Çocuklarda beslenme alışkanlıklarının hematolojik parametreler ve eser elementler üzerine etkisi

Yıl 2005, Cilt: 12 Sayı: 1, 6 - 10, 03.04.2009

Faruk Öktem Hasan Yavrucuoğlu Ayşen Türedi Bahattin Tunç

Öz

SüleymanDemirel Üniversitesi
TIP FAKÜLTESİ DERGİSİ: 2005 Mart; 12(1)



Çocuklarda beslenme alışkanlıklarının hematolojik parametreler ve eser elementler üzerine etkisi


Faruk Öktem, Hasan Yavrucuoğlu, Ayşen Türedi, Bahattin Tunç



Özet

Amaç: Hatalı beslenme alışkanlıkları, gelişme dönemindeki çocuklarda çeşitli bozukluklara yol açabilir. Bu çalışmanın amacı, sosyoekonomik ve kültürel düzeyi birbirinden farklı bölgelerde yaşayan ilköğretim çocuklarında beslenme alışkanlıklarını belirlemek ve bunun eser elementler ile hematolojik parametreler üzerine olan etkilerini araştırmaktır. Gereç ve Yöntem: Çalışma, Isparta ilinde farklı sosyo-ekonomik bölgelerdeki iki ayrı ilköğretim okulundan rastgele seçilen 380 öğrenci arasında yapıldı. Ögrencilerin yaşları 8-15 yıl olup 183'ü kız, 197'si erkekti. Birinci grup (n:177) çocukların beslenmesi daha çok hayvansal gıdalar ve mayalı ekmek, ikinci grup (n: 203) çocukların ise baklagiller, unlu gıdalar ve mayasız yufka ekmeği idi. Parametrelerin karşılaştırılması için Student's t-testi ve korelasyon analiz yöntemi kullanıldı.

Bulgular: Birinci grupta 4, ikinci grupta 38 çocuğun toprak yeme alışkanlığı saptandı (p<0.05). Başlıca mayasız ekmek ve tahıl ürünleri ile beslenen grupta serum çinko (Zn), demir (Fe) ve Fe bağlama kapasitesi ortalama değerleri (sırasıyla: 94,5 mg/dl, 78,5 mg/dl, 500,6 mg/dl), ilk gruba göre (108,3 mg/dl, 88,9 mg/dl, 464,5 mg/dl ) düşüktü (p<0.001). Gruplardaki kız ve erkeklerin serum bakır (Cu) ve Fe konsantrasyonları arasında fark yoktu. Fakat serum Zn düzeyleri her bir grupta erkeklerde daha yüksek idi (p<0.05). Serum Cu düzeyi ve hematolojik parametreler gruplar arsında farklı değildi. Her iki gruptaki hematolojik parametreler ve eser element düzeyleri arasında bir ilişki saptanmadı. Fakat, yaş ile Cu düzeyi arasında negatif yönde bir ilişki vardı (r=-0.106, p<0.039). Sonuç: Baklagiller ve mayasız ekmek ağırlıklı beslenen, sosyoekonomik yönden düşük seviyeli okul çocuklarında, serum Fe ve Zn seviyesinin daha düşük olduğu gösterildi.



Anahtar kelimeler: Beslenme, mayasız ekmek, hematolojik parametreler, eser elementler



Abstract



The effects of nutritional habits on hematological parameters and trace elements in children

Objective: Improper nutritional habits may lead different abnormalities in developing children. The aim of this stuy is to investigate the nutritional habits of primary school children, and to research the effect of this habit on trace elements and hematological parameters.

Material and Methods: The study was carried out on 380 randomisely detected primary school children in two different socio-economic region in Isparta. The age range of study group was 8-15 years (197 boys, 183 girls). Nutrition in first group (n: 177) included mainly animal food and yeasted bread. Nutrition in second group included mainly leguminosae, floury foods and bread made without yeast. Student's t-test and correlation analyser were used for statistical evaluation.

Results: Four children in the first groups and 35 children in the second group had pica habit (ingestion of earth). In the second group which nutriton was derived mainly from bread made without yeast and floury foods, serum zinc, iron and the iron-binding capacity (respectively, 94,5 mg/dl, 78,5 mg/dl, 500,6 mg/dl) were lower than the first group (108,3 mg/dl, 88,9 mg/dl, 464,5 mg/dl ), (p<0.001). There was no significant difference between the males and the females in each groups to serum serum Fe and copper (Cu) levels. On the other hand, serum zinc levels in males were higher than that of females in each groups (p<0.05).There was no significant difference between the groups to hematological parameters and serum Cu levels. There was no correlation between hematological parameters and trace elements in each groups, but there was a negative corelation between the serum Cu level and age (r=-0.106, p<0.039).

