193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu’na Göre Kazançların Basit Usulde Vergilendirilmesi ve 7338 Sayılı Kanun’un Getirdikleri

Yıl 2024, Cilt: 29 Sayı: 2, 121 - 132, 31.08.2024

Ayşe Armağan

Öz

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu kapsamında vergi tekniği açısından ticari kazançların tespitinde “gerçek usul” ile “basit usul” yöntemi kullanılmaktadır. Basit usulde vergilendirme yöntemi, 1999 yılına kadar uygulanan götürü gider yönteminin neden olduğu kayıt dışı ekonominin kayıt altına alınması ve bu mükelleflerin belge düzenine uymalarının yaygınlaştırılması amacıyla benimsenmiş bir yoldur. 2019 yılı sonunda tüm dünyayı etkileyen Covid-19 salgınının 11.03.2020’de pandemi olarak ilanıyla tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de pandemiyle mücadelede birçok alanda önlem alınmıştır. Salgının en yoğun hissedildiği 2020-2022 döneminde pandemiden fazlasıyla etkilenen mükelleflere muafiyet, istisna, indirim, beyan vb. uygulamalara yönelik birçok tedbir alınmış ve bu kapsamda çıkarılan 7338 sayılı Kanunla önemli değişiklikler yapılmıştır. Kanunda yapılan değişikliklerden en dikkat çekeni ise “kazançları basit usulde tespit edilen mükelleflerin kazançlarının gelir vergisinden istisna edilmesi ve yıllık gelir vergisi beyanname verme yükümlülüklerinin kaldırılması” olmuştur. Çalışmada basit usulde vergilendirme yöntemi, 7338 sayılı Kanun’un bu yönteme getirdikleri ve merkezi bütçe gelirlerine etkileri ele alınarak basit usule getirilen istisna uygulamasının değerlendirilmesi yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Gelir Vergisi Kanunu, 7338 sayılı Kanun, Basit Usulde Vergileme, İstisna, Pandemi

Simple Taxation of Earnings According to The Income Tax Law No. 193 and the Implications of The Law No. 7338

Öz

Under the Income Tax Law No. 193, commercial profits can be determined using two methods: the “real method” and the “simplified method.” The simplified taxation method was introduced to address the informal economy that arose from the fixed expense method used until 1999. This method aims to formalize this sector and encourage taxpayers to comply with documentation requirements. With the declaration of the Covid-19 pandemic on March 11, 2020, which affected countries globally, including Turkey, various measures were taken to combat the pandemic. During the peak of the pandemic from 2020 to 2022, several relief measures were introduced for taxpayers significantly impacted by the crisis. These included exemptions, exceptions, reductions, and adjustments to tax declarations. Law No. 7338, enacted during this period, introduced notable changes, particularly the exemption of profits determined under the simplified method from income tax and the removal of the obligation to file annual income tax returns. This study examines the simplified taxation method, the changes introduced by Law No. 7338, and their implications for central government budget revenues, focusing on the effects of these exemptions on the simplified method.

Anahtar Kelimeler

Income Tax Law, Law No. 7338, Simple Taxation, Exception, Pandemic

Kaynakça

• Armağan, A., Armağan, R., & Demir, H. İ. (2023). Covid-19 Pandemisine Yönelik Alınan Mali Tedbirlerin Türk Vergi Sistemine Etkileri, Pandemi Sonrası Ekonomi: Para, Finans ve Yönetim Tartışmaları, Ekin Basımevi.
• Armağan, R. (2007). Türkiye’de gelir ve kurumlar vergisi oranlarında indirimin vergi gelirleri üzerine etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(3), 227-252.
• Arslan, M., Biniş, M. (2012). Türk Vergi Sisteminde basit usulde vergilemenin etkinliği: Basit usulde vergileme, vergi ziyaına neden olabilir mi?. Mali Çözüm Dergisi, 112, 53-72.
• Bay, H. (2003). Gelir Vergisinde Basit Usul Uygulaması [Yüksek Lisans Tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Bayraklı, H. H. (1999). Ticari kazancın basit usulde tesbiti ve vergileme süreci. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 99-121.
• Bektaş, E. (1998). 4369 sayılı kanun ile ticari kazançlarda “götürü usul” esası kaldırılarak yerine “basit usul esası getirilmiştir”. Vergi Dünyası, 204, 116-127.
• DPT (2001). Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, Vergi ÖİK Raporu DPT:2597 ÖİK:608, https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/08/Sekizinci-Bes-Yillik-Kalkinma-Plani-Vergi-OIK-Raporu.pdf adresinden 12 Haziran 2024 tarihinde alınmıştır.
• GİB, Basit Usulde Vergilendirilen Gelir Vergisi Faal Mükellef Sayıları, https://www.gib.gov.tr/sites/default/files/fileadmin/user_upload/VI/AIGMS/2024/TABLO_7.xls.htm adresinden 12 Haziran 2024 tarihinde alınmıştır.
• GİB, https://www.gib.gov.tr/sites/default/files/fileadmin/user_upload/VI/AIGMS/2024/TABLO_8.xls.htm adresinden 13 Haziran 2024 tarihinde alınmıştır.
• GİB, Merkezi Yönetim Gelirleri, https://www.gib.gov.tr/sites/default/files/fileadmin/user_upload/VI/GBG/ adresinden 14 Haziran 2024 tarihinde alınmıştır.
• GİB (2024). Kazançları Basit Usulde Tespit Edilen Mükelleflerde Gelir Vergisi İstisnası Rehberi, Mükellef Hizmetleri Daire Başkanlığı- Yayın: 496. Ankara.
• Gök, A. (2007). Basit usulde vergilendirmenin ekonomik etkileri. Öneri Dergisi, 7(27), 281-290. https://doi.org/10.14783/maruoneri.686909
• Güngör, K. (2002). 4369 sayılı yasa ile getirilen temel değişikliklerin 2003 mali yılına girmeden hatırlanması ve irdelenmesi. Mevzuat Dergisi, 55.
• Organ, İ., Güler, A. (2012). Şehir içi ulaşım faaliyetlerinde kazancın basit usulde vergilendirilmesinin yarattığı vergi adaletsizliği: Denizli örneği. Maliye Dergisi, 163, 87-203.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı https://www.tccb.gov.tr/haberler/410/117037/-ulkemizin-maruz-kaldigi-virus-tehdidinin-en-kisa-surede-bertaraf-edilmesi-icin-devlet-olarak-tum-imk-nlarimizi-seferber-ettik- adresinden 15 Haziran 2024 tarihinde alınmıştır.
• WHO, Coronavirus (COVID-19) Dashboard, https://covid19.who.int/table adresinden 22 Haziran 2024 tarihinde alınmıştır.
• Yıldız, B., Yılmaz, C., & Akbulut, G. (2016). Türkiye’de Basit usulde vergilendirme ile toplam vergi gelirleri arasındaki nedensellik ilişkisi. Küresel İktisat ve İşletme Çalışmaları Dergisi. 5(10), 24-37.