Covid-19 Pandemisi Sürecinde Birinci Basamak Sağlık Çalışanlarının Kişilik Özellikleri ve Stres Düzeyleri Arasındaki İlişki

Yıl 2023, Cilt: 14 Sayı: 2, 100 - 110, 15.08.2023

Tuğçe Salbur Büşra Altınel

https://doi.org/10.22312/sdusbed.1115777

Öz

Amaç: Bu çalışma Covid-19 pandemi sürecinde birinci basamak sağlık çalışanlarının kişilik özellikleri ile stres düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla yapılmıştır.
Materyal-Metot: Tanımlayıcı ilişki arayıcı tipteki bu araştırma Haziran 2021-Eylül 2021 tarihleri arasında, Konya il ve ilçelerinde çalışan 256 birinci basamak sağlık çalışanı ile yürütülmüştür. Veriler “Tanıtıcı Bilgi Formu”, “Algılanan Stres Ölçeği” ve “Büyük Beş Kişilik Testi-50” ile online ortamda toplanmıştır. Veriler sayı, yüzde, ortalama, t testi, ANOVA ve pearson korelasyon testi ile değerlendirilmiştir.
Bulgular: Bu çalışmada sağlık çalışanlarının Büyük Beş Kişilik Testi-50 Dışa Dönüklük alt boyutu puan ortalaması 32,93±7,13; Uyumluluk-Yumuşak Başlılık alt boyutu puan ortalaması 39,77±4,51; Sorumluluk-Özdenetim alt boyutu puan ortalaması 41,35±5,45; Duygusal Dengelilik alt boyut puan ortalaması 30,33±7,51 ve Zeka/Hayal Gücü alt boyut puan ortalaması 39,00±4,66, Algılanan Stres Ölçeği puan ortalaması ise 27,97±6,95 olarak bulunmuştur. Çalışmaya katılan birinci basamak sağlık çalışanlarının cinsiyeti, eğitim durumu ve Covid-19 pozitif hastayla teması ile Algılanan Stres Ölçeği puan ortalaması arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark bulunmuştur (p<0,05). Algılanan Stres Ölçeği puan ortalaması ile Büyük Beş Kişilik Testi-50 alt boyutlarından Uyumluluk-Yumuşak Başlılık alt boyut puan ortalaması ile negatif yönde zayıf düzeyde ve Duygusal Dengelilik alt boyut puan ortalaması ile negatif yönde orta düzeyde bir ilişki olduğu belirlenmiştir (p<0,001).
Sonuçlar: Sağlık çalışanlarının desteklenmesinin, motive edici aktivitelerin ve stresle baş etme eğitimlerinin düzenlenmesi pandemi gibi süreçlerde faydalı olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

covid-19, stres, sağlık çalışanları, kişilik

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

The Relationship Between Personality Traits and Stress Levels of Primary Health Care Workers in The Covid-19 Pandemic Process

Öz

Objective: This study was conducted to examine the relationship between the personality traits and stress levels of primary health care workers during the Covid-19 pandemic process.
Material-Method: This descriptive research was conducted with 256 primary health care workers working in Konya between May 2021 and March 2022. The data were collected online with the “Descriptive Information Form”, “Perceived Stress Scale” and “Big Five Questionnaire”. Data were evaluated with number, percentage, mean, t test, ANOVA and pearson correlation test.
Results: In this study, the mean score of the Big Five Questionnaire Extraversion sub-dimension of healthcare professionals was 32.93±7.13; Agreeableness-Softness sub-dimension mean score was 39.77±4.51; The mean score of the Responsibility-Self-Control sub-dimension was 41.35±5.45; Emotional Stability sub-dimension mean score was 30.33±7.51, Intelligence/Imagination sub-dimension mean score was 39.00±4.66, and Perceived Stress Scale mean score was 27.97±6.95. A statistically significant difference was found between the gender, educational status and contact with Covid-positive patients of the primary health care workers participating in the study, and the Perceived Stress Scale mean score (p<0,05). It was determined that there was a weak negative correlation with the Perceived Stress Scale mean score and the Agreeableness-Softness sub-dimension mean score, which is one of the Big Five Questionnaire sub-dimensions, and a moderate negative relationship with the Emotional Stability sub-dimension mean score (p<0.001).
Conclusion: It is thought that supporting health workers, organizing motivating activities and stress coping trainings will be beneficial in processes such as pandemics.
It is thought that supporting health workers, organizing motivating activities and stress coping trainings will be beneficial in processes such as pandemics.

