Cerrahi Girişim Bekleyen Kolorektal Kanser Hastalarında Sosyal Destek Algısı ve Etkileyen Faktörler

Yıl 2019, Cilt: 10 Sayı: 4, 423 - 430, 13.12.2019

Sacide Yıldızeli Topçu , Bilkay Ergül Baskın

Öz

Amaç:
Kanserin
tedavisinde sık başvurulan tedavi yöntemi olan cerrahi girişimler, zaten kanser
nedeniyle önemli düzeyde yaşanan psiko-sosyal sorunlara ameliyat ile ilişkili yeni
endişelerin eklenmesine neden olarak, hastaların sosyal destek gereksinimlerini
arttırmaktadır. Bu çalışmanın amacı da,  kolorektal
kanser tanısı nedeniyle cerrahi girişim geçirecek hastaların algıladıkları
sosyal destek düzeyini ve etkileyen faktörleri incelemektir.

Yöntem:
Bu tanımlayıcı araştırma Aralık 2016 - Haziran
2017 tarihleri arasında, kolorektal kanser
nedeniyle cerrahi girişim geçirmek üzere
hastaneye yatan 51 hasta ile yapıldı. Verilerin toplanmasında “ Veri Toplama Formu” ve “Kanser
Hastası Sosyal Destek Ölçeği” kullanıldı. Hastalar ameliyattan 1-3 gün önce araştırmacılar
tarafından odalarında ziyaret edilerek, veriler toplandı.  Elde edilen veriler, tanımlayıcı istatistiksel
yöntemler, t testi, varyans analizi ve korelasyon analizi kullanılarak analiz
edildi. Sonuçlar %95 güven aralığında ve anlamlılık p<0,05 düzeyinde değerlendirildi.

Bulgular:
Hastaların
hastaların KHSDÖ’den 136,47±10,87 puan aldığı belirlenirken, ölçeğin güven desteği alt
boyutundan 54,09±4,64, duygusal destek alt boyutundan 48,60±5,30 ve bilgi
desteği alt boyutundan da 33,76±3,89 puan aldığı bulundu. Yaş, eğitim düzeyi ve gelir durumunun yanısıra hastaların geleceğe ilişkin
kaygılarının bulunması, sağlık çalışanlarının verdiği desteğin hasta tarafından
yeterli görülmesi ve  hastalık sürecinde
aile, çevre ve/veya profesyonel destek alınmasının hastaların sosyal destek
düzeyini etkilediği bulundu.

Sonuç: Araştırma sonuçları kolorektal kansere ilişkin
cerrahi girişim bekleyen hastaların algıladıkları sosyal desteğin oldukça iyi düzeyde
olduğunu ve hastaların ihtiyaç duydukları sosyal desteği sağlayabildiğini
gösterirken, bazı demografik ve kişisel faktörlerin hastaların sosyal destek
algılarını etkileyebildiğini göstermektedir. Bu sonuçlar doğrultusunda, cerrahi girişime hazırlık sürecinde, kolorektal kanserli
hastaların sosyal destek düzeyleri ile sosyal destek algılarını etkileyebilecek
faktörlerin de değerlendirilerek, gereksinim duydukları sosyal desteği
sağlamalarına yardımcı olabilecek bakım uygulamalarının ameliyat öncesi
hemşirelik bakımına dahil edilmesi ve kolorektal kanserli hastaların cerrahi
girişime hazırlık süreçlerindeki sosyal destek ve ilişkili özellikleri
inceleyen yeni çalışmaların yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ameliyat öncesi dönem, hemşirelik bakımı, kolorektal kanser, sosyal destek

Social Support Perception and Affecting Factors in Colorectal Cancer Patients Waiting for Surgical Intervention

Öz

Aim: Surgical
interventions, which are frequently used in the treatment of cancer, increase
the social support needs of patients by adding new surgical-related concerns to
psycho-social problems already experienced due to cancer. The
aim of this study was to investigate the perceived social support level of  the patients who will undergo surgery for
colorectal cancer and the factors that affecting that.

