Ergenlerde Öfke Kontrol Becerisi Geliştirmeye Yönelik Bilişsel Davranışçı Yaklaşım Temelli Psikoeğitim Programı

Yıl 2025, Sayı: Kongre Özel Sayısı (Ö4), 1 - 10, 29.06.2025

Zeynep Sayar Bolelli , Tuğba Bingöl

Öz

Bu deneysel çalışma, bilişsel davranışçı yaklaşım temelinde hazırlanan öfke kontrolü programının mesleki eğitim

merkezinde eğitim gören ergenlerin öfke kontrol becerileri üzerindeki etkisini incelemek amacıyla yapılmıştır.

Araştırmanın çalışma grubunu Çekmeköy Mesleki Eğitim Merkezi 10. sınıf öğrencileri arasından seçilen, deney grubunda

8, kontrol grubunda 8 olmak üzere toplam 16 ergen oluşturmuştur. Araştırma 2x2 deneysel desen ile yürütülmüştür.

Ölçme aracı olarak Sürekli Öfke Ölçeği kullanılmıştır. Deney grubuna 6 haftalık BDY temelli öfke kontrol becerisi

geliştirmeye yönelik psikoeğitim programı uygulanmıştır. Kontrol grubuna ise herhangi bir işlem yapılmamıştır. Ölçek

deney ve kontrol gruplarına ön test ve sontest olmak üzere uygulanmıştır. Ölçümler, tekrarlayan ölçümler için iki faktörlü

ANOVA ve t Testi ile çözümlenmiştir. Analizler, deney grubundaki öğrencilerin öfke düzeylerinin kontrol grubuna göre

anlamlı düzeyde azaldığını göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Öfke , öfke kontrolü , bilişsel davranışçı yaklaşım