Anahtar Kelimeler

covid-19, personality, stress, health worker

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• [1] Weiten, W. 2007. Psychology; Themes and Variations. Thompson Wadsworth, Fifth Edition.
• [2] Sarıcı Bulut S. 2017. Beş Faktör Kişilik Özellikleri, Stresle Başa Çıkma ve Depresyon Arasındaki ilişkiler: Gazi Eğitim Fakültesi Örneği. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(2), 1205- 1221.
• [3] Baltaş Z, Baltaş A. 2012. Stres ve Başaçıkma Yolları, İstanbul:Remzi Kitabevi.
• [4] Kocalevent RD, Levenstein S, Fliege H, Schmid G, Hinz A, Brähler E, Klapp B. 2007. Contribution to the construct validity of the Perceived Stress Questionnaire from a population-based survey. Journal of Psychosomatic Research, 63(1), 71-81.
• [5] Hall NC, Chipperfield JG, Perry RP, Ruthig JC, Goetz T. 2006. Primary and secondary control in academic development: gender-specific implications for stress and health in college students. Anxiety, Stress, and Coping, 19(2), 189-210.
• [6] Gallo LC, Matthews KA. 2003. Understanding the association between socioeconomic status and physical health: do negative emotions play a role?. Psychological Bulletin 129(1), 10-51.
• [7] Michael G, Anastasios S, Hele, K, Catherine K, Christine K. 2009. Gender differences in experiencing occupational stress: the role of age, education and marital status. Stress and Health: Journal of the International Society for the Investigation of Stress, 25(5), 397-404.
• [8] Finkelstein DM, Kubzansky LD, Capitman J, Goodman E. 2007. Socioeconomic differences in adolescent stress: the role of psychological resources. Journal of Adolescent Health, 40(2), 127-134.
• [9] Goodman E, McEwen BS, Dolan LM, Schafer-Kalkhoff T, Adler NE. 2005. Social disadvantage and adolescent stress. Journal of Adolescent Health, 37(6), 484-492.
• [10] Burger J. 2006. Bioindicators: a review of their use in the environmental literature 1970–2005. Environmental Bioindicators, 1(2), 136-144.
• [11] McCRAE RR, Costa PT. 1999. Handbook of Personality, Second Edition, (Edited by Lawrence Pervin, Oliver P. John), USA: The Guilford Publications
• [12] Amole BB, Adebiyi SO, Dakare O. 2018. Multi-criteria decision analysis of occupational stress among healthcare professionals in Nigeria. Progress in Health Sciences, 8(1), 113-125.
• [13] Fiabane E, Giorgi I, Musian D, Sguazzin C, Argentero P. 2012. Occupational stress and job satisfaction of healthcare staff in rehabilitation units. La Medicina del Lavro, 103(6), 482-492.
• [14] Yang S, Meredith P, Khan A. 2015. Stress and burnout among healthcare professionals working in a mental health setting in Singapore. Asian Journal of Psychiatry, 15, 15-20.
• [15] Yehya A, Sankaranarayanan A, Alkhal A, Alnoimi H, Almeer N, Khan A, Ghuloum S. 2020. Job satisfaction and stress among healthcare workers in public hospitals in Qatar. Archives of Environmental and Occupational Health, 75(1), 10-17.
• [16] Gibb J, Cameron IM, Hamilton R, Murphy E, Naji S. 2010. Mental health nurses’ and allied health professionals’ perceptions of the role of the Occupational Health Service in the management of work at related stress: how do they self-care?. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing, 17(9), 838-845.
• [17] Lua PL., Imilia I. 2011. Work-related stress among healthcare providers of various sectors in peninsular Malaysia. Malaysian Journal of Psychiatry, 20(2), 1-15
• [18] Baker L. 2014. Stress management: health workers. In W. C. Cockerham, R. Dingwall, & S. R. Quah (Eds.), The wiley blackwell encyclopedia of health, illness, behavior, and society (pp. 2304-2307). Chicester: Wiley-Blackwell.
• [19] Kang L, Li Y, Hu S, Chen M. 2020.The mental health of medical workers in Wuhan, China dealing with the 2019 novel coronavirus. Lancet Psychiatry,7(3),14.
• [20] İşsever H, İşsever T, Öztan G. 2020. COVID-19 epidemiyolojisi. Sağlık Bilimlerinde İleri Araştırmalar Dergisi, 3(S1), 1-13.
• [21] Krist AH, DeVoe JE, Cheng A, Ehrlich T, Jones SM. 2020. Redesigning primary care to address the COVID-19 pandemic in the midst of the pandemic. Annals Fam Med, 18(4):349- 354.
• [22] Orhan S, Gümüş M. 2021. Covid-19 Pandemi Sürecinde Sağlık Çalışanlarının Bilgi, Uygulama ve Stres Düzeylerinin İncelenmesi. International Anatolia Academic Online Journal Social Sciences Journal, 7(2), 70-77.
