Hemşirelikte Etik İklim Algısı

Yıl 2019, Cilt: 10 Sayı: 4, 465 - 470, 13.12.2019

Melek Karatuzla , Tuğba Uluocak Köse

Öz

Giriş ve amaç: Victor
ve Cullen tarafından ilk kez 1980’lerin sonunda kullanılan etik iklim, örgüt
kapsamında hem çalışanlar hem de yöneticiler için çok önemli bir yerdedir. Etik
iklim etik karar vermenin yanı sıra etik ikileme cevap olarak verilen
davranışları da etkiler. Hemşirelikte etik iklim, kurum içindeki güç, güven ve
insan etkileşimleri dâhil etik karar verme ve kurumsal uygulamalarda
algılanmasıdır. Bu nedenle çalışma ortamının iyileştirilmesi, kaliteli hasta
bakımının sağlanması, en etkin uygulamaların belirlenmesi, tıbbi hataların
azaltılması ve etik rehberlerin eşlik ettiği etik bir çalışma ortamı
yaratılmalıdır. Etik iklim, bu bağlamda hemşirelere kurumun etik iklimine uygun
davranışlar göstermesi için yol gösterici olmaktadır.

 Bu derleme; hemşire ve yönetici hemşirelere,
çalışma ortamlarında olumlu etik iklim algısının oluşturulması/sürdürülmesinde,
etik sorunlarla başa çıkma ve doğru etik davranışların neler oldukları gibi
konularda rehberlik edebilmesi ile birlikte yönetim aracı olarak
kullanılmasının önemine vurgu yapmak amacıyla planlanmıştır.

Sonuç:
Hemşirelerin çalışma ortamı yaşam kalitelerinin yükseltilmesi, hemşirelerin
etik ve etik duyarlılığa yönelik farkındalıklarının arttırılması açısından
mezuniyet öncesi-sonrası üst yönetimden başlayarak tüm çalışanlara eğitim
programlarının düzenlenmesi ve bu eğitimlerin sürekliliğinin sağlanması
gerektiği sonucuna varılmıştır. Etik iklim, sağlık bakım hizmetleri profesyonel
sunucuları olan hemşirelere, yaşanan etik problemlere çözüm üretmelerini ve kaliteli
hasta bakımı sunmalarını sağlar. Sağlık hizmetlerinde kaliteli hasta bakımını
sağlamak için etik iklimi teşvik edici çalışmalarla birlikte etik davranışları
ve değerleri güçlendirmek de örgütler için önemli bir girişim olabilir. 

