TECHNICAL EFFICIENCY AND DETERMINANTS OF EFFICIENCY IN TURKISH BROKERAGE SECTOR AFTER 2008 GLOBALY FINANCIAL CRISES: PERIOD OF 2008-2017

Yıl 2019, Cilt: 24 Sayı: 3, 479 - 494, 30.07.2019

İsmail Erkan Çelik

Öz

The firmas allowed by the Capital Market Board to provide intermediation are called “Brokerage firms”. Brokerage firmsmediate the surplus of funds to flowat a low cost to firms in need. Because providing services efficiently means low cost, brokerage firms contribute to meeting the financing needs of manufacturing sector at lower costs. Technicaly efficient brokerage firms indirectly help manufacturing firms to increase their output by allowing them to Access low cost financing. Therefore, the efficient operating of brokerage firms is vital fort he real sector firms comprasing the most important element in ensuring stable economic growth. This study forecasts the technical efficiency of brokerage firms, operated in Turkey during 2008-2017, by non-parametric data envolopment analysis and also identifies the factors affecting their efficiencies by Tobit model. The findings indicate thatthe average tecnical efficiency of brokerage firms constantly decreaesd along with the number of firms after 2014, and that the factors affecting efficiency of firms were market share, scale and number of branch offices of brokerage firms.

Anahtar Kelimeler

Efficiency, brokerage firms in Turkey, DEA, Tobit model

2008 GLOBAL KRİZİ SONRASI TÜRKİYE’DE ARACI KURUMLARDA ETKİNLİK VE ETKİNLİĞİ BELİRLEYEN FAKTÖRLER: 2008-2017 DÖNEMİ

Öz

Sermaye Piyasası Kurumunun kendilerine bu piyasalarda aracılık hizmeti yapma izni verdiği firmalara aracı kurum adı verilmektedir. Aracı kurumlar, sundukları aracılık faaliyetleriyle düşük maliyetle piyasadaki fon fazlasının fon ihtiyacı olan firmalara ulaşmasına aracılık etmektedirler. Aracı kurumlar, teknik açıdan etkin hizmet sunmanın düşük maliyet anlamına gelmesi nedeniyle piyasada daha uygun şekilde reel sektör fon ihtiyacının karşılanmasına katkı sunarlar. Teknik açıdan etkin aracı kurum, daha düşük maliyetle fon finansmanı sunma anlamına geldiği için bu reel sektör üretiminin de teşvik edilmesi anlamına gelmektedir. İstikrarlı bir ekonomik büyümenin en önemli ayağını oluşturan reel sektör üretimini dolaylı yoldan etkileyen aracı kurumların etkin faaliyet göstermesi bu açıdan oldukça önem göstermektedir. İşte bu çalışmada Türkiye’de 2008-2017 döneminde faaliyet gösteren aracı kurumların teknik etkinliği parametrik olmayan veri zarflama analizi ile tahmin edilmiş ve bu firmaların etkinliklerini etkileyen faktörler Tobit model ile tespit edilmiştir. Aracı kurumların sektör ortalama teknik etkinliği 2014 yılından sonra piyasadaki firma sayısı ile birlikte sürekli azalırken firma piyasa payı, firma ölçeği ve firma şube sayısının aracı kurumlarda etkinliği belirleyen değişkenler olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Etkinlik, Türkiye’de aracı kurumlar, Veri Zarflama Analizi, Tobit model

