AMELİYAT SÜRECİNİN SOSYO PSİKOLOJİSİ ÜZERİNE KAVRAMSAL BİR ÇALIŞMA

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 1, 26 - 42, 10.08.2022

Zuhal Kayar Ramazan Erdem

Öz

Ameliyat, ilaçla ya da başka tedavi yöntemleri ile iyileştirilemeyen hastalıkların, kesme, delme, hastalıklı doku veya organı çıkarma gibi hastaları iyileştirmek amacıyla yapılan tıbbi müdahalelerdir. Ameliyatların yapıldığı yer olan ameliyathaneler de yoğun teknoloji, birçok uzman ve yardımcı sağlık profesyoneli gerektiren karmaşık alanlardır. Ameliyat kelimesi, hem hasta hem toplum açısından her zaman ürkütücü bir kelime olarak algılanmaktadır. Hastaların hastalık tanısı almasıyla başlayan süreç, ameliyat öncesi, ameliyat sırası ve ameliyat sonrası olarak devam etmektedir. Bu süreçte hastaların içinde bulundukları “ameliyat psikolojisi” haliyle birlikte sağlık, sosyal ve psikolojik açıdan anlaşılmayı bekleyen birçok duyguyu yaşadıkları düşünülmektedir. Bu çalışmanın amacı hastaların sağlıklarına kavuşturulması için uygulanan tedavi yöntemlerinin başında gelen ameliyatların, uzman ve teknolojik alt yapı ile prosedür süreçlerinin yanında hasta perspektifinden oluşturduğu en sık karşılaşılan sosyo psikolojik duygu durumlarına yönelik teorik kavramsal bir çerçeve sunmaktır.

