Determination of Agricultural and Technological Properties of Safflower (Carthamus tinctorus L.) Lines Developed from Isparta Population

Yıl 2006, Cilt: 1 Sayı: 1, 52 - 63, 31.01.2006

Nimet Uysal Hasan Baydar Sabri Erbaş

Öz

Safflower (Carthamus tinctorius L.) has been traditionally grown for vegetable oil sources
in Isparta province. In this research conducted at Süleyman Demirel University, Faculty of
Agriculture, Department of Field Crops in 2004 and 2005 years, agricultural and technological
characteristics of Gelendost lines (Gelendost-1 and Gelendost-2) selected from Isparta safflower
population were compared with control varieties (Dinçer 5-118, Yenice 5-38 and Remzibey 05). It
was obtained that Gelendost lines showed in general low performance with agronomic properties but
high performance with technological properties. Spiny genotypes (Remzibey 05 and Gelendost-1)
gave more oil percentages than that of spineless genotypes (Dinçer 5-118, Yenice 5-38 and Gelendost-
2). Average oil content of Gelendost-1 was 26.7%, which was as high as the highest oil containing
variety Remzibey 05. Gelendost lines had seed oil rich in linoleic acid and poor in oleic acid. Yenice
5-38 placed in the first rank for the highest linoleic acid content (81.6% and 81.5%, respectively)
followed by Gelendost-2 (81.5% and 80.2%, respectively) in both trial years. Total tocopherol
contents in safflower oil were between 131.6 mg/100 g in Dinçer 5-118 oil and 163.2 mg/100 g in
Gelendost-1 oil. Tocopherol components were identified, namely, alpha-, beta-, and gammatocopherols
in safflower oil. It was determined that the major tocopherol component was α-
tocopherol. The highest α-tocopherol content was 149.5 mg/100 g in Remzibey 05 in 2004 and 159.6
mg/100 g in Gelendost-1 in 2005.

Anahtar Kelimeler

Safflower, Carthamus tinctorius, yield and yield components, oil and tocopherol Composition

Isparta Populasyonundan Geliştirilen Aspir (Carthamus tinctorius L.) Hatlarının Tarımsal ve Teknolojik Özelliklerinin Belirlenmesi

Öz

2004 ve 2005 yıllarında Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri
Bölümü'nde yürütülen bu araştırmada, Gelendost ilçesinden toplanan aspir populasyonundan seçerek
geliştirilen Gelendost aspir hatlarının (Gelendost-1 ve Gelendost-2) tarımsal ve teknolojik özellikleri
standart çeşitlerle (Dinçer 5-118, Yenice 5-38 ve Remzibey 05) karşılaştırılmıştır. Gelendost hatları
kontrol çeşitlere göre tarımsal özellikleri yönüyle düşük, teknolojik özellikleri yönüyle yüksek
performans sergilemişlerdir. Dikenli genotipler (Remzibey 05 ve Gelendost-1) dikensiz genotiplere
(Dinçer 5-118, Yenice 5-38 ve Gelendost-2) göre daha yüksek yağ oranı vermişlerdir. Gelendost-1
hattının ortalama yağ oranı %26.7 olarak saptanmış ve bu oran en yüksek yağ içeren çeşidin
(Remzibey 05) oranına çok yakın bulunmuştur. Gelendost hatları linoleik asitce zengin, oleik asitce
fakir olan bir yağ ürettikleri saptanmıştır. Her iki deneme yılında da en yüksek linoleik asit oranları
(sırasıyla %81.6 ve %81.5) Yenice 5-38 çeşidinden elde edilmiş, onu sırasıyla %81.5 ve %80.2 ile
Gelendost-2 hattı takip etmiştir. Aspir yağının toplam tokoferol içeriği 131.6 mg/100 g (Dinçer 5-118)
ile 163.2 mg/100 g (Gelendost-1) arasında değişmiştir. Aspir yağında bulunan tokoferol
komponentlerinden (α-, β-, γ- ve δ- tokoferoller) en önemlisinin α-tokoferol olduğu belirlenmiştir. En
yüksek α-tokoferol içeriği 2004 yılında 149.5 mg/100 g ile Remzibey 05 çeşidinin yağında ve 2005
yılında 159.6 mg/ 100 g ile Gelendost-1 hattının yağında bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Aspir, Carthamus tinctorius, verim ve verim özellikleri, yağ asitleri ve tokoferol