• [23] Polat Ö, Coşkun F. 2020. COVID-19 Salgınında Sağlık Çalışanlarının Kişisel Koruyucu Ekipman Kullanımları ile Depresyon, Anksiyete, Stres Düzeyleri Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi, Batı Karadeniz Tıp Dergisi, 4(2):51-58.
• [24] Aktaş AM. 2001. Bir kamu kuruluşunun üst düzey yöneticilerinin iş stresi ve kişilik özellikleri. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 56(04).
• [25] Daniel WW, Cross CL. 2018. Biostatistics: a foundation for analysis in the health sciences. Wiley
• [26] Çamkerten S, Tatar A, Saltukoğlu G. 2020. Sağlık Çalışanlarının Stres Düzeylerinin İncelenmesi. Sağlık Akademisyenleri Dergisi. 7(4). 257-265.
• [27] Tatar A. 2017. Büyük Beş-50 Kişilik Testinin Türkçeye çevirisi ve Beş Faktör Kişilik Envanteri Kısa Formu ile karşılaştırılması. Anadolu Psikiyatri Derg. 18(1):51-61.
• [28] Eskin M, Harlak H, Demirkıran F, Dereboy Ç. 2013. Algılanan Stres Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması: Güvenirlik ve Geçerlik Analizi, New/Yeni Symposium Journal. 51, 134.
• [29] IBM Corp. Released 2016. IBM SPSS Statistics for Windows, Version 24.0. Armonk, NY: IBM Corp.
• [30] Tuncay FE, Koyuncu E, Özel ŞA. 2020. Review Of Protective And Risk Factors Affecting Psychosocial Health Of Healthcare Workers In Pandemics. Ankara Med J, 2:488-501.
• [31] Bozkurt A, Karakoç B, Sönmez E. 2020. Sağlık Çalışanlarının Ruh Sağlığının Korunması İçin Sağlık Kurumu Yöneticilerine Öneriler, Kaknüs Yayınları.
• [32] Badahdah A, Khamis F, Al Mahyijari N, et al. (2020), The mental health of health care workers in Oman during the COVID-19 pandemic. Int J Soc Psychiatry.
• [33] Özdemir, A. 2019. Şiddete maruz kalma durumunun beş faktör kişilik özelliği ve duygusal zekâ boyutu ile 112 çalışanları üzerinde değerlendirilmesi (Master's thesis, Sağlık Bilimleri Enstitüsü).
• [34] Rossi R, Socci V, Pacitti F, et al. (2020) Mental Health Outcomes Among Frontline and Second-Line Health Care Workers During the Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) Pandemic in Italy. JAMA Netw open 2020;3.
• [35] Çelik A, Mertoğlu S. 2022. COVID-19 Pandemisi Nedeniyle Sağlık Çalışanlarının Algıladıkları Stres Durumunun Belirlenmesi: İzmir Örneği. Forbes Journal of Medicine, 3(1).
• [36] Atasoy A, Yorgun S. 2013. Sağlık çalışanlarında iş gerilimi ve iş stres düzeyinin değerlendirilmesi. Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi, 6(2), 71-88.
• [37] Eriş H, Havlioğlu S. 2019. Suriyeli Sığınmacı Kamplarının Bulunduğu İlçelerde Çalışan Sağlık Personelinin İş Stresi Seviyesi: Şanlıurfa Örneği. Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 16(3):435-442.
• [38] Afşar F, Erdoğan H, İbrahimoğlu Ö, Şaylan B, Köksal Ö. 2021, COVİD-19 Sürecinde Sağlık Çalışanlarının İş Stresi Ve Örgütsel Destek Algıları, Gevher Nesibe Dergisi, 6/14, 89-96.
• [39] Şahin LA. 2017. Sağlık çalışanın iş sağlığı güvenliği ve iş stresi (Master's thesis, Sağlık Bilimleri Enstitüsü).
• [40] Erşan, E. E., Yıldırım, G., Doğan, O., & Doğan, S. (2013). Sağlık çalışanlarının iş doyumu ve algılanan iş stresi ile aralarındaki ilişkinin incelenmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 14(2), 115-121.
• [41] Jones MC, Wells M, Gao C, Cassidy B, Davie J. 2013. Work stress and well‐being in oncology settings: a multidisciplinary study of health care professionals. Psycho‐Oncology, 22(1), 46-53
• [42] Çelik A, Mertoğlu S. 2022. COVID-19 Pandemisi Nedeniyle Sağlık Çalışanlarının Algıladıkları Stres Durumunun Belirlenmesi: İzmir Örneği, Forbes J Med 2022;3(1):51-58.
• [43] Tuman TC. 2022. The effect of type D personality on anxiety, depression and fear of COVID-19 disease in healthcare workers. Archives of Environmental & Occupational Health, 77(3), 177-184.
• [44] Torun N, Tekin PŞ. 2014. Ankara ilinde çalışan sağlık kurumları yöneticilerinin iş stresi ve kişilik özellikleri açısından değerlendirilmesi. Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi, 13(1), 45-56
• [45] Öztürk M, Şahverdioğlu H. 2019. Çalışan Kadınların Kişilik Özellikleri İle İş Stresi Ve İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişki: Isparta İlinde Bulunan Özel Hastaneler Üzerine Bir Uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(3), 679-702.