Anahtar Kelimeler

Ameliyat, Ameliyat Hizmetleri, Ameliyat Süreci, Ameliyat Psikolojisi

Kaynakça

• Ağırbaş, İ. (2019), Hastane Yönetimi ve Organizasyon, (Gözden Geçirilmiş 2. Baskı), Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Aksoy G. (1999), Ameliyat Öncesi, Sırası ve Sonrası Hemşirelik Bakımı. Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği El Kitabı, İstanbul: Birlik Ofset.
• Akyüz, N. (2011). Ameliyat Sırası Bakım Uygulamaları. N. Akyolcu, G. Aksoy ve N. Kanan (Ed.), Cerrahi Hemşireliği Uygulama Rehberi içinde (s. 21-32). İstanbul: İstanbul Tıp Kitabevi.
• Ameliyathane Hizmetleri Çalışma Prosedürü, Sağlık Bakanlığı İl Sağlık Müdürlüğü Isparta Şehir Hastanesi, (Revizyon Tarihi: 21.01.2019), s: 1-7.
• Amerikan Psikiyatri Birliği, (2013), Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabı. (5. Baskı) (DSM-5), Tanı Ölçütleri Başvuru Elkitabı’ndan, (E. Köroğlu, Çev.), Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
• Aslan F. E. (2009). Cerrahi Hemşireliğinin Tarihçesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12(1), 104-113.
• Bahadır, Z., Certel, Z., Erdoğan, Ç.H., Lapa, T.Y. (2020). Rekreasyon Bölümü Öğrencilerinin Kişilik Özelliklerinin Umut Düzeyine Etkisi, Spormetre The Journal of Physical Education and Sport Sciences, 18(4), 2020, 54-64.
• Bakırcıoğlu, R. (2016). Ansiklopedik Eğitim ve Psikoloji Sözlüğü (Genişletilmiş 2. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Baltaş, Z. ve Baltaş, A. (2018). Stres ve Başa Çıkma Yolları (35. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi. Beyazyüz, M. ve Göka, E. (2012). Hasta Bedenin Ruhu, Ankara: Ck Yayınevi.
• Brooks, A. W. ve Schweitzer, M. E. (2011). Can Nervous Nelly Negotiate? How Anxiety Causes Negotiators to Make Low First Offers, Exit Early, and Earn Less Profit, Organizational Behavior and Human Decision Processes, 115: 43-54.
• Çınar, F. (2018). Hasta Bakımı (Ameliyat Öncesi, Sırası ve Sonrası). G. T. Adaş ve H. B. Katran (Ed.), A’dan Z’ye Ameliyathane içinde (ss.387-401). Ankara: Nobel Tıp Kitabevi. Demirel, M. (2016). Sağlık Sektöründe Ameliyat Öncesi, Sırası Ve Sonrasında Hasta Sağlığına Etki Eden Faktörlerin Çalışanlar Açısından Algılanma Farklılıkları, (Yüksek Lisans Tezi). Beykent Üniversitesi, İstanbul.
• Doğan, T. (2020). Stres, Başa Çıkma ve Sağlık. Ş. Işık (Ed.), Psikolojiye Giriş, kitabı içinde (3. Baskı) (ss.410-438). Ankara: Pegem Akademi.
• Dramalı A. (2001). Ameliyathanede Mimari. 2. Ulusal Ameliyathane Hemşireliği Sempozyumu Bildiri Kitabı (s. 87-92). Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir. Erdil F. ve Elbaş N. Ö. (2001). Ameliyatta Hasta Bakımı. Cerrahi Hastalıklar Hemşireliği. (4. Baskı). Ankara, Aydoğdu Ofset, s. 115-123.
• Gibson, D. E. ve Callister, R. R. (2010). Anger in Organizations: Review and integration. Journal of Management, 36: 66-93.
• Goldman, M. A. (2008). Pocket Guide to the Operating Room, Third Edition, F. A. Davis Company, Philadelphia.
• Hartman, C. J. ve Kavoussi, L. R. (2017). Handbook of Surgical Technique: A True Surgeon’s Guide to Navigating the Operating Room, Elsevier, Philadelphia.
• İkizler, C. ve Lüleci, M. (2017). Ameliyathaneler ve Temel Özellikleri. C. İkizler, T. Kaplan ve M. Lüleci (Ed.), Ameliyathane Hizmetleri Tekniker ve Hemşire El Kitabı içinde (ss. 29-42), Ankara: Pelikan Yayıncılık. İnanç, B. Y., Atıcı, M. K. ve Bilgin, M. (2020). Gelişim Psikolojisi I Bebeklik, Çocukluk ve Ergenlik (16. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Karamustafalıoğlu, O. ve Yumrukçal, H. (2011). Depresyon ve Anksiyete Bozuklukları, Şişli Eftal Hastanesi Tıp Bülteni, 45(2), 65-74.
• King, L. A. (2021). Psikoloji Bilimi, (4. Baskıdan Çeviri), Ankara: Palme Yayınevi.
• Korner, I. N. (1970). Hope as a Method of Coping, Journal of Consultations in Clinical Psychology, 34: 134–139.
• Maslow, A. (2001). İnsan Olmanın Psikolojisi, İstanbul: Kuraldışı Yayıncılık.
• Messias, E. (2019). From Depression to Happiness: A Positive Psychiatry Prescription for Life After Depression. Cambridge Scholars Puplishing, UK.
• Myers, D. G. ve Dewall, C.N. (2016). Psikoloji (On Birinci Baskı). (A. D. Batıgün, Çev. Ed). Ankara: Palme Yayıncılık.
• Nevid, J. S., Rathus, S. A. ve Greeene, B. (2020). Değişen Dünyada Anormal Psikoloji (Onuncu Baskı). (A. D. Batıgün, Çev. Ed). Ankara: Palme Yayınevi.
• Özbaş, A. (2011). Ameliyat Öncesi Bakım Uygulamaları. N. Akyolcu, G. Aksoy ve N. Kanan (Ed.), Cerrahi Hemşireliği Uygulama Rehberi içinde (s. 9-20), İstanbul: İstanbul Tıp Kitabevi.
• Öztekin, D. (2011). Ameliyat Sonrası Bakım Uygulamaları. N. Akyolcu, G. Aksoy ve N. Kanan (Ed.), Cerrahi Hemşireliği Uygulama Rehberi içinde (ss. 33-68), İstanbul: İstanbul Tıp Kitabevi.
• Payot, J. (2020). İrade Terbiyesi, Fransızca Aslından (S. Doğru, Çev.), İstanbul: Koridor Yayıncılık.
• Phillips, N. (2016). Berry and Kohn’s Operating Room Technique (13th Edition). Missouri, The Mosby, Elsevier.
• Pitts, M. ve Phillips, K. (1998). The Psychology of Health: An Introduction, London, Rotledge.
• Sağlık Bakanlığı, (2010) Türkiye Sağlık Yapıları Asgari Tasarım Standartları 2010 Yılı Kılavuzu, Ankara, İnşaat ve Onarım Dairesi Başkanlığı. https://saglik.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 31.05.2021).
• Sanatani M., Schreier, G. ve Stitt, L.. (2008). Level and Direction of Hope in Cancer Patients: An Exploratory Longitudinal Study. Support Care Cancer, 16: 493–499.
• Snyder C. R. (2002). Hope theory: Rainbows in the mind. Psychological Inquiry, 13(4), 249–275.
• Şahin, İ. ve Tokuç, A. (2018). Cerrahi Ünitelerin Mevzuat ve Tasarım Ölçütleri Bağlamında Değerlendirilmesi, Megaron, 13(2), 237-249.
• Şahin M. (2019). Korku, Kaygı ve Kaygı (Anksiyete) Bozuklukları. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(10), 117-135.
• Tarhan, N. (2014). Toplum Psikolojisi (7. Baskı). İstanbul: Timaş Yayınları.
• Uçak, H. (2009). Ameliyathanede Yönetim ve Organizasyon & Ameliyathane Talimatları ve Protekolleri, Ankara: Ayrıntı Basımevi.
• Uğurlu, B. (2011). Genel Anestezi Altında Sezeryan Ameliyatı Geçirecek Hastalarda Sevofluran ve Desfluran Anesteziklerine Magnezyum İnfüzyonunun Eklenmesinin Farkındalık Üzerine Etkilerinin Karşılaştırılması (Uzmanlık Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Upton, D. (2017). Hemşireler ve Sağlık Profesyonelleri İçin Psikolojiye Giriş, Ankara: Palme Yayıncılık.
• Vitye, D. (1996). Cerrahi Ortamlarda Özel Dizayn Kavramları ve Kriterleri, I. Ulusal Ameliyathane Hemşireliği Sempozyumu Bildiri Kitabı, (ss. 63-76), İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.
• Weiser T. G., Regenbogen S. E., Thompson K. D., Haynes A. B., Lipsitz S. R., Berry W. R. ve Gawande A. A. (2008). An Estimation of The Global Volume of Surgery: A Modelling Strategy Based on Available Data, Lancet, Jul 12; 372(9633), 139-44.
• Yaşar, N. (2019). Tıbbi Müdahalelerde Karar Vericiler ve Rıza (Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği, https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=85319&MevzuatTur=3&MevzuatTertip=5 (Erişim Tarihi: 04.04.2022).
• Yavuz, M. (2010). Ameliyat Öncesi Bakım. A. Karadakovan ve F. E. Aslan (Ed.), Dahili ve Cerrahi Hastalıklarda Bakım içinde, (s. 293-308), Adana: Nobel Kitabevi.