3495-3511.
• TOPCU, E. (2014). ‘‘Bileşik Öncü Göstergeler İle Hisse Senedi Piyasaları Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği’’, AKÜ İİBF Dergisi, 16(1): 167-176.
• WONGBANGPOA, P. ve SHARMA, S: (2002), “Stock Market and Macroeconomic Fundamental Dynamic lnteractions: ASEAN-5 Countries”, Journal of Asian Economics, 13(1): 27- 51.
• YILMAZ, Ö., GÜNGÖR, B. ve KAYA, V. (1997), ‘‘Hisse Senedi Fiyatları ve Makro Ekonomik Değişkenler Arasındaki Eşbütünleşme ve Nedensellik’’, İMKB Dergisi, 9(34).
• ZÜGÜL, M. ve ŞAHİN, C. (2009). ‘‘ İMKB 100 Endeksi İle Bazı Makroekonomik Değişkenler Arasındaki İlişkiyi İncelemeye Yönelik Bir Uygulama’’, Akademik Bakış, 16: 1-16.