YÖNETİMDE ÖRGÜT KÜLTÜRÜ İLE MOBBİNG İLİŞKİSİNİN YERİ VE ÖNEMİ

Yıl 2019, Cilt: 24 Sayı: 3, 525 - 549, 30.07.2019

Gözde Eşenli Mehmet Aktel

Öz

Bu çalışma ile örgüt kültürüyle mobbing ilişkisinin doğru anlaşılarak yönetime etkisi olup olmadığının tespiti, sonuçlar üzerinden çözüm önerileri üretilmesi ve önleyici tedbirlerin neler olabileceğinin belirtilmesi amaçlanmaktadır. Bu bağlamda çalışma kuramsal, tarihsel, betimleyici ve açıklayıcı bir nitel araştırma özelliği taşımaktadır. Kamu ve özel sektör kurumlarında karşılaştırmalı yapılan çalışmaların yetersizliği göz önünde bulundurularak, çalışmanın konunun teorik alt yapısını oluşturmak adına alana faydalı olacağı düşünülmektedir.
Söz konusu ilişkinin tespitine yönelik yapılan bu çalışmada en büyük zorluk, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın, Alo 170 Hattına gelen mobbing mağdurlarına ait sayısal verilerin tamamını yayınlamamasıdır. Makalede Alo 170 Hattı 2013-2015 yıllarına ait veriler grafik haline getirilerek bunların dışında reel bir bulgu bulunamadığından istatiksel analizler yapılamamış ve inceleme kısmı genişletilememiştir. Özel ve kamu sektörü ayrımı yapılmaksızın; güçlü örgüt kültürünün mobbing davranışlarının oluşmasını engellediği, zayıf bir örgüt kültürünün ise mobbingi tetiklediği; başka bir perspektifle yaklaşılırsa, mobbing davranışlarının da örgüt kültürünü zayıflattığı, dolayısıyla tüm bu ilişkinin örgütsel yönetimi etkilediği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Örgüt Kültürü, Mobbing, Psikolojik Taciz, Kamu Yönetimi, Özel Sektör

THE PLACE AND IMPORTANCE OF THE ORGANIZATIONAL CULTURE AND MOBBING RELATIONSHIP IN THE ADMINISTRATION

Öz

In this study, it is aimed to properly understand the relationship between organizational culture and mobbing and identify whether it has an effect on the management, to produce solutions on the results and to specify the preventive measures. In this context, the study is an explanatory qualitative research containing theoretical, historical, descriptive features. Considering the insufficiency of comparative studies in public and private sector institutions, it is thought that the study would be beneficial for theoretical field of the subject matter.
The fundamental challenge in this study has been the Ministry of Labor and Social Security’s not publishing all the numerical data belonging to the victims of mobbing delivered by Alo 170 Line. After date belongs to 2013-2015 years concerning Alo 170 was formed into charts, statistical analyses could not be conducted and the review part could not be expanded since any real evidence could not be found in this article except for this data. It is concluded that strong organizational culture prevents the formation of mobbing behaviors and a weak organizational culture triggers mobbing regardless of public or private sector. In other words, mobbing behaviors also weaken the organizational culture, and thus, the whole relationship between mobbing and organizational culture influence the organizational management.

Anahtar Kelimeler

Organizational Culture, Mobbing, Psychological Abuse, Public Administration, Private Sector

