Ömer Hayyam’ın Ruabilerinde Gerçeklik Terapisi

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 2, 1 - 8, 30.04.2021

Damla Demirören

Öz

Şiir; ozanların, sözcüklerin sözcük anlamlarına kimi zaman değişik anlamlar yükleyerek, dil içinde öznel bir dil yaratarak oluşturdukları, duygu ve düşüncelerden beslenen, imgelerden, simgelerden, ritim ve uyumdan yararlanılarak ortaya konulan söz sanatıdır. Kültürün düşünme tarzını ve olaylar karşısındaki algı ve davranış biçimlerini ortaya koyması bakımından şiir önemlidir. Rubai ise, az sözle çok şey anlatmak gibi bir gayesi olan ve çoğunlukla üçüncü mısrası dışındaki dizeleri birbirleriyle kafiyeli olan bir şiir türüdür.
Şiiri psikolojik bakış açısıyla ele alan birçok araştırma bulunmaktadır. Bu çalışmada Ömer Hayyam’ın rubaileri gerçeklik terapisi modeli ilkeleriyle incelenmiştir. Çalışmada önce insanların duygu ve düşüncelerini ifade etmenin bir yolu olarak tarih boyunca kullanılan bir şiir türü olan rubailere değinilmiştir. Ardından William Glasser’in gerçeklik terapisi modeli, temel ilkeleri açısından açıklanmış ve Ömer Hayyam’ın rubaileri ile ilişkisini örneklendirmek amacıyla Sabahattin Eyüboğlu’nun çevirisini yaptığı Ömer Hayyam’ın Rubailer- Dörtlükler adlı eserinden seçilen 17 rubai, gerçeklik terapisinin temel kavramlarıyla ilişkilendirilerek incelenmiştir. Sonuç olarak, Ömer Hayyam’ın rubaileri ile gerçeklik terapisinin temel özellikleri arasında paralellik kurulabileceği kanaatine ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ömer Hayyam, Şiir, Rubai, Gerçeklik terapisi, Seçim kuramı, William Glasser

Kaynakça

• Akpınar, O., & Öz, F. S. (2013). Gerçeklik terapisi: Özellikler, temel kavramlar, tedavi, uygulama ve değerlendirme. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(43), 1-22.
• Avcı, İ. (2017). Mehmed Bahaeddin’in Hayyam’dan serbest tarzda yaptığı manzum rubai çevirileri. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 17(38), 77-97.
• Corey, G. (2008). Psikolojik danışma, psikoterapi kuram ve uygulamaları (Çev: T, Ergene). Ankara: Mentis Yayınları.
• Çalka, M. S. (2015). Divan şairlerinin gözüyle Fars şairi Ömer Hayyâm. Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi, 2(4), 30-40.
• Çalka, M. S. (2015). Divan şiirinde rubâî. Ankara: Kriter Yay
• Çelebi, A.H. (2003). Ömer Hayam ve rubaileri. Ankara: Hece.
• Gariper, C. (2017). Rubai bağlamında şiir ve felsefe. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, 17(17), 105-116.
• Glasser, W. (2005). Kişisel özgürlüğün psikolojisi: Seçim teorisi (Çev. M, İzmirli). İstanbul: Hayat Yayıncılık.
• Hayyam, Ö. (2003). Dörtlükler-rubailer (S. Eyüboğlu). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Nelson-Jones. R. (1995). Danışma psikolojik kuramları (Çev: F. Akkoyun, V. Duyan, S. Doğan, B. Eylen, F. Korkut). Ankara: TDFO. (Orijinal çalışma basım tarihi 1982).
• Tanrıkulu, T. (2011). Türk atasözlerinde gerçeklik terapisi. Millî Folklor, 23(90), 86-92.
• Tümlü, G. Ü., & Acar, N. V. (2014). “Issız Adam” filminin gerçeklik terapisine dayalı incelenmesi. İnsan & İnsan Dergisi, 2(1), 62-73.
• Türkdoğan, T. (2015). Gerçeklik terapisi temelli müdahalelerin okullardaki etkililiği: İlkokul ve ortaokul öğrencilerine yönelik bir inceleme. Ege Eğitim Dergisi, 16(1), 81-105.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. Basım). Ankara: Seçkin Yayınları.