Kaynakça

• Arseven, A. (2016). Öz yeterlilik: Bir kavram analizi. Electronic Turkish Studies, 11(19), 63-80. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.100116
• Avci, D. (2012). Bilişsel davranışçı tekniklere dayalı öfke ile baş etme programının ergenlerin ruh sağlığına etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi. Cumhuriyet Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
• Azeez, R., & Babalola, S. (2020). Effect of Cognitive Behavioral Group Therapy on Adolescents’ Aggressive Behavior. International Journal of Behavioral Sciences, 14(2), 51-55. https://doi.org/10.1007/s12144-020-00667-8
• Balkaya, F. (2001). Çok boyutlu öfke envanterinin geliştirilmesi ve bazı semptom gruplarındaki etkisi .Yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
• Bingöl, T. Y., & Akın, A. (2015). Çözüm odaklı kısa süreli yaklaşıma dayalı grup rehberliği programının öz-yeterlik inancına etkisi. OPUS International Journal of Society Researches, 8(14), 321-340. https://doi.org/10.1007/s12144-015-9412-3
• Beck, J. S. (2011). Cognitive-behavioral therapy. In Clinical textbook of addictive disorders (pp. 491-501).
• Büyüköztürk, Ş. (2023). Sosyal bilimler için veri analiz el kitabı: İstatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum. Pegem Akademi.
• Cenkseven, F. (2003). Öfke yönetimi becerileri programının ergenlerin öfke ve saldırganlık düzeylerine etkisi. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 2(2), 153-167.
• Chin, L. S. (2016). Effect of Cognitive Behavioral Therapy (CBT) Anger Management Module On Anger Expressions Among Adolescents. Unpublished master thesis. Universiti Sains Malaysia, Malasia.
• Chin, L. S., & Ahmad, N. S. B. (2017). Effect of cognitive behavioural therapy (CBT) anger management module for adolescents. International Journal of Guidance and Counselling, 3(2), 68-78. https://doi.org/10.1007/s12144-017-9512-3
• Cloud, H., & Townsend, J. (2021). Sınırlar (İ. İbik, Çev.). Diyojen Yayıncılık.
• Çetinkaya, Ş. (2013). Lise öğrencisi erkek ergenlerde problem çözme eğitiminin; problem çözme becerisi, kişilerarası ilişki tarzı ve öfke kontrolü üzerine etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Adnan Menderes Üniversitesi Lisasnüstü Eğitim Enstitüsü, Aydın.
• Deffenbacher, J. L., Thwaites, G. A., Wallace, T. L., & Oetting, E. R. (1994). Social skills and cognitive-relaxation approaches to general anger reduction. Journal of Counseling Psychology, 41, 386-393. https://doi.org/10.1037/0022-0167.41.3.386
• Dovey, O. M., Foster, C. T., & Cowley, S. M. (2010). Emphasizing the positive: A role for histone deacetylases in transcriptional activation. Cell Cycle, 9(14), 2700-2701. https://doi.org/10.4161/cc.9.14.12431
• Dökmen, Ü. (1997). İletişim Çatışmaları ve Empati. Sistem Yayıncılık.
• Duran, Ö., & Eldeleklioğlu, J. (2005). Öfke kontrol programının 15 ve 18 yaş arası ergenler üzerindeki etkililiğinin araştırılması. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(3), 267-280.
• Erözkan, A. (2006). Öfke ile başaçıkma: Bilişsel davranışçı terapilere dayalı bir program.
• Ho, B. P., Carter, M., & Stephenson, J. (2010). Özel eğitim ihtiyacı olan çocuklar için bilişsel-davranışsal bir yaklaşım kullanarak öfke yönetimi: Bir literatür taraması ve meta-analiz. Uluslararası Engellilik, Gelişim ve Eğitim Dergisi, 57(3), 245-265. https://doi.org/10.1080/1034912X.2010.501825
• Gross, J.J. (1998). The emerging field of emotion regulation. Review Of General Psychology, 2, 271-299. https://doi.org/10.1037/1089-2680.2.3.271
• Gross, J. J. (2014). Emotion regulation: Conceptual and empirical foundations. Handbook of emotion regulation, 2, 3-20.Kaleci, F. N. (2016). Ergenlik dönemi kimlik oluşumunda dinin rolü: Konya örneği (Master's thesis, Necmettin Erbakan University (Turkey)).
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma Yöntemleri (15. baskı).Nobel Yayınları.
• Karataş, Z. (2009). Bilişsel davranışçı teknikler kullanılarak yapılan öfke yönetimi programının ergenlerin saldırganlığını azaltmadaki etkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(26), 12-24.
• Kelleci, M., Avci, D., Erşan, E. E., & Doğan, S. (2014). Bilişsel davranışçı tekniklere dayalı öfke yönetimi programının lise öğrencilerinin öfke ve atılganlık düzeylerine etkisi. Anatolian Journal of Psychiatry/Anadolu Psikiyatri Dergisi, 15(4). https://doi.org/10.5455/apd.2014.15.4.645
• Kellner, M. H., & Bry, B. H. (1999). The effects of anger management groups in a day school for emotionally disturbed adolescents. Adolescence, 34(136), 645-651.
• Lindquist, K. A., Siegel, E. H., Quigley, K. S., & Barrett, L. F. (2013). The hundred-year emotion war: are emotions natural kinds or psychological constructions? Comment on Lench, Flores, and Bench (2011).
• Mckay, M., & Fanning, P. (2020). Özgüven (F. Gaye Atay, Çev.). Arkadaş Yayınevi.
• Mertoğlu, M. (2021). Aile, okul, iş yeri, spor, cezaevleri ve yaşamın diğer alanlarında öfke kontrolü (5. Baskı). Pegem Akademi.
• Munkhnasan, D. E. D., & Dashjamts, T. Cognitive behavioral therapy (CBT) based anger management program among adolescents. International Journal of Social Science and Humanities Research-MIYR. https://doi.org/10.53468/mifyr.2022.02.03.01.
• Özer, A. K. (1994). Sürekli Öfke (SL-Öfke) ve Öfke İfade Tarzı (Öfke-Tarz) ölçekleri ön çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 31, 26-35.
• Prihastiwi, W. J., & Antawati, D. I. (2023, May). Anger Management Intervention with Cognitive-Behavioral-Spiritual Approach (SC-Spri) in Adolescents with Behavioral Problems. In 1st UMSurabaya Multidisciplinary International Conference 2021 (MICon 2021) (pp. 445-455). Atlantis Press. https://doi.org/10.2991/assehr.k.210628.080
• Rosenberg, B. M. (2015). Şiddetsiz İletişim (Ş. A. Gizem, Çev.). Remzi Kitabevi. (Orijinal çalışma basım tarihi 1984).
• Sukhodolsky, G. D., Kassioneve, H., & Gorman, S. B. (2004). Cognitive-behavioral therapy for anger in children and adolescents: A meta-analysis. Aggression & Violent Behavior, 9(3), 247-270. https://doi.org/10.1016/j.avb.2003.08.005
• Sünbül, D. (2008). Müzakere (Problem Cözme) Ve Arabuluculuk Eğitim Programının Ortaöğretim 9. Sınıf Oğrencilerinin Catışma Cozme Becerileri, Ofke Kontrolü Ile Ozsaygı Düzeyleri Uzerindeki Etkisinin Incelenmesi (Master's thesis, Dokuz Eylul Universitesi (Turkey)).
• Sütcü, S. T., Aydın, A., & Sorias, O. (2010). Ergenlerde öfke ve saldırganlığı azaltmak için bilişsel davranışçı bir grup terapisi programının etkililiği. Türk Psikoloji Dergisi, 25(66), 57-67.
• Şahin, H. (2005). Öfke ve öfke denetiminin kuramsal temelleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Burdur Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(10), 1-22.
• Tavakoli, M. N., & Mirghaemi, T. S. (2023). The Effectiveness of Cognitive-Behavioral Group Therapy Anger and Assertiveness of Adolescents. International Journal of Education and Applied Sciences, 3(4), 20-28. https://doi.org/10.1007/s12144-023-01234-5
• Taverner, A. (2021). Accounting for anger: A thematic analysis of participants’ understanding of anger after undertaking anger management Doctoral dissertation, University of East London.