Method:
This
descriptive study was conducted between December 2016 and June 2017 with 51
patients who were hospitalized for applying colorectal cancer surgery. For data
collection, the patients were visited by the researchers in their rooms 1-3
days before the operation and “Data Collection Form” and “Social Support Scale
for Cancer Patients” were used. The data were analyzed using descriptive statistical
methods, t test, variance analysis and correlation analysis. Results were
evaluated at 95% confidence interval and p <0.05 significance level.

Results: It
was determined that the patients scored 136.47 ± 10.87 points from the CPSSS,
54.09 ± 4.64 from the trust support sub-dimension, 48.60 ± 5.30 from the
emotional support sub-dimension and 33.76 ± 3.89 from the information support
sub-dimension. It was found that factors affected the social support level of
the patients were age, educational level and income status,  concerns of the patients about the future,
thinking that the support of the health personnel is sufficient and to
receiving the support from family, environment and/or professional during the
disease process.

Conclusion: The
results of the study showed that the perceived social support of patients
expecting surgical intervention for colorectal cancer was quite good and that
they could provide the social support they needed, while some demographic and
personal factors could affect their perception of social support. In line with
these results, it is recommended that in the process of preparation for
surgical intervention, the social support levels of patients with colorectal
cancer and the factors that may affect their perceptions of social support
should be evaluated, preoperative nursing care should include the applications
that might help to provide the social support. New studies investigating social
support and related features in the preparation process of surgical
intervention for patients with colorectal cancer should be conducted.

