Sater (Satureja hortensis L.) Genotiplerinin Farklı Lokasyonlarda Agronomik ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

Yıl 2019, Cilt: 14 Sayı: 2, 253 - 269, 23.12.2019

Nimet Katar , Zehra Aytaç

Öz

Bu
araştırma, iki farklı lokasyonda, altı farklı sater (Satureja hortensis L.) genotiplerinin performanslarının
belirlenmesi için Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla
Bitkileri Bölümü deneme alanlarında yürütülmüştür. Bu çalışmada, iki farklı
lokasyonda altı farklı sater genotiplerinin bitki boyu (cm), bitki çapı (cm),
bitkide yan dal sayısı (adet/bitki), taze herba verimi (kg/da), kuru herba
verimi (kg/da), kuru yaprak verimi (kg/da), uçucu yağ oranı (%), uçucu yağ
verimi (l/da) ve uçucu yağ bileşenleri belirlenmiştir. Bu değerler sırasıyla
29,25 - 68,83 cm, 22,65 - 38,37 cm, 20,69-25,43 (adet/bitki), 1286,80-3765,33
(kg/da), 378,93-943,97 (kg/da), 215,33-461,73 (kg/da), 2,90-4,48 (%) ve 6,54-20,65
(l/da) arasında değişmiştir. Uçucu yağların ana bileşenleri karvakrol (%
49,65-57,64) ve γ-terpinen (% 28,25-34,88)’dir. En yüksek karvakrol oranı
(%57,64)  Eskişehir lokasyonunda Samsun
genotipinde bulunmuştur. Sonuç olarak, araştırmadan elde edilen bulgular
değerlendirildiğinde Eskişehir İli’nin her iki lokasyonunda da hem baharat hem
de uçucu yağ üretimi amaçlı olarak sater tarımının başarılı bir şekilde
yapılabileceği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Sater (Satureja hortensis L.), genotip, lokasyon, agronomik, kalite, özellik

