Sınıf Öğretmenlerinin Göçmen Öğrenci Algısının Belirlenmesi

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 4, 167 - 177, 31.10.2024

Nida Bayındır , Aliye Yazıcı

Öz

Göçmenlerin sosyo-kültürel hayatlarında meydana gelen değişimlere en fazla maruz kalan, eğitim çağındaki çocukları olmaktadır. Bu çocuklar bulundukları ülkenin eğitim kurumlarında öğrenimlerine devam etmektedir. Bu araştırma; sınıf öğretmenlerinin göçmen öğrenci algılarını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Araştırma, öğretmenlerin göçmen öğrencileri nasıl algıladığı, onlara karşı akademik, sosyal, psikolojik yaklaşımlarının neler olduğu/olacağı açısından önem taşımaktadır. Araştırma, olgu-bilim (fenomenoloji) deseninde bir nitel araştırma yöntemi olarak tasarlanmıştır. Çalışma grubu, 2023-2024 Eğitim Öğretim yılının bahar döneminde Eskişehir il merkezindeki MEB’e bağlı ilkokullarda görev yapan 16 sınıf öğretmenini kapsamaktadır. Araştırmada amaçlı örneklem yöntemlerinden ölçüt örnekleme tekniği kullanılmıştır. Araştırma verileri araştırmacılar tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla toplanmış ve araştırmadan elde edilen veriler betimsel analiz yöntemiyle analiz edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre; sınıf öğretmenleri göçmen öğrencilerin sınıflarını, disiplin, dil ve kültür farklılıkları nedeniyle etkilediğini düşünmektedirler. Bunun haricinde ekonomik sıkıntılar, aile desteği yoksunluğu, mevcut akademik durumları, sınıfa ve müfredata uyum sürecinde yaşanılan sorunlar da öğretmenlerce belirtilmiştir. Sınıflarında göçmen öğrenci olmasını isteyen öğretmenler; bu öğrencilerin mesleki gelişimlerine katkıda bulanacağı ve farklı kültürleri tanımanın sınıfa fayda sağlayacağını düşünmektedirler. Öğretmenlerin göç olgusu ve göçmen öğrencilerin mevcut durumları konusunda bilgilendirilmeleri, bu konuda destek eğitimlerin verilmesi, göçmen öğrencilere ilişkin başarı ve iyi uygulama örneklerinin paylaşılması, göçmen öğrencisi olan öğretmene mesleki kolaylıkların sağlanması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Göçmen öğrenci, sınıf öğretmeni, göç algısı

Kaynakça

• Abadan U. N. (2017). Bitmeyen göç/konuk işçilikten ulus-ötesi yurttaşlığa. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Adıgüzel Y. (2016), Göçmenlerin kültürel entegrasyonu, Türkiye’de geçici koruma altındaki Suriyeliler. WALD, İstanbul.
• Aksoy, E. (2020). Türkiye’deki Suriyeli göçmen çocukların okullaşma durumları. Akademik Hassasiyetler, 7(14), 37-51.
• Akyavuz, E. K., Gezeroğlu, E., & Toma, Ş. G. (2020). Suriyeli öğrencilerin eğitimlerinde karşılaşılan sorunlarla ilgili okul yöneticilerinin görüşleri. Uluslararası Eğitim Araştırmacıları Dergisi, 3(1), 1-15.
• Ateş, H., & Yavuz, Ö. (2017). (G)öçmen (ö)tekileştirme ve (ç)ok kültürlülük. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22 (Göç Özel Sayısı), 1287-1301.