Kaynakça

• Anonymous, 1993. Official Methods and Recommended Practices. The American Oil Chemists Society, Champaign, IL: AOCS.
• Anonymous, 2005. Production Yearbook, FAO, Rome, Italy
• Armah-Agyeman, G., Loiland, J., Karow, R., Hang, A.N., 2002. Safflower. Oregon State University EM 8792, Published in July 2002.
• Baydar, H., 2000. Gibberellik Asidin Aspir (Carthamus tinctorius L.)’de Erkek Kısırlık, Tohum Verimi ile Yağ ve Yağ Asitleri Sentezi Üzerine Etkisi. Tr. J. Biology, 24, 159-168.
• Baydar, H., Gökmen, O.Y., 2003. Hybrid Seed Production in Safflower (Carthamus tinctorius L.) Following the Induction of Male Sterility by Gibberellic Acid. Plant Breed., 122, 459-461.
• Beg, A., 1993. Status and Potential of Some Oilseed Crops in the WANA Region. Aleppo, ICARDA, 38 p.
• Francois, L.E., Bernstein, L., 1964. Salt Tolerance of Safflower. Agron. J., 54, 38-40.
• İlisulu, K., 1970. Türkiye'de Aspir Ziraati Hakkında İncelemeler. Ank. Ün. Ziraat Fak. Yıllığı, 19 (4), 733-753.
• Johnson, R.C., Bergman, J.W., Flynn, C.R., 1999. Oil and Meal Characteristics of Core and Non-core Safflower Accessions from the USDA Collection. Genet. Res. Crop Evol., 46, 611-618.
• Kaya, M.D., İpek, A. ve Özdemir, A., 2003. Effects of Different Soil Salinity Levels on Germination and Seedling Growth of Safflower (Carthamus tinctorius L.). Tr. J. Agri. and Forestry, 27, 221-227.
• Kırıcı, S. 1998. İki Aspir çeşidinde Gibberellik Asidin (GA3) Agronomik Özellikler ve Çiçek Verimi ile Boyar Madde Oranına Etkileri. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 7 (1), 10-30.
• Kırıcı, S., İnan, M., 2001. Aspir (Carthamus tinctorius L.)‘de Farklı Çiçek Hasat Tarihlerinin Çiçek ve Tohum Verimleri ile Toplam Boyar Madde ve Yağ Oranlarına Etkileri. Türkiye 4. Tarla Bitkileri Kongresi, 17-21 Eylül 2001, Tekirdağ. Cilt II (Endüstri Bitkileri), 67-71 s.
• Kızıl, S., Söğüt, T., 1999. Aspir (Carthamus tinctorius L.) Çiçekleri ile Yün Halı İpliklerinin Boyanması Üzerine Bir Araştırma. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, 15-18 Kasım 1999, Adana Cilt II (Endüstri Bitkileri), 439-442 s.
• Knowles, P.F. and Hill, A. B., 1964. Inheritance of Fatty Acid Content in the Seed Oil of a Safflower Introduction from Iran. Crop Sci., 4, 406-409.
• Knowles, P.F., 1982. Safflower: Genetics and Breeding. In: Improvement of Oil-Seed and Industrial Crops by Induced Mutations. International Atamic Energy Agency, Vienna. 89-101 pp.
• Kolsarıcı, Ö., Ekiz, E., 1983. Yerli ve Yabancı Kökenli Aspir (Carthamus tinctorius L.) Çeşitlerinin Önemli Tarımsal Özellikleri Üzerinde Araştırmalar. Ank. Ün. Ziraat Fak. Yayınları:864, 25 sayfa, Ankara.
• Lampi, A.M., Dimberg, L.H., Kamal-Eldin, A., 1999. A Study on the Influence of Fucosterol Onnthermal Polymerisation of Purified High Oleic Sunflower Triacylglycerols. J. Sci. Food Agric., 79, 573-579.
• Lavedrine, F. , Ravel, A., Poupard, A., Alary, J., 1997. Effect of Geographic Origin, Variety and Storage on Tocopherol Concentrations in Walnuts by HPLC. Food Chem., 58, 135-140.
• Lee Y.C, Oh S.W., Chang J., Kim I.H., 2004. Chemical Composition and Oxidative Stability of Safflower Oil Prepared from Safflower Seed Roasted with Different Temperatures. Food Chem., 84, 1-6.
• Marquard, R., 1987. Qualitatsanalytik Im Dienste der Ölpflanzenzüchtung. Fat. Sci. Technol., 89, 95-99.
• Muller-Mullot, W., 1976. Rapid Method for Quantitative Determination of Individual Tocopherols in Oils and Fats. J. Am. Chem. Soc., 53, 732-736.
• Nagaraj, G., Devi, G.N. and Srinivas, C.V.S., 2001. Safflower Petals and their Chemical Composition. Proc. V. International Safflower Conference, July 23-27, 2001, USA.
• Öğüt, H., Oğuz, H., 2005. Biyodizel: Üçüncü Milenyum Yakıtı. Nobel Yayın No: 745, 55-60 s.
• Pongracz, G., Weiser, H., Matzinger, D., 1995. Tocopherole, Antioxidation der Natur. Fat. Sci. Technol., 97, 90-104.
• Röbbelen, G., Downey, R.K., Ashri, A. (eds.), 1989. Oilcrops of the World. McGraw Hill, US.
• Weiss, E.A., 2000. Safflower. In: Oilseed Crops, Blackwell Sci. Ltd., Victoria, Australia, pp 93-129.
• Yazdi-Samadi, B., Zali, A.A., 1979. Comparison of Winter and Spring-type Safflower. Crop Sci., 19, 783-785.