Huzurevi ile Kendi Evinde Yaşayan Yaşlıların Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Fiziksel Aktivite Çerçevesinde İncelenmesi: Isparta Örneği

Yıl 2020, Cilt: 11 Sayı: 3, 334 - 341, 21.09.2020

Zeynep Söyleyici Olcay Salici

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı, Isparta’da huzurevinde yaşayan yaşlılar ile kendi evinde yaşayan yaşlıların sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını fiziksel aktivite çerçevesinde incelenmesidir. Materyal-Metot: Araştırmaya yaş ortalaması 74,19±6,76 olan 49 kadın, 60 erkek birey katılmıştır. Bu katılımcıların 55’i Isparta Huzurevi’nde, geriye kalan 55’i de Isparta kent merkezinde yaşamaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği II kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen verilere paket istatistik programında normallik testi uygulanmıştır. ShapiroWilk ve Kolmogorov-Smirnov sınamalarına göre gerek toplam maddelerin gerekse boyutlardaki maddelerin normal dağılmadığı tespit edilmiş, buna bağlı olarak araştırmadaki ikili analizler için Mann Whitney-U testi kullanılmıştır. Bulgular: Huzurevinde yaşayan yaşlı bireyler ile kendi evinde yaşayan yaşlı bireyler sağlıklı yaşam biçimi davranışları bakımından kıyaslandığında aralarında anlamlı fark olmadığı ancak fiziksel aktivite çerçevesinde huzurevinde yaşayanların düşük puan ortalamasına sahip oldukları tespit edilmiştir. Daha detaylı yapılan analizlerde huzurevinde yaşayan kadınların ve kronik hastalığı olmayanların kendi evinde yaşayanlara kıyasla fiziksel aktivitede daha pasif oldukları görülmüştür.Sonuç: Literatürde yer alan ulusal istatistiklere göre de özellikle kadın cinsiyetinde gerçekleşmesi beklenen yaşlı nüfusu artışına hazır olmak ve huzurevlerinin konforu ile tercih edilme şartlarını artırmak amacıyla temel fiziksel egzersizler olarak anılan yürüme, bisiklete binme, aerobik, dans, merdiven inip-çıkmak gibi aktivitelerin huzurevi sakinleri için gerekli kontroller ve uzmanlar denetiminde sağlanmasının sağlıklı yaşam biçimleri davranışlarını olumlu etkileyeceği yönünde tavsiyeler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yaşlılarda Fiziksel Aktivite, Isparta Huzurevi, Yaşlılarda Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları

Kaynakça

• 1. Karakuş B. Türkiye’de yaşlılara yönelik hizmetler, kurumsal yaşlı bakımı ve kurumsal yaşlı bakımında illerin durumu. Ankara: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü, 2018.
• 2. Çamur Duyan G. Sosyal Politika ve Kamu Yönetimi Bileşenleriyle Sosyal Hizmet Temelleri ve Uygulama Alanları, Maya Akademi Yayını, Ankara. 2013.
• 3. Genç Y, Barış İ. Yaşlı bakım hizmetlerinde çağdaş yaklaşım: Kurumsal bakım yerine evde bakım hizmetlerinin güçlendirilmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2015;10:36-57.
• 4. Oğlak S. Türkiye’de yaşlı bireylerin bakım gereksinimlerine yönelik yaşadığı ortamda sunulacak bakım modelleri. ISGUC The Journal of Industrial Relations and Human Resources. 2011;13(4):115-30.
• 5. Arpacı F, Tokyürek Ş, Bilgili N. Huzurevinde yaşayan yaşlı bireylerde yaşam kalitesi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi. 2015;8(1):1-11.
• 6. Tambağ H. Yaşlılarda Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları ve Yaşam Doyumu. Mustafa Kemal Üniversitesi Tıp Dergisi. 2013;4(16):23-31.
• 7. İşleğen Ç. Yaşlılarda fizik aktivite ve hastalıklara etkisi–II. Ege Tıp Dergisi. 2015;54:29-34.
• 8. Walker SN, Sechrist KR, Pender NJ. The health-promoting lifestyle profile: development and psychometric characteristics. Nursing Research. 1987;36(2):76-81.
• 9. Bahar Z, Beşer A, Gördes N, Ersin F, Kıssal A. Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği II’nin Geçerlilik ve Güvenirlilik Çalışması. C.Ü.Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2008;12(1):1-13.
• 10. Soyuer F, Şenol V, Elmalı F. Huzurevinde kalan 65 yaş ve üstündeki bireylerin, fiziksel aktivite, denge ve mobilite fonksiyonları. Van Tıp Dergisi. 2012;19(3):116-21.
• 11. Kılıç Ü, Şelimen D. Yaşlıları huzurevi yaşamını seçmeye zorlayan nedenlerin belirlenmesi. G.O.P. Taksim E.A.H. JAREN 2017;3(2):73-82.
• 12. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) İstatistiklerle Yaşlılar, 2016 [Internet] Türkiye: TÜİK 2017 Mart (Alıntı 2020 Haz. 28) Available from: http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do;jsessionid=bqCYhPxQRLW4Pp1Gddryl8yt06ndwdLhxpgx5Jdmzp5fhfG0WQLR!1857702322?id=24644
• 13. Kişioğlu AN, Öztürk M, Kırbıyık S, Demirel R. Isparta'da huzurevlerinde kalanların sosyo-ekonomik ve sağlık durumları ile huzurevlerinin imkanları hakkında düşünceleri. SDÜ Tıp Fakültesi Dergisi. 2001;8(2):36-43.
• 14. Lök N, Lök S. Yaşlıların Fiziksel Aktivite Düzeyleri İle Bilişsel Durumları Arasındaki İlişki. Yeni Symposium. 2016;54(2):21-4.
• 15. Akandere M. Huzurevinde kalan yaşlılarda fiziksel aktivitelerin yaşam doyum düzeylerine etkisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2007;18:1-9.
• 16. Karan A. Yaşlılıkta egzersiz ve spor. Türk Fiz Tıp Rehab Derg (Özel Ek A). 2006;52:53-56.
• 17. Birinci YZ, Şahin Ş, Vatansever Ş, Pancar S. Yaşlılarda Fiziksel Egzersizin Beyin Kaynaklı Nörotrofik Faktör (BDNF) Üzerine Etkisi: Deneysel Çalışmaların Sistematik Derlemesi. Spor Hekimliği Dergisi. 2019;54(4):276-87.
• 18. Harutoğlu H, Öztürk B. Egzersizin Kognitif Fonksiyon Üzerine Etkisi. Turkiye Klinikleri J Physiother Rehabil-Special Topics. 2016;2(1):117-21.
• 19. Heyn P, Abreu BC, Ottenbacher KJ. The effects of exercise training on elderly persons with cognitive impairment and dementia: a meta-analysis. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation. 2004;85(10):1694-704.
• 20. Soygüden A, Cerit E. Yaşlılar için egzersiz uygulamalarının önemi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2015;8(1):197-224.
• 21. Galip A. Yaşlanmada Fiziksel Aktivite ve Egzersizin Yeri. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2017;3(2):271-80.
• 22. Aktürk A. Yaşlı Adayı ve Yaşlılarda Egzersiz Güdülenmesi ve Egzersizde Temel Psikolojik İhtiyaçların İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi), Kırıkkale Üniversitesi, 2017
• 23. Goulimaris D, Mavridis G, Genti M, Rokka S. Relationships between basic psychological needs and psychological well-being in recreational dance activities. JPES. 2014;14(2):277-284.