OTİZMLİ BİREYLERDE DİYET YAKLAŞIMLARI

Yıl 2022, Sayı: Özel Sayı (Ö1), 341 - 348, 31.03.2022

Maşallah Özer Zehra Kurşun

Öz

Otizmde tanı alan bireylerin sayısının son yıllarda artmasıyla birlikte bu bireylerin yaşadığı beslenme ile ilgili problemler aileleri ve alanda çalışan uzmanlar tarafından sıkça dile getirilmeye başlanmıştır. Otizmli bireylerde görülen gaz, şişkinlik, kabızlık, ishal gibi gastrointestinal problemler, bu alanda yapılan çalışmaların artmasına neden olmuştur. Yapılan bu çalışmada otizmli birey ailelerinin ve uzmanların bu problemlerin önüne geçebilmek için uyguladığı diyet yaklaşımlarının neler olduğu ve bu bireyler üzerindeki etkilerinin neler olduğunun belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç çerçevesinde 2010-2021 yılları arasında otizmli bireylere uygulanan diyet yaklaşımları ve otizmli bireyler üzerindeki etkilerinin araştırıldığı çalışmalar incelenmiştir. Araştırmaya otizm ve beslenme, otizm ve diyet, anahtar kelimelerin aratılması ile ülkemizde YÖK Ulusal Tez Merkezi ile Dergipark’ta yayınlanmış olan araştırmalar dahil edilmiştir. Bulunan çalışmaların incelenmesi sonucunda otizmli bireylerin beslenme problemlerin tedavisinde glütensiz-kazeinsiz diyet, ketojenik diyet, GAPS diyeti, özel karbonhidrat diyeti; vitamin, mineral, Omega 3 yağ asitleri, probiyotikler gibi besin takviyelerinin uygulandığı görülmüştür. Bu uygulamaların otizmi tedavi etmediği ancak bireye özgü bazı diyetlerin ve takviyelerin semptomları hafiflettiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Otizm, Otizmli bireylerde beslenme, Otizmli bireylerde diyet

Kaynakça

• Adams, J.B. & Holloway, C. (2004). Pilot study of a moderate dose multivitamin/mineral supplement for children with autistic spectrum disorder. J Altern Complement Med, 10(6), 1033 – 1039.
• Alp, A. G. (2018). Otistik bozukluğu olan çocukların beslenme durumlarının tanımlanması ve ailelere verilen beslenme eğitiminin etkisinin belirlenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Bakla, G. (2018). Otizmli çocuklarda gastrointestinal sorunların önlenmesinde eğitimin etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Maltepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Çıkılı Y., Deniz S. & Çakal B. (2010). GAPS diyetinin biotics–main findings of an in-depth re view. British Journal of Community Nursing, 15(3), 110- 4.
• Çıkılı, Y., Deniz, S. & Çakal, B. (2019). GAPS diyetinin otizm spektrum bozukluğu olan bireyler üzerindeki etkisinin incelenmesi. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 1-11.
• Elder J, Shankar M, Shuster J, Theriaque D., Burns S. & Sherrill L. (2006). The gluten-free, case in-free diet in autism: Results of a preliminary double blind clinical trial. J Autism DevDisord, 36(3), 413- 420.
• Evangeliou A, Vlachonikolis I, Mihailidou H., Spilioti M, Skarpalezou A, Makaronas N, et al. (2003). Application of a ketogenic diet in children with autistic behavior: Pilot study. J Child Neurol. 18(2), 113- 8.
• Güleç Aslan, Y. (2018). Otizm spektrum bozukluğu olan öğrenciler. A. Cavkaytar (Ed.), Özel Eğitim (ss. 155). Ankara: Vize Akademik Yayıncılık
• Güller, N., Değerli, S., Sarı, A., Altıntaş M. & Adıgüzel, E. (2020). Otizm spektrum bozukluğunda bağırsak-beyin aksı ve diyet yaklaşımları. Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(2), 69- 82.
• Meguid, N.A., Atta, H.M., Gouda, A.S. & Khalil, R.O. (2008). Role of polyunsaturated fatty acids in the management of Egyptian children with autism. Clinical Biochemistry, 41(13),1044-1048.
• Mukaddes, N. M (2013). Otizm spektrum bozuklukları tanı ve takip. Nobel Tıp Kitabevi: İstanbul.
• Mukaddes, N. M. (2018). Bebeklikten erişkinliğe otizm: Aileler için kılavuz. Nobel Tıp Kitabevi: İstanbul.
• Önal, S. & Uçar, A. (2017). Otizm spektrum bozukluğu tedavisinde beslenme yaklaşımları. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi. 6(123), 179- 194.
• Pennesi, C.M. & Klein, L.C. (2012). Effectiveness of the gluten-free, casein-free diet for children diagnosed with autism spectrum disorder: Based on parental report. Nutr Neurosci, 15(2), 85- 91.
• Politi, P., Cena, H., Comelli, M., Marrone, G., Allegri, C., Emanuele, E. & Di Nemi, Su. (2008). Behavioral effects of omega-3 fatty acid supplementation in young adults with severe autism: An open label study. Arch Med Res, 39(7), 682- 685.
• Rowley, J., & Slack, F. (2004). Conducting a literatüre review. Management Research News, 27(6), 31-39. doi: 10.01409170410784185.
• Sayın, M. (2021). Yüksek yağlı diyet ile beslenen farelerde diyet gluteininin vücut ağırlığı ve mikrobiyata etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Medipol Üniversitesi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.