Kaynakça

• AKGEYİK, T. GÜNGÖR D. Meltem, UŞEN, Ş. (2013). Çalışma Yaşamında Psikolojik Taciz, 1. Baskı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi, Ankara.
• AKGÜN, İ. (2016). Çalışma Hayatının Vebası Mobbing, 1. Baskı, Öz Ağaç-İş Sendikası Eğitim Yayınları, Ankara.
• ARPACIOĞLU, G. (2005). Türkiye’de Zorbalık Bir Çalışma Biçimi, İnsan Kaynaklarında Yeni Eğilimler, Editör: Deniz Yalım, Hayat Yayıncılık, İstanbul.
• ARTAN, İ. (1986). Örgütsel Stres Kaynakları ve Yöneticiler üzerinde Bir Uygulama, Basisen Kültür ve Eğitim Yayınları, No: 10, İstanbul.
• ATAMAN UNUTKAN, G. (1995). İşletmelerin Yönetimi ve Örgüt Kültürü, Türkmen Kitabevi, İstanbul.
• AYDIN COŞKUN, A. (2011). Kamu Kurumlarında Psikolojik Taciz (Mobbing), http://www.turkhukuksitesi.com/makale_1330.htm, 29.06.2019
• BAKAN, İ. BÜYÜKBEŞE, T. BEDESTENCİH. Ç. (2004). Örgüt Sırlarının Çözümünde Örgüt Kültürü Teorik ve Ampirik Yaklaşım, 1.Baskı, Alfa Aktüel Yayınları, İstanbul.
• BALTAŞ, A. (2016). Adı Yeni Konmuş Bir Olgu: İşyerinde Yıldırma ‘Mobbing’, https://www.baltasgrubu.com/secilmis-yazilar/adi-yeni-konmus-bir-olgu--isyerinde-yildirma-mobbing.html, 29.06.2019
• BAYKAL, A. N. (2005). Yutucu Rekabet Kanuni Devrindeki Mobbing’den Günümüze, 1.Baskı, Sistem Yayıncılık, İstanbul.
• BAYKAL, Cem, (2014), Eski Bir Suç, Yeni Bir Tanım; Mobbing, Türk Kütüphaneciliği Dergisi, Cilt:28, Sayı: 4, ss. 622-628.
• CAN, H. (1994). Organizasyon ve Yönetim, 3. Baskı, Siyasal Kitabevi, Ankara.
• ÇOBANOĞLU, Ş. (2005). Mobbing: İşyerinde Duygusal Saldırı ve Mücadele Yöntemleri, 1. Baskı, Timaş Yayınları, İstanbul.
• ÇUKUR, C. (2016). Türk Hukuku ve Karşılaştırmalı Hukukta İşyerinde Psikolojik Taciz, 1 Baskı, Türkiye Büyük Millet Meclisi Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara.
• ÇUKUR, Cengiz, (2012), İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing), Çimento İşveren Dergisi, Cilt: 26, Sayı: 2, ss. 34-48.
• DAVENPORT, N. SCHWARTZ, R. D. ELLIOT, G. P. (2003). Mobbing: İşyerinde Duygusal Taciz, (Çev.) ÖNERTOY, O. C., 1. Baskı, Sistem Yayıncılık, İstanbul.
• DEMİR, Yeter, ÇAVUŞ, Mustafa Fedai, (2009), Mobbing’in Kişisel ve Örgütsel Etkileri Üzerine Bir Araştırma, Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 1, ss. 13-23.
• DEMİREL, Yavuz, YOLDAŞ, M. Asıf, (2008), Sağlık Kuruluşlarında Karşılaşılan Psikolojik Yıldırma Davranışlarının Türkiye ve Kazakistan Açısından Karşılaştırılması, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 2, ss. 1-25.
• DOĞAN, B.(2007). Örgüt Kültürü, 1. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul.
• EINARSEN, Stale, (1999), The Nature and Causes of Bullying at Work, İnternational Journal of Manpower, Volume: 20, Number: 1/2, pp. 16-27.
• ERDEM, Tevfik, (2014), Mobbing ve Mobbing ile Mücadele Yöntemleri, Türk Kütüphaneciliği Dergisi, Cilt: 28, Sayı: 4, ss.622-628.
• ERKAL, M. E. (1987). Sosyoloji (Toplum Bilim), 4. Baskı, Der Yayınları, İstanbul.
• ERSEN, H. (1997). Toplam Kalite ve İnsan Kaynakları Yönetimi İlişkisi: Verimli ve Etkin Olmanın Yolu, 2. Baskı, Sim Matbaacılık, İstanbul.
• FINDIKÇI, İ. (1996). Bilgi Toplumunda Yöneticilerde Kendini Geliştirme, Kültür Koleji Eğitim Vakfı Yayınları, İstanbul.