Anahtar Kelimeler

Etik İklim, Hemşire, Algı, Hastane

Kaynakça

• 1. Tarakçıoğlu S, Çubukçu K. Örgütsel Güven ve Bağlılık İlişkisinin Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi Öğretmenleri Üzerinde İncelenmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi 2010;2(4):57-78.
• 2. Martin, KD, Cullen, JB. Continuities and Extensions of Ethical Climate Theory: A Meta-Analytic Review.Journal of Business Ethics 2006;69: 175-194.
• 3. Koskenvuori J, Numminen O, Suhonen R. Ethical Climate in Nursing Enviroment:A Scopng Review. Nursing ethics 2019;26(2):327-345.
• 4. Victor B, Cullen JB. The Organizational Bases Of Ethical Work Climates. Adm Sci Q; 1988;33: 101–125.
• 5. Numminen O, Leino-Kilpi H, Isoaho H, et al. Ethical Climate And Nurse Competence Newly Graduated Nurses’perceptions. Nurs Ethics 2015; 22: 845–859.
• 6. Tuna M, Yeşiltaş M. Etik İklim, İşe Yabancılaşma ve Örgütsel Özdeşleşmenin İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi: Otel İşletmelerinde Bir Araştırma. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi 2014;25(1):105-117.
• 7. Akbaş TT. Örgütsel Etik İklimin Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkisi: Mobilya Sanayi Büyük Ölçekli İşletmelerinde Görgül Bir Araştırma. Denizli KMÜ Sosyal ve Ekonomi̇k Araştırmalar Dergi̇si 2010;12 (19): 121-137.
• 8. Demirdağ G, Ekmekçioğlu EB. Etik İklim Ve Etik Liderliğin Örgütsel Bağlılık Üzerine Etkisi: Görgül Bir Araştırma. Gazi Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 2015;17/1:197-216.
• 9. Aydan S, Kaya S. Hemşirelerin Etik İklim Algılarının Örgütsel Güven Düzeyleri Üzerindeki Etkisi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi 2018;21(2): 199-216.
• 10. Güngören M, Orhan F, Kurutkan N. Mikro Rekabetçilikte Yeni Yaklaşımlar Hastanelerde Oluşan Etik İklimin Kalite ve Akreditasyon Açısından Değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi 2013;18 (1): 221-241.
• 11. Khorshıd L. Hemşirelikte Etik Çalışma Ortamı. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi 2017;33(3), 126-137.
• 12. Karagözoğlu Ş, Özden D, Yıldırım G. Yoğun Bakım Hemşirelerinin Hastane Etik İklim Algısı. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi 2014;16(1): 34-45.
• 13. Olson L. Ethical Climate in Healthcare Organizations. Int Nurs Rev 1995; 42: 85–90.
• 14. Sökmen A, Mete ES. Bezdirinin İş Performansı, İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi: Ankara’da Bir Araştırma. Gazi Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi 2015; 17(3):271-295.
• 15. Gül H. Etik Dışı Davranışlar ve Ussallaştırılması: Devlet Hastanelerinde Bir Uygulama. Selçuk Üniversitesi Karaman İİBF Dergisi 2006; 10 (9): 65-79. 21.
• 16. Hwang JI and Park H A. Nurses’ Perception of Ethical Climate, Medical Error Experience and Intent-To-Leave. Nursing Ethics 2014; 21 (1): 28-42.
• 17. Borhani F, Jalali T, Abbaszadeh A and Amiresmaili M. Nurses’ Perception of Ethical Climate and Job Satisfaction. Journal of Medical Ethics History of Medicine 2012;5 (6): 1-6.
• 18. Yılmaz AT, Yıldırım A. Bir Üniversite Hastanesinde Çalışan Hemşirelerin Etik İklim Algısı. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 2019;18(69):162-176. (www.esosder.org Electronic Journal of Social Sciences ISSN:1304-0278).
• 19. Bahcecik N, Öztürk N. The Hospital Ethical Climate Survey in Turkey. JONAS Healthc Law Ethics Regul 2003;5: 94–99.
• 20. Tiryaki HŞ, Bahçecik AN. Bir Üniversite Hastanesinde Çalışan Yönetici Hemşire ve Hemşirelerin Kurumsal İklimi Algılayışları. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi 2014:1-15.
• 21. Arslan Ş, Taylan S, Gözüyeşil E. Hemşirelerin Çalışma Ortamı Yaşam Kaliteleri ve Etik Duyarlılıkları, İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi 2017; 2(2): 21-26.
• 22. Özel AF. Sağlık Çalışanlarının Etik İklim Algısının Örgütsel Güven ve Bireysel Performansa Etkisi. Trakya Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Sağlık Yönetimi Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. Edirne. 2017.
• 23. Erdoğan M, Kırılmaz H, Arslanoğlu A. Enformel İletişimin Etik İklim Algısı Üzerine Etkisi: Bir Kamu Hastanesi Örneği. Sağlık Akademisyenleri Dergisi 2018; 5(2):109-115.
• 24. Atabay G, Cangarli BG and Penbek S. Impact Of Ethical Climate On Moral Distress Revisited: Multidimensional View. Nurs Ethics 2015;22: 103–116.
• 25. Hamric BL, Blackhall LJ. Nurse-physician perspectives on the care of dying patients in intensive care units: Collaboration, moral distress, and ethical climate. Crit Care Med 2007;35: 422-429.
• 26. Wiegand DL, Funk M. Consequences Of Clinical Situations That Cause Critical Care Nurses To Experience Moral Distress. Nursing Ethics 2012;19: 479-487.