Kaynakça

• Aşçı, M., 2009. Çukurova Koşullarında Kekiğin (Satureja hortensis L.) Çiçeklenme Döneminde Tarımsal Karakterler ve Uçucu Yağ Oranındaki Değişimlerin Araştırılması (Yüksek Lisans Tezi), Fen Bilimleri Enstitüsü, Çukurova Üniversitesi.
• Akın, T., 2009. Kişisel Görüşme. Kütaş Tarım Ürünleri Dış Tic. San. AŞ. İzmir.
• Alizadeh, A., 2017. Essential Oil Constituents, Phenolic Content And Antioxidant Activity Of Two Endemic Satureja Species From Iran. Bangladesh J. Bot. 46(3): 925-931.
• Anonim, 2016. TUİK, www.tuik.gov.tr (Erişim Tarihi 12.08.2016).
• Baher, Z.F., Mirza, M., Ghorbanli, M. and Rezaii, M. B., 2002. The influence of water stress on plant height, herbal and essential oil yield and composition in Satureja hortensis L. Flavour and Fragrance Journal, 17: 275–277. DOI: 10.1002/ffj.1097.
• Başer, K.H.C., 1993. “Essential Oils of Anatolian Labiate. A Profile”, Acta Horticulturae, Number-333, 217-237.
• Başer, K.H.C. 1994. “Essential Oils of Lamiaceae from Turkey: Recent Results”, Lamiales Newsletter. 3: 6-11.
• Başer, K.H.C., 2001. “Her Derde Deva Bir Bitki Kekik”, Bilim ve Teknik, Mayıs, 2001, 74-77s.
• Başer, K.H.C., Özek, T., Kirimer,N., & Tümen, G., 2004. A Comparative Study of the Essential Oils of Wild and Cultivated Satureja hortensis L. Journal of Essential Oil Research. 16(5):422-424 September 2004 DOI: 10.1080/10412905.2004.9698761
• Baydar, H., 2007. “Tıbbi, Aromatik ve Keyf Bitkileri Bilimi ve Teknolojisi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi, S.D.Ü. Yayın.
• Baydar, H. ve Arabacı, O., 2013. “Türkiye’nin Kekik Üretim Merkezi Olan Denizli’de Kültür Kekiğinin (Origanum onites L.) Tarımsal ve Teknolojik Özellikleri”, Türkiye 10. Tarla Bitkileri Kongresi, 10-13 Eylül 2013, Konya, 711-719s.
• Baydar, H., 2013. Tıbbi, Aromatik ve Keyf Bitkileri Bilimi ve Teknolojisi, SDÜ Yayın No:51, Isparta.
• Bayram, E., Kırıcı, S., Tansı, S., Yılmaz G., Arabacı, O., Kızıl, S. ve Telci, İ., 2010, Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Üretiminin Arttırılması Olanakları, Türkiye Ziraat
• Dinç, E., 2014. Sater (Satureja hortensis L.) Bitkisinde İnorganik Ve Organik Gübre Uygulamalarının Verim Ve Bazı Kalite Unsurlarına Etkileri. Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, (Basılmamış).
• Dortunç, T., 1990. “Uçucu Yağların Antibakteriyel ve Antifungal Etkileri Üzerinde Araştırmalar”, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enst. YL Tezi, 70s.
• Düzgüneş, O., Kesici, T., Kavuncu, O. ve Gürbüz, F. 1987. Araştırma ve Deneme Metodları (İstatistik Metodları Ii). Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları:1021. Ders Kitabı, 295s.
• El-Gohary A. E. , El Gendy, A. G, Hendawy , S. F., El-Sherbeny , S. E., Hussein , M. S., & Geneva, M., 2015. Herbage Yıeld, Essentıal Oıl Content And Composıtıon Of Summer Savory (Satureja hortensıs L.) As Affected By Sowıng Date And Foliar Nutrition. Genetics and Plant Physiology – 2015, Volume 5(2), pp. 170–178.
• Hadian , J., Tabatabaei , S.M.F., Naghavi , M.R., Jamzad Z. , Ramak-Masoumi , T., 2008. Genetic diversity of Iranian accessions of Satureja hortensis L. based on horticultural traits and RAPD markers, Scientia Horticulturae 115 (2008) 196–202.
• Jadczak, D., 2007. Effect of sowing date on the quantity and quality of the yield of summer savory (Satureja hortensis L.) grown for a bunch harvest, Department of Vegetable Crops, Agricultural University ul. Janosika 8, 71-424 Szcecin, Poland
• Kaçar, O., Gerçekgil, A. and Koru, K., 2017. Sater (Satureja hortensis L.) Bitkisinde Farklı Gübre Uygulamalarının Tarımsal Özellikler ve Uçucu Yağ Oranı Üzerine Etkisi, 12.Tarla Bitkileri Kongresi, Kahramanmaraş, Elektronik Kongre Kitabı, Poster Bildiriler S:330.
• Katar, D., Arslan, Y., Subaşı, İ. ve Bülbül, A., 2011. Ankara Ekolojik Koşullarında Sater (Satureja hortensis L.) Bitkisinde Uçucu Yağ ve Bileşenlerinin Ontogenetik Varyabilitesinin Belirlenmesi, Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 8(2 ), S:29-36.
• Katar N. ve Katar D., 2016. Farklı Fosfor Dozlarının Sater (Satureja hortensis L.) Bitkisinde Verim ve Kalite Özellikleri Üzerine Etkisi. Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü III. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Sempozyumu, 4-6 Ekim Antalya, S:138-146, ISBN: 978-605-9175-87-6.
• Katar, N. ve Aytaç, Z., 2017. Farklı Azot Dozlarının Sater (Satureja hortensis L.) Bitkisinde Verim ve Kalite Özellikleri Üzerine Etkisi, 12. Tarla Bitkileri Kongresi, Kahramanmaraş, Elektronik Kongre Kitabı, Sözlü Bildiriler S:525.
• Katar, D., Kacar , O., Kara , N., Aytaç , Z., Göksu , E., Kara , S., Katar , N., Erbaş , S., Telci, İ. , Elmastaş, M., (2017a). Ecological variation of yield and aroma components of summer savory (Satureja hortensis L), Journal of Applied Research on Medicinal and Aromatic Plants · July 2017 DOI: 10.1016/j.jarmap.2017.07.005
• Katar , D., Olgun ,M., Aydın , D. ve Katar, N., (2017b). Determination of important plant characteristics in summer savory (Satureja hortensis L.) by some statistical methods , Biological Diversity and Conservation 10/2 (2017) 113-121. ISSN 1308-8084
• Khalid, A. K. and Aisha, M. A. A., 2017. Response of Summer Savory Essential Oil to the Ascorbic acid Under Arid Lands, Journal of Essential Oil Bearing Plants, 20:6, 1502-1510, DOI: 10.1080/0972060X.2017.1410453
• Omidbaigi, R. and Hejazi M.,2004. Essential oil content and compositions of Satureja hortensis of two different origins. Journal of Essential Oil Bearing Plants. Volume 7, İssue 2, pp 175-178 ISSN 0972-060X.
• Özgüven, M., Sekin, S., Gürbüz,B., Şekeroğlu, N., Ayanoğlu, F. ve Erken, S. 2005. “ Tütün, Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Üretimi ve Ticareti”, Türkiye Ziraat Mühendisleri Odası Teknik Kongresi, I., Ankara, 2005, 481-501.
• Svoboda, K.P. and Greenaway, R.I., 2003. Investigation of volatile oil glands of Satureja hortensis L. (summer savory) and phytochemical comparison of different varieties. The International Journal of Aromatherapy, doi:10.1016/S0962-4562 (03)00038-9, vol (13), no (4), 196-202.
• Şehirali, S. ve Özgen, M., 2010. Bitki Islahı (Düzeltilmiş 4. Baskı). Anlara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın No: 1582, Ders Kitabı: 534. ISBN: 978-975-482-882-5. ANKARA
• Zeybek, U. ve Haksel, M. 2010. “Türkie’de ve Dünyada Önemli Tıbbi Bitkiler ve Kullanımları” Zade Yayınları ISBN978-605-88707-0-3, 112-115.