• GENÇ, N. (2007). Yönetim ve Organizasyon Çağdaş Sistemler ve Yaklaşımlar, 3.Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• GÜÇLÜ, Nezahat, (2001), Örgüt Kültürü, Kırgızistan Manas Üniversitesi, SBE Dergisi, ss.149-156.
• GÜN, H. (2010). Çalışma Ortamında Psikolojik Taciz (Mobbing/Bullying) İşyeri Sendromu, 2. Baskı, Lazer Yayınları, Ankara.
• GÜNGÖR, M. (2008). Çalışma Hayatında Psikolojik Taciz, Derin Yayınları, İstanbul.
• HUNT, R. BUZAN, T. (2003). Düşünen Organizasyon: İş Hayatında Başarının Temel Kuralları, (Çev.) TAYANÇ D., Alfa Yayıncılık, İstanbul.
• KABAKÇI, T. KARAKAŞ, B. KÖROĞLU, Z. (2016). Mobbing, https://slidex.tips/download/r-grevls-glay-ener-uzcan-letme-ynetmn-2-taybe-kabaki-bra-karaka-zeynep-krolu, 29.06.2019
• KAL-DER (Öğrenen Organizasyonlar Uzmanlık Grubu) (1998). Öğrenen Organizasyonlar, 1. Baskı, KalDer Derneği Yayınları, İstanbul.
• KARCIOĞLU, Fatih, AKBAŞ, Sevil, (2010), İşyerinde Psikolojik Şiddet ve İş Tatmini İlişkisi, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 24, Sayı: 3, ss. 139-161.
• KILAVUZ, R. (2003). Kamu Yönetiminde Etik ve Bir Sorun Alanı Olarak Yozlaşma, 1. Baskı, , Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• KIREL, Ç. (2008) Örgütlerde Psikolojik Taciz (Mobbing) ve Yönetimi, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.
• KOÇ, H. ÖZTOPRAK, M. T. (2007). Yazışma Teknikleri: Örnekler ve Uygulamalar, 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• KOÇEL, T. (2010) İşletme Yöneticiliği: Yönetim ve Organizasyon, Organizasyonlarda Davranış, Klasik-Modern-Çağdaş ve Güncel Yaklaşımlar, 12. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul.
• KÖSE, E. YILDIRIM, D. (2013). Bir Üniversite Hastanesinde Hekim ve Hemşirelerin Algıladıkları Örgüt Kültürünün Mobbing Davranışlarına Etkisi, 1. Çalışma Hayatında Psikolojik Taciz (Mobbing) Panel ve Çalıştayı Bildiriler Kitabı, Derleyen: İsmail Akgün, Özyurt Matbaacılık, Ankara.
• KÖSE, Hüseyin, (2006), Örgüt İçi İletişimde Negatif Bir Olgu: Psikolojik Yıldırma ve Sistemli Bir Ötekeleştirme Süreci Olarak Mobbing, 2. Ulusal Halkla İlişkiler Sempozyumu, ss. 281-292.
• KÖSE, Sevinç, TETİK, Semra, ERCAN, Cuma, (2001), Örgüt Kültürünü Oluşturan Faktörler, Manisa, Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, Cilt: 7 Sayı: 1 ss. 219-242.
• LEWIS, Duncan, (2003), Volces in the Social Construction of Bullying at Work: Exploring Multiple Realitiles in Furtherand Higher Education, International Journal of Management and Decission Making, Vol: 4, No: 1, pp. 65-81.
• LEYMANN, Heinz, (1996), The Content and Development of Mobbing at Work, European Journal of Work and Organizational Psychology, Vol: 5, No: 2, pp. 165-184.
• MİZRAHİ, Rozi, (2013), Çalışma Hayatında Mobbing ile Mücadele Yöntemleri, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 2, ss. 443-452.
• MOBBİNG NEDİR?, http://mobbing.gazi.edu.tr/posts/view/title/mobbing-nedir-37863, 27.09.2016
• MOBINGLE MÜCADELE (2017). http://www.Alo170.gov.tr/, 29.06.2019
• MUCUK, İ. (2005). Modern İşletmecilik, 15. Baskı, Türkmen Kitabevi, 2 İstanbul.
• ÖLÇÜM ÇETİN, M. (2004). Örgüt Kültürü Ve Örgütsel Bağlılık, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• ÖNAL, G. (1998). İşletme Yönetimi ve Organizasyonu, Türkmen Kitabevi, İstanbul.