• Atlıhan, A. M. (2019). Göçmen öğrencilerin okul örgütüne uyumunda öğretmenlerin ve okul yöneticilerinin rolleri. Yayınlanmamış tezsiz yüksek isans projesi, Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Avcı, Y. E., Koçoğlu, E., & Ekici, Ö. (2013). Göçün eğitim ve eğitim yönetimineetkisine ilişkin okul yöneticilerinin görüşleri: Diyarbakır ili örneği. International Journal of Social Science, 6(2), 91-105.https://doi.org/10.9761/jasss_553
• Aydeniz, S., & Sarıkaya, B. (2021). Göçmen çocukların eğitiminde yaşanan sorunlar ve çözüm önerilerine ilişkin öğretmen görüşleri. Milli Eğitim Dergisi, 385-404.https://doi.org/10.37669/milliegitim.959700
• Aygül, H. H., & Eke, E. (2018). 21. yüzyılda uluslararası göç ve mülteciler bir Türkiye perspektifi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Aykırı, K. (2017). Sınıf öğretmenlerinin sınıflarındaki Suriyeli öğrencilerin eğitim durumlarına ilişkin görüşleri. Turkish Journal of Primary Education, 2, 44-56.
• Ayyıldız, A. A., & Karataş, K. (2021). Bugünün Türkiye'sinde göç gerçeği. İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 473-500.
• Başaran, S. D. (2020). Suriyeli mülteci öğrencilerin öğretmeni olmak: Öğretmenlerin okul deneyimleri. Eğitim ve Bilim, 46(206), 331-354.
• Bayram, A. (2021). Türkiye’deki yerel halkın Suriyeli göçmenlere yönelik algısı: Mardin örneği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Mardin Artuklu Üniversitesi, Mardin.
• BBC, (2024). Erişim Tarihi: 22.08.2024. Erişim Adresi: https://www.bbc.com/turkce/articles/c1e29v09d3eo#:~:text=BakanYerlikaya'n%C4%B1n%20a%C3%A7%C4%B1klad%C4%B1%C4%9F%C4%B1%20verilere%20g%C3%B6re,oldu%C4%9Fu%20y%C4%B1llard%C4%B1r%20tart%C4%B1%C5%9Fmal%C4%B1%20bir%20konu
• Börü, N., & Boyacı, A. (2016). Göçmen öğrencilerin eğitim-öğretim ortamlarında karşılaştıkları sorunlar: Eskişehir ili örneği. Journal of Turkish Studies. 11(14), 123-158.
• Castles, S., & Miller, M. J. (2008). Göçler Çağı - Modern Dünyada Uluslararası Göç Hareketleri (çev. B.U. Bal, İ. Akbulut), İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Creswell, J. W. (2003). Nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları: Araştırma deseni. (S. B. Demir, çev. ed.). Ankara: Eğiten Kitap.
• Çağlayan, S. (2015). Suriye savaşı ve Suriyeli göçmenler: teorik ve kavramsal anlama çabası. Sosyoloji Divanı,6, 193-208.
• Çetin, A., & Ağçam, R. (2021). Göçmen öğretmen adaylarının eğitim fakültesinde almış oldukları eğitime ilişkin algıları. Milli Eğitim Dergisi, 875-893. https://doi.org/10.37669/milliegitim.902519
• Çolak, İ., & Tüzel, İ. E. (2022). Okul yöneticilerine göre sığınmacı öğrencilerin eğitim sorunları. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 18, 93-113.https://doi.org/10.46778/goputeb.1027707
• Demircan, N. (2019). Suriyeli göçmen öğrencilerin sorunlarının giderilmesinde okul müdürü liderliği. Uluslararası Liderlik Eğitimi Dergisi, 1(1), 16-34.
• Demirtaş, Z. S. (2016). İlkokul birinci sınıf öğrencilerinin okula uyumu: Bir model testi. Yayınlanmamış doktora tezi. Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Dere, İ., & Demirci, D. E. (2023). Türkiye’de göçmen öğrencilerin eğitimde karşılaştıkları sorunlar. Humanitas, 11(INCSOS VIII Özel Sayısı), 108-135.
• Dilek, H., & Demiral, Ü. (2021). Öğretmen adaylarının gözünden göçmen çocuklara yönelik erken çocukluk eğitiminin kalitesi. Milli Eğitim Dergisi, 633-660. https://doi.org/10.37669/milliegitim.960528
• Ekici, Ö. Doğan, A., & Bakır, S. (2023). Öğretmen görüşlerine göre göçün toplumsal değerlere etkisi. Journal of History School, 66, 2656-2680.
