Şeker Mısır İle At Dişi Mısır Kendilenmiş Hatları Arasındaki Melezlerin Bazı Agronomik Performanslarının Belirlenmesi

Yıl 2020, Cilt: 15 Sayı: 2, 143 - 150, 09.12.2020

Ayten Pekbağrıyanık Muzaffer Tosun Deniz İştipliler Fatma Aykut Tonk

Öz

Araştırma, 2016-2017 yıllarında Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü deneme alanında kurulmuştur. Denemenin amacı, kendilenmiş şeker mısır ile kendilenmiş at dişi mısır genotipleri arasındaki melezlerin F1 generasyonlarında bazı agronomik özelliklerinin incelenmesiyle yüksek verimli ve kaliteli hibrit şeker mısır hatlarının geliştirilmesidir. 2016 yılında, anne ebeveyn olarak 2 adet kendilenmiş şeker mısır hattı (9 ve 57 nolu hatlar) ile 1 adet baba ebeveyn kendilenmiş at dişi mısır hattının (66 nolu hat) melezlemeleri gerçekleştirilmiştir. Yapılan melezlemelerden elde edilen 2 adet (9 x 66 melezi ve 57 x 66 melezi) F1 hibrit tohumlukları, ebeveyn olan kendilenmiş mısır hatları ile birlikte Mayıs 2017’de tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak ekilmiştir. Çalışmada, bitki boyu, ilk koçan yüksekliği, koçan uzunluğu, koçan çapı, kavuzlu koçan ağırlığı, taze koçan ağırlığı, koçan randımanı, koçanda tane sayısı, koçanda tane randımanı ve taze koçan verimi özellikleri incelenmiştir. Yapılan araştırmada tüm agronomik özellikler için her iki melez, kombinasyonda şeker mısır ebeveyninden daha yüksek değerler vermiştir. Denemede 9 x 66 hibriti, 57 x 66 melezine göre daha yüksek bir heterosis göstermiştir. Bu melez genotipin tane kalite ve duyusal özellikleri de incelenerek ticari bir şeker mısır hibriti olarak kullanılabileceği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

at dişi mısır, hibrit çeşit, kendilenmiş hat, şeker mısır

Destekleyen Kurum

Ege Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi

Proje Numarası

17-ZRF-025

Teşekkür

Tez çalışmamın yürütülmesinde maddi olanak sağlayan Ege Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri birimine teşekkür ederim.