Anahtar Kelimeler

Colorectal cancer, nursing care, preoperative period, social support

Kaynakça

• 1. Sütçü GG. Tanı- ameliyat süreci yakın zamanlı olan meme kanseri hastalarının öfke, depresyon, stresle başa çıkma ve sosyal destek değişkenleri açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi; 2010.
• 2. Özdemir D. Onkoloji eğitim hemşireliği biriminde eğitim alan meme kanseri hastalarında stresle başa çıkma yolları ve algılanan sosyal destek düzeyleri. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi; 2017.
• 3. Uchino BN. Social support and health: A review of physiological processes potentially underlying links to disease outcomes. J Behav Med. 2006;29(4):377–87.
• 4. Rosenberger PH, Jokl P, Ickovics J. Psychosocial factors and surgical outcomes: An evidence-based literature review. Journal of the American Academy of Orthopaedic Surgeons. 2006;14:397-405.
• 5. Usta YY. Importance of Social Support in Cancer Patients. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention. 2012;13:3569–72.
• 6. Özyurt BY. Kanser hastalarının algıladıkları sosyal destek düzeyine ilişkin betimsel bir çalışma. Kriz Dergisi. 2007;15(1):1–15.
• 7. Eylen B. Kanser Hastası Sosyal Destek Ölçeği' nin geçerlik, güvenirlik ve faktör yapısı üzerine bir çalışma. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2002;15(1): 109–17.
• 8. Hogan BE, Linden W, Najarian B. Social support interventions: Do they work? Clinical Psychology Review. 2002; 22:381–440.
• 9. Reblin UB. Social and emotional support and its implication for health. Current Opinion in Psychiatry. 2008;21:201–5.
• 10. Dedeli Ö, Fadıloğlu Ç, Uslu R. Kanserli bireylerin fonksiyonel durumları ve algıladıkları sosyal desteğin incelenmesi. Türk Onkoloji Dergisi. 2008;23(3):132–9.
• 11. Çalışkan T, Duran S, Karadaş A, Ergün S TÖ. Kanser hastalarının yaşam kalitesi ve sosyal destek düzeylerinin değerlendirilmesi. Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2015;17(1):27–36.
• 12. Gonzalez-Saenz de Tejada M, Bilbao A, Baré M, Briones E, Sarasqueta C, Quintana JM, et al. Association of social support, functional status, and psychological variables with changes in health-related quality of life outcomes in patients with colorectal cancer. Psychooncology. 2016;25:891–7.
• 13. Aliche JC, Ifeagwazi CM, Chukwuorji JC, Eze JE. Roles of Religious Commitment, Emotion Regulation and Social Support in Preoperative Anxiety. Journal of Religion and Health. 2018; Available from: http://link.springer.com/10.1007/s10943-018-0693-0
• 14. Yilmaz M, Sezer H, Gürler H, Bekar M. Predictors of preoperative anxiety in surgical inpatients. Journal of Clinical Nursing. 2012;21(7–8):956–64.
• 15. Krampe H, Barth-Zoubairi A, Schnell T, Salz AL, Kerper LF, Spies CD. Social Relationship Factors, Preoperative Depression, and Hospital Length of Stay in Surgical Patients. International Journal of Behavioral Medicine. 2018;25(6):658–68.
• 16. Adogwa O, Elsamadicy AA, Vuong VD, Mehta AI, Vasquez RA, Cheng J, et al. Effect of Social Support and Marital Status on Perceived Surgical Effectiveness and 30-Day Hospital Readmission. Global Spine Journal. 2017;7(8):774–9.
• 17. Wu KT, Lee PS, Chou WY, Chen SH, Huang YT. Relationship between the social support and self-efficacy for function ability in patients undergoing primary hip replacement. Journal of Orthopaedic Surgery and Research. 2018;13(1):1–8.
• 18. Yilmaz SD, Bal MD, Beji NK, Arvas M. Ways of coping with stress and perceived social support in gynecologic cancer patients. Cancer Nursing. 2015;38(2):E57–62.
• 19. Ozdemir D, Tas Arslan F. An investigation of the relationship between social support and coping with stress in women with breast cancer. Psychooncology. 2018;27(9):2214–9.
• 20. Soylar P, Genc MF. The Treatment Approach and Social Support Needs for Patients with Breast Cancer. Journal of Breast Health. 2016;12(2):56–62.
• 21. Koçak Uyaroğlu A, Gül M, Sari E, Göktaş S. A study of uro-oncology patient perceptions of social support and hope levels. Turkish Journal of Oncology. 2016;31(2):31–8.
• 22. Ayaz S, Yaman Efe Ş, Korukluoǧlu S. Jinekolojik Kanserli Hastaların Algıladıkları Sosyal Destek Düzeyleri ve Etkileyen Faktörler. Turkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences. 2008;28(6):880–5.
• 23. Zumsteg DM. The impact of social support and resilience on surgical outcomes MAster Thesis. USA: Boston University School of Medicine; 2016.
• 24. Drageset S, Lindstrøm TC, Giske T, Underlid K. “The support i need”: Women’s experiences of social support after having received breast cancer diagnosis and awaiting surgery. Cancer Nursing. 2012;35(6).
• 25. Ruis C, Wajer IH, Robe P, van Zandvoort M. Anxiety in the preoperative phase of awake brain tumor surgery. Clinical Neurology and Neurosurgery. 2017;157:7–10.
• 26. Almalki MS, Hakami OAO, Al-Amri AM. Assessment of Preoperative Anxiety among Patients Undergoing Elective Surgery. The Egyptian Journal of Hospital Medicine. 2018;69(4):2329–33.
• 27. Alacacioglu A, Binicier. O, Gungor O, Oztop I, Dirioz M, Yilmaz U. Quality of life, anxiety, and depression in Turkish colorectal cancer patients. Support Care Cancer. 2010;18(4):417–21.
• 28. Karaveli S, Özbayır T, Karacabay K. Kolorektal kanser ameli̇yatı geçi̇ren hastaların ameli̇yat öncesi̇ ve ameli̇yat sonrası dönemde yaşadıkları deneyi̇mleri̇n ı̇ncelenmesi̇. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2014;17(2):90–6.
• 29. Drageset S. Psychological distress , coping and social support in the diagnostic and preoperative phase of breast cancer. Doctoral Thesis. Norway: University of Bergen; 2012.
• 30. Ercan S. Relationship between psychological preparation, preoperative and postoperative anxiety, and coping strategies in children and adolescents undergoing surgery. Master Thesis. Ankara: Mıddle East Technical University; 2003.
• 31. Uysal N. Baş boyun kanserli hastalarda fonksiyonel durum ve sosyal desteğin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi; 2011.