• Erdem, C. (2017). Sınıfında mülteci öğrenci bulunan sınıf öğretmenlerinin yaşadıkları öğretimsel sorunlar ve çözüme dair önerileri. Medeniyet Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 26-42.
• Eren, Z. (2019). Yönetici ve öğretmen görüşlerine göre göçmen çocukların eğitim sorunları ve çözüm önerileri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 213- 234.
• Ereş, F. (2015). Türkiye’de göçmen eğitimi sorunsalı ve göçmen eğitiminde farklılığın yönetimi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(2), 17-30.
• Göç İdaresi Başkanlığı. (2024). Geçici koruma. Erişim Tarihi: 07.09.2023 Erişim Adresi: https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638
• Göçer, V. Özer, S., & Ürünibrahimoğlu, M. (2020). Sınıf öğretmenlerinin Suriyeli mülteci öğrencilere yönelik tutumlarının hizmet içi eğitim bağlamında incelenmesi: Bir karma yöntem araştırması. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi,7(14), 24-41.
• Güler, A. (2021). Göç olgusunun çok boyutlu etkileri ve Türkiye’ye yansımaları. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 218-238.
• Güler, A. Halıcıoğlu, M. B., & Taşğın S. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Güngör, F., & Şenel, E. A. (2018). Yabancı uyruklu ilkokul öğrencilerinin eğitim öğretiminde yaşanan sorunlara ilişkin öğretmen ve öğrenci görüşleri. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 8(2), 124-173. https://doi.org/10.18039/ajesi.454575
• İşigüzel, B., & Baldık, Y. (2019). Göçmen toplulukların eğitim sistemine katılımı sürecinde uygulanan eğitim ve dil politikalarının incelenmesi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(2), 487-503.
• Karaman, H, B., & Bulut, S. (2018). Göçmen çocuk ve ergenlerin eğitim engelleri, psikolojik sorunları ve çözüm önerileri üzerine bir araştırma. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 2, 393-412.https://doi.org/10.21560/spcd.vi.446297
• Kardeş, S., & Akman, B. (2019). Suriyeli mültecilerin eğitimine yönelik öğretmen görüşleri. İlköğretim Online, 17(3). 1224-1237. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2018.466333
• Kaya, İ. (2020). Sınıfında Suriyeli öğrencisı̇ bulunan öğretmenlerin sınıf yönetiminde karşılaştığı sorunların incelenmesı̇. Yayımlanmamış yüksek isans tezi. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kırşehir.
• Kiremit, R. Akpınar, Ü., & Tüfekci, A. A. (2018). Suriyeli öğrencilerin okula uyumları hakkında öğretmen görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(6), 2139-2149. DOI: https://doi. org/10.24106/kefdergi.428598
• Kubilay, S., & Akbaşlı, S. (2021). Geçici koruma altındaki öğrencilerin öğretme-öğrenme ortamı bağlamında okula uyumu. Milli Eğitim Dergisi, 405-445.
• Mansouri, F., & Jenkins, L. (2010). Schools as Sites of Race Relations and Intercultural Tension. Australian Journal of Teacher Education, 35(7), 93-108.
• Özbek, D. Özdaş, F., & Kavan, N. (2021). Beden eğitimi öğretmenlerinin göçmen öğrencilere ilişkin görüşlerinin incelenmesi: bir durum çalışması. Milli Eğitim Dergisi, 50(1), 785-806. https://doi.org/10.37669/milliegitim.958966.
• Özer, Y. Y., Komşuoğlu, A., & Ateşok, Z. Ö. (2016). Türkiye’deki Suriyeli çocukların eğitimi: Sorunlar ve çözüm önerileri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(37), 76-110.
• Özer, İ. (2004). Kentleşme, kentlileşme ve kentsel değişme. Bursa: Ekin Kitabevi.
