Anlama ve Zihinsel Model Geliştirme

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 2, 180 - 215, 15.07.2022

Firdevs Güneş

https://doi.org/10.29250/sead.1101064

Öz

Anlama zihnimizin sınırsız bir becerisidir. Bu beceriyi geliştirmede en etkili yol okumadır. Okuma sırasında metni anlamak için çok sayıda işlem yapılmaktadır. Önce yazılı kelimelerin anlamı bulunmakta, metindeki bilgiler işlenmekte ve zihinde yapılandırılmaktadır. Ardından metne uygun bir zihinsel model geliştirilmektedir. Zihinsel model, metinde verilen genel durum, olay, birey veya eylemlerin zihindeki görüntüleridir. Okuyucunun ön bilgileri ile metinden aldığı bilgileri birleştirmesi sonucu oluşturulmaktadır. Metni anlamak için zihinsel model geliştirmek zorunlu olmaktadır. Bunun için öğrencilere metni sesli okuma, sorular sorma, karakterleri karşılaştırma, tahmin ve çıkarım yapma gibi etkinlikler verilmektedir. Bu etkinliklerle öğrencilerin zihinsel modellerini nitelik ve nicelik olarak geliştirme, metinleri kolay anlamalarını sağlama, yeni bilgi ve beceriler öğrenerek başarılarını artırma ve geleceklerine yön verme amaçlanmaktadır. Bu anlayışla makalede önce zihinsel modelin tanımı ve bileşenleri verilmekte, temel özellikleri ve işlevleri ile anlamaya etkisi açıklanmaktadır. Ardından zihinsel model geliştirme süreci, aşamaları ve etkinlikleri üzerinde durulmakta, öğretmenin bu süreçteki rolüne dikkat çekilmektedir. Etkili bir anlama için öğrencilerin zihinsel modellerinin nitelik ve nicelik olarak geliştirilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Okuma, Anlama, Zihinsel model

Understanding And Mental Model Development

Öz

Understanding is an unlimited skill of our mind. The most effective way to develop this skill is reading. During reading, many processes are done to understand the text. First, the meaning of the written words is found, the information in the text is processed and structured in the mind. Then, a mental model suitable for the text is developed. Mental model is the mental images of the general situation, event, individual or actions given in the text. It is formed as a result of combining the reader's prior knowledge with the information received from the text. It is necessary to develop a mental model to understand the text. For this, students are given activities such as reading the text aloud, asking questions, comparing characters, making predictions and making inferences. With these activities, it is aimed to improve the mental models of the students in terms of quality and quantity, to enable them to understand the texts easily, to increase their success by learning new knowledge and skills, and to direct their future. With this understanding, first of all, the definition and components of the mental model are given in the article, and its main features and functions and its effect on understanding are explained. Then, the mental model development process, stages and activities are emphasized, and attention is drawn to the role of the teacher in this process. For an effective understanding, it is recommended to develop students' mental models in terms of quality and quantity.