Kaynakça

• AYDOĞAN, K., Çapoğlu, G., (1989), Productivity and Efficiency In Banking System: An International Comparison, National Productivity Center Pub., No:397:
• BAYRAM, Nilüfer (2016), Veri Zarflama Analizi Ve Toplam Faktör Verimliliği: Aracı Kurumlar Üzerine Bir Uygulama, Verimlilik Dergisi, Sayı:2.
• BAIN J.S. (1951), Relation Of Profit Rate To Industry Concentration: American Manufacturing, 1936-1940, The Quarterly Journal Of Economics, Vol. 65, No. 3, Pp. 293-324
• CHARNES, A., W.W. Cooper Ve E. Rhodes (1978), “Measuring Efficiency Of Decision Making Units”, European Journal Of Operational Research, 2, 429-449.
• CEYLAN, I.E. Ve O. Tüzün (2018), Türk Bankacılık Sektöründe Etkinlik Ölçümü: Veri Zarflama Analizi Uygulaması, Business And Organization Research, Safranbolu/Karabük, (International Conference), 12-14 Kasım.
• CİNGİ S., Tarım A. (2000). “Türk Banka Sisteminde Performans Ölçümü DEA-Malmquist TFP Endeksi Uygulaması”, Türkiye Bankalar Birliği, Araştırma Tebliğleri Serisi, Sayı: 1, Ss: 1-34.
• ÇELİK, T. And M. Kaplan (2010), Competition And Efficieny in The Turkish Banking Sector, Socioeconomy, 2:6-28.
• ÇITAK L. (2008), Türkiye’deki Menkul Kıymet Yatırım Ortaklıklarının Etkinliklerinin Veri Zarflama Analizi İle Değerlendirilmesi, Erciyes Üni. İ.İ.B.F. Dergisi, No:31, Ss. 69-94.
• ÇUKUR, S. (2005), “Türk Ticari Bankacılık Sisteminde Etkinlik Analizi”, İktisat İşletme Ve Finans, 233, 17-27.
• DEMSETZ H. (1973), Industry Structure, Market Rivalry, And Public Policy,Journal Of Law And Economics, Vol. 16, No. 1, Pp. 1-9
• DİNÇER M.R. (2010). Türkiye’de Sermaye Piyasası Aracı Kurumlarının Etkinlik Ve Verimlilik Analizi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• EKİNCİ, R. (2018), Avrupa Birliği Bankacılık Endüstrisinde Maliyet Etkinliği Ve Belirleyenleri: Stokastik Sınır Analizi, Journal Of Yasar University, 13/51, Ss.256-266.
• FARRELL, M.J. (1957), “The Measurement Of Productive Efficienc”, Journal Of Royal Statistical Society Series A (General), 120, 253-281.
• FUKUYAMA H, Ve Weber W. L. (1999), The Efficiency And Productivity Of Japanese Securities Firms, 1988-93, Japan And The World Economy 11, 115-133
• GÜNDÜZ, L., Yılmaz M.K., Yılmaz C. (2001) “Türkiye’deki Aracı Kurumların Performans Analizi (1993-1998): Kantitatif Bir Değerlendirme”, Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ekonomi Ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 1(3), Ss. 38-53.
• ISIK, I. Ve Hassan, M. K (2002), “Technical, Scale And Allocative Efficiences Of Turkish Banking Industry”, Journal Of Banking & Finance, 26, 719-766.
• KADIOĞLU Eyüp (2006) “Türkiye’de Aracı Kurumların Karlılığını Belirleyen Faktörler”, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• KAPLAN, M. Ve T. Çelik (2007), Türk Sigortacılık Sektöründe Etkinlik Ve Etkinliği Belirleyen Faktörler, İktisat, İşletme Ve Finans Dergisi, 22(253), Ss. 97-114.
• KARGIN M., Aktaş H. (2007) “Türk Sermaye Piyasasındaki Aracı Kurumların Etkinlik Ve Verimliligi”, İktisat İşletme Ve Finans, 11(9), Ss.97-117.
• KASMAN, A (2003), “Finansal Kriz Döneminde Bankaların Etkinliği”, İMKB Dergisi, Yıl :7, 25-26, 83-97.
• MATOUSEK, R, Selim, D. Ve Bruno, S., S.(2008), “The Efficiency Of Turkish Banking System During 2000-2005”, Int. J. Economics Policiy İn Emerging Economies, 1(4), 341-355.
• ÖNEN, F.K. Ve İ. Tunik (2017), The Determinants Of Efficiency İn Turkish Banking Sector After Global Finacial Crisis, European Scientific Journal April 2017 /Special Edition ISSN: 1857 – 7881 (Print) E - ISSN 1857- 7431.
• ÖZEL, N.G.; İ.E. Şahin Ve R. Göral (2017), Türk Bankacılık Sektöründe Etkinlik Ve Verimlilik Analizinin Veri Zarflama Yöntemi İle İncelenmesi: 2013-2015 Dönemi Uygulaması ,Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi (The Journal Of Social Economic Research) / 17 / 30.Yıl Özel Sayısı / Ss.85-100.
• SIEW, L.W.; L.K.Wai Ve L.W. Hai (2018), Investigation On The Efficiency Of Financial Companies İn Malaysia With Data Envelopment Analysis Model, IOP Conf. Series: Journal Of Physics: Conf. Series ,995,IOP Publishing.
• SUFIANA, F.;1,F. Kamarudinb Ve A. Nassir (2016), Determinants Of Efficiency İn The Malaysian Banking Sector: Does Bank Origins Matter?, Intellectualeconomics, 10, Ss.38–54.
• TAKESHI A. (1984), Tobit Models: A Survey, Journal Of Econometrics 24 (1-2),Pp. 3-61.
• TAŞ, O. Ve G. Çevikcan (2017), Effıcıency And Productıvıty Of Turkısh Securıtıes Fırms: 2011-2015, Pressacademia. Sayı:3(9) , Ss.75-80.
• TSPB, Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği, Aracı Kurumlar Verileri, (Https:// Www.Tspb.Org.Tr/Tr/Veriler/), 2008-2017.
• TSPB, Türkiye’de Sermaye Piyasası Genel Görünümü, Sunum, (Https:// Www. Tspb.Org.Tr/Tr/Veriler/), Mayıs 2019.
• YEŞİLDAĞ, E. (2013), Türkiye’de Aracı Kuruluşların Gelişimi Ve Yatırımcıların Aracı Kuruluş Seçimine Etki Eden Faktörler: Bir Faktör Analizi Uygulaması, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.