• ÖZGENER, Ş. (2004). İş Ahlakının Temelleri - Yönetsel Bir Yaklaşım, Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.
• ÖZTÜRK, Umut Can, CEVHER, Ezgi, (2015), İşyerinde Tacizin Pembe Hali: Kadınların Kadınlara Uyguladığı Mobbing, Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 34, Sayı: 1, ss. 151-174.
• ÖZTÜRK, Umut Can, CEVHER, Ezgi, (2015), Mobbing Sendromunda Örgüt Kültürü Virüs mü Aşı Mı?: Örgüt Kültürü ve Mobbing İlişkisi, Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi E-Dergi, Cilt: 4, Sayı: 2, ss. 37-65.
• SAVAŞ, F. B. (2007). İşyerinde Manevi Taciz, 1. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul.
• SCHEIN, Edgar H., Örgüt Psikolojisi, (Çeviren: Mustafa Tosun), Ankara, Türkiye Orta Doğu ve Amme İdaresi Enstitüsü Yayınları, No: 173, 1978
• ŞAHİN, Ali, (2010), Örgüt Kültürü – Yönetim İlişkisi ve Yönetsel Etkinlik, Maliye Dergisi, Sayı: 159, ss. 21-35.
• ŞAHİN, M. ve BEDÜK, A. (2011). Mobbing (Yıldırma), Örgüt Psikolojisi Yeni Yaklaşımlar, Güncel Konular, Editör: Aykut Bedük, 1. Baskı, Atlas Akademi, Konya.
• TAMBUR, Merle, VADİ, Maaja, (2012), Workplace Bullying and Organizational Culture in a Post-transitional Country, Volume:33, Number:7, pp.754-768.
• TEMİZEL, Yavuz, (2013), Mobbing ve Türk Hukuk Sistemindeki Yeri, Adalet Dergisi, Sayı: 45, ss. 188-223.
• TETİK, Semra, (2010), Mobbing Kavramı: Birey ve Örgütler Açısından Önemi, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Cilt: 12, Sayı: 18, ss. 81-89.
• TINAZ, P. BAYRAM, F. ERGİN, H. (2008) Çalışma Psikolojisi ve Hukuki Boyutlarıyla İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing), 1. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul.
• TINAZ, P. (2011). İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing), 3. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul.
• TOKER GÖKÇE, Asiye, (2009), Mobbing; İşyerinde Yıldırma Kavramsal Çerçeve, Üniversitete ve Toplum Dergisi, Cilt: 9, Sayı: 2, ss. 1-9.
• TOKER GÖKÇE, A. (2008). Mobbing: İşyerinde Yıldırma Nedenleri ve Başa Çıkma Yöntemleri, 1. Baskı, Öğreti Yayınları, Ankara.
• TUNÇER, Polat, (2012), Örgütlerde Cinsel Taciz ve Örgüt Kültürü, The Journal of AcademicSocialScienceStudies, Cilt: 5, Sayı: 7, ss. 707-723.
• TUTAR, H. (2004). İşyerinde Psikolojik Şiddet, 3. Baskı, Platin Yayıncılık, Ankara.
• TUTAR, H. (2016). İşyerinde Psikolojik Şiddetle (Mobbing) Başa Çıkma Yolları, http://www.canaktan.org/yonetim/psikolojik-siddet/basa-cikma.htm, 29.06.2019
• TÜRK DİL KURUMU (2019). http://www.tdk.gov.tr/, 29.06.2019
• TÜRKİYE'NİN MOBBİNG KARNESİ (2013). http://www.ntv.com.tr/ekonomi/turkiyenin-mobbing-karnesi, 8B9nQH_8zkKZbbhJfUl0Ag, 29.06.2019
• ÜLGEN, H. ve MİRZE, S. K. (2007). İşletmelerde Stratejik Yönetim, 4. Baskı, Arıkan Yayınları, İstanbul.
• WAGGONER, Chuck, (2003), When Does Incivility Turn Into Downright Hurtful Behavior Theachers Behaving Badly, American School Board Journal, pp. 29-31.
• WESTHUES, K. (2004). Administrative Mobbing at the University of Toronto, Edwin Melen Press, USA.
• YÜCETÜRK, E. E. (2003) Örgütlerde Durdurulamayan Yıldırma Uygulamaları: Düş Mü? Gerçek Mi?, 11. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı, (Ed) ÇONKAR, M. K., Afyon Kocatepe Üniversitesi Yayınları, Afyon