Yenilenen Yüzüyle Okul Yöneticiliği: Yönetici Seçme ve Görevlendirmeye Yönelik Okul İçi Görüşler

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 2, 158 - 179, 26.12.2025

Sevgi Yıldız , Ayhan Duygulu , Sibel Doğan

https://doi.org/10.58667/sedder.1796540

Öz

Bu araştırmanın amacı, Türkiye’de okul yöneticilerinin seçilmesi ve görevlendirilmesine ilişkin okul içi görüşleri; 2021 ve 1 Mart 2024 tarihli yönetmelik değişiklikleri bağlamında incelemektir. Nitel araştırma yöntemi ve temel nitel araştırma deseniyle yürütülen çalışmada, farklı eğitim kademelerinde görev yapan öğretmen ve yöneticilerle yarı yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiş, veriler içerik analiziyle çözümlenmiştir. Analizler sonucunda altı tema belirlenmiştir: (1) yöneticiliğe geçiş motivasyonları, (2) öğretmenlik ve yöneticilik rollerinin karşılaştırılması, (3) yöneticilerin seçilme-görevlendirilme süreçlerine ilişkin genel algılar, (4) 2021 yönetmeliğine yönelik değerlendirmeler, (5) 2024 yönetmeliğine yönelik değerlendirmeler ve (6) yönetmeliklere ilişkin öneriler. Bulgular, katılımcıların yönetmelikleri çoğunlukla bireysel deneyim ve pozisyonları ekseninde yorumladıklarını göstermektedir. Özellikle akademik kriterlerin (yüksek lisans, doktora, bilimsel yayın) puanlamadan çıkarılması bazı katılımcılar tarafından profesyonelleşme ve akademik yeterlikten uzaklaşma olarak görülürken, bazıları bu durumu pragmatik ve okul içi deneyimi önceleyen bir yaklaşım olarak değerlendirmiştir. Bu durum, yöneticiliğin yalnızca teknik-idari bir görev değil, aynı zamanda eğitim liderliğinin niteliğini belirleyen politik bir alan olduğunu ortaya koymaktadır. Araştırma, yöneticilik atamalarında portfolyo temelli değerlendirme, liderlik sertifikasyon programları ve ölçülebilir yeterlik temelli modeller geliştirilmesi gerekliliğine işaret etmektedir. Sonuçlar, sürecin yalnızca bürokratik ölçütlere dayalı olmaktan çıkarılarak liyakat, şeffaflık, katılımcılık ve akademik yeterliği bütüncül biçimde gözeten bir yapıya kavuşturulması gerektiğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Okul yöneticiliği , Yönetici seçme ve görevlendirme , Yönetmelik değişiklikleri , Liyakat , Şeffaflık , Meslekleşme , Diploma odaklılık.

The Renewed Face of School Leadership: In-School Perceptions of Administrator Selection and Appointment

Öz

The aim of this study is to examine in-school perspectives on the selection and appointment of school administrators in Türkiye, within the context of the 2021 and 1 March 2024 amendments to the Regulation on the Appointment of Administrators in Educational Institutions. The research was conducted using qualitative research method and a basic qualitative design. Semi-structured interviews were conducted with teachers and administrators working at different educational levels, and the data were analyzed through content analysis. The analysis revealed six themes: (1) motivations for transitioning to administration, (2) comparisons between teaching and administrative roles, (3) general perceptions of the selection and appointment process, (4) perspectives on the 2021 regulation, (5) perspectives on the 2024 regulation, and (6) suggestions regarding the regulations. The findings indicate that participants tended to interpret the regulations based on their personal experiences and professional positions. In particular, the removal of academic criteria (master's degree, doctorate, scientific publication) from the scoring system was interpreted by some participants as a sign of deprofessionalization and declining academic competence, whereas others viewed this change as a pragmatic approach that prioritizes in-school experience. This reveals that administrator appointment is not merely a technical-bureaucratic procedure, but also a political mechanism shaping the quality of educational leadership. The study suggests the development of portfolio-based assessment systems, leadership certification programs, and measurable competency-based models for administrator recruitment. Overall, the results highlight the need to restructure the appointment process beyond bureaucratic indicators towards a more holistic model grounded in merit, transparency, participation, and academic qualification.