Anahtar Kelimeler

Reading, Comprehension, Mental model

Kaynakça

• Alamargot, D. (2001). L’acquisition des connaissances. In C. Golder, D. Gaonac’h (Eds.). Enseigner à des adolescents. Manuel de Psychologie. Coll. Profession Enseignant. Hachette Education.
• Bianco, M. (2003). Apprendre à comprendre: l'entraînement à l'utilisation des marques linguistiques. In D. Ganoac'h & M. Fayol (Ed.), Aider les élèves à comprendre, du texte au multimédia. Paris: Hachette éducation.
• Bianco, M. (2015). Du langage oral à la compréhension de l’écrit. Grenoble: Presses Universitaires de Grenoble.
• Bianco, M. (2016). Pourquoi un enseignement explicite de la compréhension en lecture? Conference De Consensus Lire, Comprendre, Apprendre,CNESCO.
• Bishop, M.-F. (2018). Aider à comprendre: deux canevas d’enseignement de la Compréhension au cycle 2, forumlecture. ch, le numéro 3/2018.
• Bishop, M.-F. (2018). Comprendre un texte, IFE octobre 2018.
• Blanc, N. & Brouillet D. (2005). Comprendre un texte: l’évaluation des processuscognitifs. Paris: In Press.
• Cèbe, S. & Goigoux, R. (2009). Lector & Lectrix, Apprendre à comprendre les textes narratifs. Edition: RETZ.
• Craik, K. (1943). The nature of explanation, Cambridge: Cambridge University Press.
• Crinon, J. (1995). Retour aux bases pour l'apprentissaşe de la lecture, IUFM de Créteil.
• Güneş, F. (2013). Türkçe Öğretimi Yaklaşımlar ve Modeller, Ankara: Pegem A Yayınlar
• Goigoux, R. & Cèbe, S. (2013). Les Competences Lexicales, Synthèse réalisées à partir d’extraits de la préface de Lectorino-Lectorinette, Paris: Edition RETZ.
• Johnson-Laird, P. N. (1983). Mental models: toward a cognitive science of language, inference and consciousness. Cambridge University Press.
• Joole, P. (2008). Comprendre des textes écrits. Académie de Versailles - CDDP - Val d'Oise: RETZ, Scerén CRDP.
• Kirby, J. R. (2007). Qu’avons-nous appris sur la compréhension de textes? Faculté d’éducation, Université Queen’s : http://www.edu.gov.on.ca/fre/research/kirbyf.pdf
• Kintsch, W. (1988). The role of knowledge in discourse comprehension: a construction-integration model. Psychological Review, 95(2), 163-182.
• Oléron, P. (1995). Un examen critique des modèles mentaux de Johnson-Laird. In: L'année psychologique. 1995 vol. 95, n°4. pp. 693-706. doi: 10.3406/psy.1995.28863 http://www.persee.fr/web/revues/home/prescript/article/psy_00035033_1995_num_95_4_28863
• Perret, M. C. (2011). 400 exercices de lecture et compréhension. Paris: Masson.
• Platteaux, H. (2002). Apprentissage et navigation dans les multimédias éducatifs, Cours de pédagogie -Second cycle, Centre NTE et Département de pédagogie, Université de Fribourg.
• Quinton, A. (2008). Les activités cognitives, D.U. de Pédagogie.
• Leblanc, N. (2019). Lire, écrire et comprendre, Pour enseigner la lecture et L’ écriture au CP, 18.01.2022 tarihinde https://www.pedagogie.ac-nice.fr adresinden erişilmiştir.
• Marr, D. (1982). Vision: A Computational Investigation into the Human Representation and Processing of Visual Information, San Francisco: Freeman.
• Ngô-Maï, S. & Leblanc, N. (2018). Apprendre à comprendre un texte au cycle 3, 18.01.2022 tarihinde https://www.pedagogie.ac-nice.fr adresinden erişilmiştir.
• Stanké, B. (2006). La compréhension de textes, Rééducation orthophonique, 227, 45-54.
• Tapiero, I. & Farhat, S.L. (2011). Les modèles de compréhension en lecture. Vers une vision dynamique et interactive de la construction de la signification, Rééducation orthophonique, 248, 35-55.
• Thevenot, C. & Perret, P. (2009). Le développement du raisonnement dans la résolution de problèmes: l’apport de la théorie des modèles mentaux, Développement, De Boeck Supérieur, 2(2),s.49- 56 https://www.cairn.info/revue-developpements-2009-2-page-49.htm
• TDK. (2020). Güncel Türkçe Sözlük, Ankara: TDK.
• Van Dijk, T. A. & Kintsch, W. (1983). Strategies of discourse comprehension. New-York: Academic Press.
• Winn, W. (1997): “Learning inhyperspace” in the potential of the web Workshop, College Park Maryland (http://www.umuc.edu/ide/potentialweb97/winn.html)