• Özdemir, M. (2010). Nitel Veri Analı̇zı̇: Sosyal bı̇lı̇mlerde yöntembı̇lı̇m sorunsalı üzerı̇ne bı̇r çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 323-343
• Öztürk, M. Cengiz,T.Ş. Köksal, H., & İrez, S. (2017). Sınıfında yabancı uyruklu öğrenci bulunan öğretmenler için el kitabı (S. Aktekin, Ed.). Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Polat, S., & Rengi, Ö. (2014). Sınıf öğretmenlerinin kültürel farklılık algıları ve kültürlerarası duyarlılıkları. Zeitschrift für die Welt der Türken Journal of World of Turks, 6(3), 135-156.
• Sağlam, H. İ., & İlksen K. N. (2017). Sınıf öğretmenlerinin mülteci öğrencilere yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 7(2), 310-323.
• Sakız, H. (2016). Göçmen çocuklar ve okul kültürleri: Bir bütünleştirme önerisi. Göç Dergisi, 3(1), 65-81.
• Sarıtaş, E., Şahin, Ü., & Çatalbaş, G. (2016). İlkokullarda yabancı uyruklu öğrencilerle karşılaşılan sorunlar. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 208-229.
• Selçuk, O., Güzel, B., & Buz, S. (2021). Türkiye’de sığınmacı çocukların eğitimine ilişkin engellerin fenomenolojik yaklaşımla değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 359-383. https://doi.org/10.37669/milliegitim.960459
• Seydi, A. (2014). Türkiye’nin Suriyeli sığınmacıların eğitim sorununun çözümüne yönelik izlediği politikalar. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31, 270-294.
• Şeker, B. D., & Aslan, Z. (2015). Refugee children in the educational process: An social psychological assessment. Journal of Theoretical Educational Science, 8(1), 86-105.
• Şimşek, R. (2017). Türkiye'de iç göçlerin göç veren bölgelere etkisi ve tersine göç imkânları: Kastamonu örneği. Yayınlanmamış doktora tezi. İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Taştan, C., & Çelik, Z. (2017). Türkiye’de Suriyeli çocukların eğitimi: güçlükler ve öneriler. Ankara: Eğitim-Bir- Sen Stratejik Araştırmalar Merkezi.
• Temur, M., & Özalp, M. T. (2022). Sınıf öğretmenlerinin penceresinden göçmen öğrencilerin sorunları ve çözüm önerileri. Maarif Mektepleri Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 110-141. https://doi.org/10.46762/mamulebd.1210547
• Tutar, H., & Erdem, A. T. (2020). Örnekleriyle bilimsel araştırma yöntemleri ve spss uygulamaları. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Türk Dil Kurumu. (2024). Türkçe sözlük. Erişim Tarihi: 15.01.2024. Erişim Adresi: https://sozluk.gov.tr
• Uysal, M. (2022). Sosyal bilgiler ve göçmen öğrenciler: Meta-sentez çalışması. Journal of Innovative Research in Social Studies, 5(2), 70-94.
• Yalçın, C. (2004). Göç sosyolojisi. Ankara: Anı Yayınları.
• Yavuz, S. (2013), Göç, entegrasyon ve din: Avrupa’da yaşayan türkler bağlamında bir değerlendirme. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(26), 610-622.
• Yavuz, Ö., & Mızrak, S. (2016). Acil durumlarda okul çağındaki çocukların eğitimi: Türkiye’deki Suriyeli mülteciler örneği. Göç Dergisi, 3(2), s. 175-199, https://doi.org/10.33182/gd.v3i2.578.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Nitel Araştırma Yöntemleri (12.baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yurdakul, A., & Tok, T. N. (2018). Öğretmen gözüyle göçmen/mülteci öğrenci. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(2), 46-58.
• Zayimoğlu, Ö. F. (2018). Mülteci öğrencilere sunulan eğitim-öğretim hizmetinin sosyal bilgiler öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Anadolu Journal of Educational Sciences International (AJESI), 8(1), 52-79.