Anahtar Kelimeler

School leadership , Principal selection and appointment , Regulation changes , Merit , Transparency , Professionalization , Credentialism

Kaynakça

• Arslanargun, E. (2011). Eğitim yöneticilerinin seçimi ve yetiştirilmesine ilişkin öğretmen görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17(2), 185–206.
• Aydın, M. (2005). Eğitim yönetimi. Hatipoğlu Yayınevi.
• Balcı, A. (2011). Etkin okul ve okul geliştirme: Kuram, uygulama ve araştırma. PegemA.
• Balcı, A. (2014). Eğitim yönetimi. PegemA Yayıncılık.
• Balcı, A. (2021). Okul yöneticiliğinin meslekleşmesi. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 4(2), 62-78. https://doi.org/10.52848/ijls.880112
• Bottoms, G., & O’Neill, K. (2001). Preparing a new breed of principals: It’s time for action. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED464388.pdf
• Bush, T. (2018). Transformational leadership: Exploring common conceptions. Educational Management Administration & Leadership, 46(6), 883-887. https://doi.org/10.1177/1741143218795731
• Creswell, J. W. (2021). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. S. B. Demir ve M. Bütün, Trans. (Eds.). Siyasal Kitabevi.
• Doğan, S. & Uğurlu, C. (2015). Okul yöneticilerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel sinizm algıları arasındaki ilişki. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(3), 489-516. https://doi.org/10.17152/gefad.00239
• Hallinger, P. (2003). Leading educational change: Reflections on the practice of instructional and transformational leadership. Cambridge Journal of Education, 33(3), 329–351.
• Hallinger, P. (2011). Leadership for Learning: Lessons from 40 Years of Empirical Research. Journal of Educational Administration, 49, 125-142. https://doi.org/10.1108/09578231111116699
• Hoy ve Miskel, (2013). Eğitim yönetimi. (Çev. Ed., S. Turan). Nobel Yayıncılık. Konan, N., Çetin, R. B. & Yılmaz, S. (2017). Okul Müdürü Görevlendirmeye İlişkin Öğretmen Görüşleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(1), 147-160. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/326763
• Leithwood, K., & Jantzi, D. (2005). A Review of Transformational School Leadership Research 1996-2005. Leadership and Policy in Schools, 4, 177-199. https://doi.org/10.1080/15700760500244769
• Merriam, S. B., & Tisdell, E. J. (2016). Qualitative research: A guide to design and implementation (4th ed.). San Francisco: Jossey-Bass.
• Milner, H.R. (2013). Policy Reforms and De-professionalization of Teaching. Boulder, CO: National Education Policy Center. http://nepc.colorado.edu/publication/policy-reforms-deprofessionalization
• Özdemir, S., Sezgin, F., & Özen Kılıç, D. (2015). School Administrators’ Leadership Competencies According to the Views of School Administrators and Teachers. Education and Science, 40(177), 365-383. https://doi.org/10.15390/EB.2015.3717
• Patton, M. Q. (2015). Qualitative research & evaluation methods (4th ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Spillane, J. P. (2006). Distributed ledareship. The Educational Reform, 69(2), 143-150.
• Pont, B., D. Nusche & H. Moorman (2008). Improving School Leadership, Volume 1: Policy and Practice, OECD Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/9789264044715-en.
• Resmî Gazete. (2024). Millî Eğitim Bakanlığı Eğitim Kurumlarına Yönetici Seçme ve Görevlendirme Yönetmeliği. 03.04.2024 tarih ve 32505 sayılı.
• Shapiro, J. P., & Stefkovich, J. A. (2016). Ethical leadership and decision making in education: Applying theoretical perspectives to complex dilemmas. Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315773339
• Şişman, M. (2020). Eğitimde mükemmellik arayışı etkili okullar. Pegem Akademi.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.