Conclusion: These data show that serum iron and zinc levels were lower in poor socioeconomic level primary school children who were fed with leguminosae, floury foods and bread made without yeast.



Key words: Nutrion, bread without yeast, hematological parameters, trace elements

Anahtar Kelimeler

Beslenme, mayasýz ekmek, hematolojik parametreler, eser elementler

Kaynakça

• Kýlýnç Y. Güneydoðu Anadoluda Ýlkokul Çocuklarýnda eser elementler: Serum ve saçta Zn, Cu, Magnezyum. I. Ulusal Zn Kongresi 1998:533-42.
• Karabiber H., Fe eksikliði anemili Çocuklarda Tedavinin Mental Skor ve Uyarýlmýþ Potansiyellere etkisi. Turkish J Hematology and Oncology 2000;4:194-7.
• Hambidge K. M., Krebs N.F., Normal Childhood Nutrition & Its Disorders. Current pediatric Diagnosis Treatment 11th ed. Appletion Lange / Connecticut 1993:236-61.
• Castillo-Duran C, Trace minerals in human growth and development. J Pediatr Endocrinol Metab 1999;12(5):589-601.
• Fatoki O.S., Cardiovascular Effects of Dietary Cu Deficiency. South African Journal of Science 1997;93(5):240-3.
• Sylura O.G. Richard Lee Sideroblastic anemies, Ýron deficiency and iron-deficiency anemia.,In: Wintrobe’s clinical hematology 19th ed. Tea & Febigem Philadelphia Londan 1993:852-72.
• Özgür S., Çocuk beslenmesinde mineraller, Çocuk Saðlýðý ve Hastalýklarý Cura A.E.Ç.V. Yayýnlarý / Ýzmir 1999:161-79.
• Aytekin Ç. Analisis of some trace Elements in UrinnaryStone and Hair by Inductively Coupled Plasma- Atomic Emisson Spectroskopi. Turkish Journal of Medical Sciences 1993;19(3):277-82.
• Alarcon OM. Serum level of Zn, Cu and Fe in healty schoolchildren residing in medira, Venazuella.Arc Katinoam Nutr 1997;47:118-22.
• Beyhan Y. Ekmek türünün diyetteki Zn’nun emilimine etkisi. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi 1984;41:203-14.
• Koc A, Kosecik M, Vural H, Erel O, Atas A, Tatli MM. The Frequency and etiology of anemia among children 6-16 years of age in the Southeast Region of Turkey. Turkish Journal of Pediatrics 2000;42:91-5.
• Baðdatlýoðlu N. Gýdalarýn çinko içeriði ve beslenme açýsýndan önemi. 1. Ulusal Çinko Kongresi 1998:761- 5.
• Çoker M. Ýþtahsýz çocuða yaklaþým, Ege Pediatri Bülteni, 1999; 6: 25-9.
• Beyhan Y. Ekmek türünün diyetteki çinkonun emilimine etkisi. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi 1984;41:203-14.
• Soylak M. Kayseri Bel-Sin Bölgesinde Serum Çinko Düzeyleri. I. Ulusal Çinko Kongresi 1998: 571-5.
• Onað A. Çocuklarda Üst Solunum Yolu Enfeksiyonlarýnda Çinko ve Bakýr Düzeyleri. I. Ulusal Çinko Kongresi 1998: 697-700.
• Gültekin A. 6-17 yaþ okul çocuklarýnda serum Zn düzeyleri. Çocuk Saðlýðý ve Hastalýklarý Dergisi 1986;29:225.
• Açkurt F. Saðlýklý Beslenmede çinkonun yeri ve Türkiye’ de Çinko Yetersizliði. I. Ulusal Çinko Kongresi 1998:519-25.
• Erdal I. Türkiyede Yetiþtirilen Buðdaylarýn Çinko ve Fitin Asidi Ýçerikleri ve Çinkonun Biyolojik Yarayýþlýðý. Tr J of Argiculture and Forestry 1996;20:13-28.