Kaynakça

• Anonim, 2017. Mısırın Bileşimi ve Yaygın Çeşitleri. Nişasta ve Glikoz Üreticiler Derneği. http://www.nud.org.tr (Erişim Tarihi: 13 Temmuz 2017)
• Assunção, A., Brasil, E.M., Oliveira, J.P.D., Reis, A.J.D.S., Pereira, A.F., Bueno, L.G. and Ramos, M.R., 2010. Heterosis Performance in İndustrial and Yield Components of Sweet Corn. Crop Breeding and Applied Biotechnology. 10 (3): 183-190.
• Cesurer, L. ve Ülger, A.C., 1997. Farklı Ekim Zamanlarının Bazı Şeker Mısır Çeşitleri Üzerindeki Etkisi. II. Tarla Bitkileri Kongresi, 25-29 Eylül 1997, Samsun.
• Eşiyok, D., Bozokalfa, M.K. ve Uğur, A., 2004. Farklı Lokasyonlarda Yetiştirilen Şeker Mısır Çeşitlerinin Verim Kalite Ve Teknolojik Özelliklerinin Belirlenmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 41 (1): 1-9.
• Fonseca, S. and Patterson, F.L., 1968. Hibrid Vigor in A Seven-Parent Diallel Cross in Common Winter Wheat (T. aestivum L.). Crop Sci. 8: 85-88.
• Harper, F.1994. Sweet Corn Trials Spring & Fall, 1993. Dept. Of Agr. Fisheries and Parks. 65 (1):1-6. Bermuda.
• Hallauer, A.B. and Miranda Fo, J.B., 1987. Quantitative Genetics İn Maize Breeding. Iowa State University Press. Ames, Iowa.
• Jellum, E., Stokke, O. And Eldjarn, L., 1973. Application of Gas Chromato Graphy, Mass Spectrometry, and Computer Methods in Clinical Bio Chemistry. Analytical Chemistry, 45(7): 1099-1106.
• Koçak, M. Ve Köycü, C., 1994. Samsun Ekolojik Şartlarında Bazı Tatlı Mısır Çeşitlerinde Verim, Verim Öğeleri Ve Bazı Kalite Özelliklerine Azotlu Gübrelemenin Etkisi Üzerinde Bir Araştırma. On Dokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 9 (2): 83-94.
• Köycü, C. ve Yanıkoğlu, S., 1987. Samsun Ekolojik Şartlarında Mısır (Zea mays L.) Çeşit Ve Ekim Zamanı Üzerinde Bir Araştırma. Türkiye’de Mısır Üretiminin Geliştirilmesi, Problemleri ve Çözüm Yolları Sempozyumu, 23-26 Mart 1987, Ankara, 317-329.
• Kün, E., Çiftçi, C.Y., Birsin, M., Ülger, A.C., Karahan, S., Zencirci, N., Öktem, A., Güler, M., Yılmaz, N. ve Atak, M., 2005. Tahıl Ve Yemeklik Dane Baklagiller Üretimi. https://www.researchgate.net/profile/Nusret_Zencirci2/publication/270574177_Tahil_ve_yemeklik_dane_baklagiller_uretimi/links/54d773f00cf25013d0387e1f/Tahil-ve-yemeklik-dane-baklagiller-ueretimi.pdf (Erişim tarihi: 13 Temmuz 2017)
• Olsen, J.K., Blight, G.W. and Gillespie, D., 1990, Comparation of Yield, Cob Characteristics and Sensory Quality of Six Supersweet Corn Cultivars Grown in A Subtropical Environment. Australian Journal of Experimental Agriculture, 30(3): 387-393.
• Öktem, A. ve Öktem. A.G., 1999. Bazı Şeker Mısır Çeşitlerinin (Zea mays saccharata Sturt) Taze Koçan Ve Tane Verimleri İle Önemli Tarımsal Karakterlerinin Belirlenmesi. GAP.1. Tarım Kongresi, 26-28 Mayıs 1999,Cilt II, Şanlıurfa, 893-900.
• Öktem, A. ve Öktem, A.G., 2006. Bazı Şeker Mısır (Zea mays saccharata Sturt.) Genotiplerinin Harran Ovası Koşullarında Verim Karakteristiklerinin Belirlenmesi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 20 (1): 33-46.
• Öz, A. ve Kapar, H., 2003. Samsun Koşullarında Geliştirilen Çeşit Adayı Mısırların Verim Öğelerinin Belirlenmesi ve Stabilite Analizi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi. 9 (4): 454-459.
• Öz, A., Yanıkoğlu, S., Kapar, H., Balcı, A.,Yılmaz, Y., Çalışkan, M., 2005, Samsun ve Sakarya Koşullarında Geliştirilen Ümitvar Mısırların Verim, Bazı Verim Unsurları ve Verim Stabilitesinin Belirlenmesi, Türkiye 6. Tarla Bitkileri Kongresi, 5-9 Eylül 2005, Antalya
• Öz, A., Tezel, M., Kapar, H. ve Üstün, A., 2008, Samsun ve Konya Şartlarına Uygun Mısır Çeşitlerinin Geliştirilmesi Üzerine Bir Araştırma, Ülkesel Tahıl Sempozyumu, 2-5 Haziran 2008, Konya, 137-146.
• Özata, E., Geçit, H.H. ve Ünver, A.Ö.S., 2013, At Dişi Hibrit Mısır Adaylarının Ana Ürün Koşullarında Performanslarının Belirlenmesi. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 3(1): 91-98.
• Revilla, P., Velasco, P., Vales, M. I., Malvar, R. A. and Ordás, A., 2000. Cultivar Heterosis Between Sweet and Spanish Field Corn. Journal of the American Society for Horticultural Science, 125(6): 684-688.
• Rogers, I.S. and Lomman, G.J., 1988. Effect of Plant Spacings On Yield, Size and Kernel Fill of Sweet Corn. Australian J. of Exp. Agric. 28: 787-792.
• Sade, B., 2002. Mısır Tarımı. Konya Ticaret Borsası. Yayın No:1. Konya.
• Sarı, O., 2009. Bazı Melez Mısır Çeşitlerinin Manisa Koşullarında İkinci Ürün Ekimindeki Verim ve Verim Öğelerinin Saptanması. Yüksek Lisans Tezi. ADÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Aydın.
• Sencar, Ö., Gökmen, S., Koç, H. ve Okutan, M., 1992. Tokat Ekolojik Şartlarında II. Ürün Olarak Şeker Mısır Yetiştirme Olanaklarının Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma, Cumhuriyet Üniversitesi Tokat Ziraat Fak. Dergisi, 9(1): 242-257.
• Sencar, Ö. ve Gökmen, S., 1997. Şeker Mısırın Agronomik Özelliklerine Ekim Zamanı ve Yetiştirme Tekniklerinin Etkisi. Tr. J. of Agriculture and Forestry. 21: 65-71.
• Sencar, Ö., Gökmen, S., Sakin, M.A. ve Ocakdan, M., 1999. Şeker Mısırında (Zea mays saccharata Sturt.) Koltuk Almanın Verim ve Bazı Özelliklere Etkileri, Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, 15-18 Kasım 1999, Cilt I, Genel ve Tahıllar, Adana, 456-461.
• Wyatt, J. E., and Akridge, M. C., 1993. Yield and Quality of Direct-Seeded and Transplanted Supersweet Sweet Corn Hybrids. Tennessee Farm and Home Science: progress report (USA).
• Wynne, J. C., Emery, D. A., and Rice, P. W. 1970. Combining Ability Estimates in Arachis Hypogaea L. II. Field Performance of F1 Hybrids 1. Crop Science, 10(6): 713-715.