• 27. Yıldırım G, Özden D, Karagözoğlu Ş. Ahlaki Sıkıntı: Türkiye ’de Sağlık Alanında Gündeme Gelmeyen Bir Boyut. Derleme. Cumhuriyet Tıp Dergisi 2013; 35:318-325.
• 28. Çalışkan A, Pekkan NÜ. Örgütsel Sessizliğin İş Performansına Etkisi: Etik İkliminin Aracılık Rolü. Çukurova Üniversitesi 4. Örgütsel Davranış Kongresi Bildiri Kitabı 2016;4-8, Adana.
• 29. Naktiyok S, Yıldırım F. Etik İklimin İş Tatmini Ve İşe Yabancılaşma Düzeyine Etkisi. ETÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (ETÜSBED) 2018;6(3): 57-71.
• 30. Sonğur C, Özer Ö, Şahin Say D. Etik Liderliğin Örgütsel Adalet Üzerine Etkisi: Bir Kamu Hastanesinde Uygulama. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi 2017;20(4): 445-456.
• 31. Demirtaş Ö. İşyerlerinde Olumsuz Durumları İfşa Etmenin Etik İklim Üzerindeki Etkisi: Yıldırma Algısının Moderatör Rolü. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi 2014;43(1):136-156.
• 32. Erdirençelebi M, Filizöz B. Mobbingin Etik İklim ve Çalışanların İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkileri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2016;(35): 127-139.
• 33. Shirey M. Ethical Climate İn Nursing Practice: The Leader’s Role. JONAS Healthc Law Ethics Regul 2005; 7: 59–67.
• 34. Taner B, Elgün RF. Çalışanların Etik İklim Algılarının Örgütsel Bağlılık Üzerine Etkileri: İlaç Sektöründe Bir Uygulama. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2015;24(1):99-114.
• 35. Yılmaz AT, Yıldırım A. Bir Kamu Hastanesinde Çalışan Hemşirelerin Profesyonel Değerleri Ve Etkileyen Faktörler. The Journal of Academic Social Science 2018;6(66):108-120.
• 36. Bağcı Z, Akbaş T T, Etik Liderlik Davranışı ve Örgütsel Bağlılık İlişkisi . Ç. E. Şahin ve A. Özsoy Özmen(ed.) Current Debates in Labour Economics & Industrial Relations. (S.125-136). İstanbul; Türkiye; Ijopec publıcatıon, 2017(Erişim Adresi: https://books.google.com.tr/books, Erişim Tarihi: 17.03.2019).
• 37. Bozkurt Ö, Torun MK. Etik İklimin Kuruma Güven Üzerindeki Etkisi: Devlet Üniversitelerinde Bir Çalışma. Sosyal Bilimler Dergisi 2014;(2)1:82-105.
• 38. Şahin B, Dündar T. Sağlık Sektöründe Etik İklim Ve Yıldırma (Mobbıng) Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 2011;66(1):130-135.
• 39. Bayram Ş, Dündar T. Sağlık Sektöründe Etik İklim Ve Yıldırma (Mobbıng) Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 2011;133-137.
• 40. Emül E, Demirel ET. Etik İklim Algısının Hasta Güvenliği Kültürü Üzerine Etkisi: Elazığ Örneği 2018;13(7):83-122.
• 41. Falco-Pegueroles A, Lluch-Canut MT, Martinez-Estalella G, et al. Levels of exposure to ethical conflict in the ICU: correlation between sociodemographic variables and the clinical environment. Intensive Crit Care Nurs 2016;33: 12–20.
• 42. Ghorbani AA. Hesamzadeh A, Khademloo M, et al. Public and private hospital nurses’ perceptions of the ethical climate in their work settings. Nurs Midwifery Stud 2014;3: e12867.
• 43. Dinc MS, Huric A. The İmpacts Of Ethical Climate Types On Nurses’ Behaviors İn Bosnia And Herzegovina. Nurs Ethics 2017;24(8): 922–935.
• 44. Goldman A. Tabak N. Perception Of Ethical Climate And İts Relationship To Nurses’ Demographic Characteristics And Job Satisfaction. Nurs Ethics 2010;17: 233–246.
• 45. Filipova AA. Relationships Among Ethical Climates, Perceived Organizational Support. And İntent-To-Leave For Licensed Nurses İn Skilled Nursing Facilities. J Appl Ger 2011;30: 44–66.
• 46. Ulrich C, O’Donnell P, Taylor C, et al. Ethical Climate, Ethics Stress, And The Job Satisfaction Of Nurses And Socialworkers İn The United States. Soc Sci Med 2007;65: 1708–1719.
• 47. Joolaee S, Jalili HR, Rafii F, Et Al. The Relationship Between Ethical Climate At Work And Job Satisfaction Among Nurses İn Tehran, Indian J Med Ethics 2013;10(4): 238–242.
• 48. Suhonen R, Stolt M, Katajisto J, et al. Review Of Sampling, Sample And Data Collection Procedures İn Nursing Research; An Example Of Research On Ethical Climate As Perceived By Nurses. Scand J Caring Sci 2015;29: 843–858.
• 49. Abou Hashish EA. Relationship Between Ethical Work Climate And Nurses’ Perception Of Organizational Support, Commitment, Job Satisfaction And Turnover İntent. Nurs Ethics Aug 2017; 24: 151–166.
• 50. Russell AC. Moral Distress in Neuroscience Nursing: An Evolutionary Concept Analysis. J Neurosci Nurs 2012; 44: 15-24.
• 51. Bell SE. Ethical Climate in Managed Care Organizations. Nurs Adm Q 2003; 27: 133–139.
• 52. Rathert C, May D, Chung HS. Nurse Moral Distress: A Survey İdentifying Predictors And Potential İnterventions. Int J Nurs Stud 2016; 53: 39–49.