Beden Eğitimi Öğretmenleri ve Formasyon Eğitimi Alan Öğretmen Adaylarının Fiziksel Aktivite ve Algılanan Fiziksel Okur Yazarlık Düzeylerine Etkisi

Yıl 2025, Sayı: Advanced Online Publication, 466 - 477

Kürşat Senger , Ahmet Gökhan Yazıcı

https://doi.org/10.55238/seder.1775686

Öz

Amaç: Bu çalışmada, beden eğitimi öğretmenleri ile pedagojik formasyon eğitimi alan öğretmen adaylarının fiziksel aktivite ve algılanan fiziksel okuryazarlık düzeylerinin demografik değişkenlere göre incelenmesi amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntem: Araştırmaya Kars ilinde görev yapan 116 beden eğitimi öğretmeni ve Kafkas Üniversitesi’nde öğrenim gören 274 öğretmen adayı olmak üzere toplam 390 katılımcı dâhil edilmiştir. Veriler, Fiziksel Aktivite Yeterliği Ölçeği (FAYÖ) ve Spor Okuryazarlığı Farkındalık Ölçeği (SOYFÖ) ile toplanmıştır. Ölçeklerin iç tutarlılık katsayıları yüksek bulunmuştur (FAYÖ α=0,947; SOYFÖ α=0,944). Katılımcılara ayrıca demografik bilgileri içeren kişisel bilgi formu uygulanmıştır. Verilerin analizinde normallik testleri yapılmış; bağımsız örneklem t-testi ve tek yönlü ANOVA ile cinsiyet, yaş, medeni durum ve mesleki kıdem değişkenlerine göre farklılıklar incelenmiştir.
Bulgular: Katılımcıların fiziksel aktivite düzeyi ortalaması 3,97±0,62, spor okuryazarlık algısı ortalaması ise 4,33±0,70 olarak bulunmuştur. Cinsiyete göre anlamlı fark saptanmamıştır (p>0,05). Medeni duruma göre evli bireylerin hem fiziksel aktivite (x̄=4,19) hem de spor okuryazarlık algısı (x̄=4,55) bekârlardan (x̄=3,86; x̄=4,22) anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur (p<0,05). Yaş değişkenine göre 32–37 yaş grubu (x̄=4,44; x̄=4,68) ile 44–49 yaş grubu (x̄=4,20; x̄=4,47) daha yüksek puanlara sahiptir (p<0,05). Mesleki kıdem açısından ise 16–20 yıl (x̄=4,33; x̄=4,67) ve 26 yıl üzeri deneyime sahip katılımcılar (x̄=4,36; x̄=4,84), 1–5 yıl deneyimi olanlara göre anlamlı düzeyde daha yüksek puanlar göstermiştir (p<0,05).
Sonuç: Araştırma bulguları, beden eğitimi öğretmenleri ve öğretmen adaylarının fiziksel aktivite ve spor okuryazarlık düzeylerinin medeni durum, yaş ve mesleki deneyim değişkenlerine göre anlamlı farklılıklar gösterdiğini ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Beden Eğitimi Öğretmeni , Demografik Değişkenler , Fiziksel Aktivite , Fiziksel Okuryazarlık

The Impact of Physical Activity and Perceived Physical Literacy Levels on Physical Education Teachers and Pre-service Teachers Receiving Pedagogical Formation Training

Öz

Aim: The purpose of this study was to examine the physical activity levels and perceived physical literacy of physical education teachers and pre-service teachers receiving pedagogical formation training in relation to demographic variables.
Method: The study sample consisted of 390 participants, including 116 physical education teachers working in the province of Kars and 274 pre-service teachers enrolled in the pedagogical formation program at Kafkas University. Data were collected using the Physical Activity Competence Scale (PACS) and the Sports Literacy Awareness Scale (SLAS), both of which demonstrated high internal consistency (PACS α=0.947; SLAS α=0.944). In addition, a personal information form was administered to gather demographic data. Normality assumptions were tested, and independent samples t-tests as well as one-way ANOVA were applied to analyze differences across gender, age, marital status, and professional experience.
Results: The participants’ mean score for physical activity was 3.97±0.62, while the mean score for perceived sports literacy was 4.33±0.70. No statistically significant differences were found by gender (p>0.05). Regarding marital status, married participants reported significantly higher physical activity (M=4.19) and sports literacy levels (M=4.55) compared to single participants (M=3.86; M=4.22) (p<0.05). Age-related analyses indicated that participants aged 32–37 years (M=4.44; M=4.68) and 44–49 years (M=4.20; M=4.47) had significantly higher scores (p<0.05). Concerning professional experience, those with 16–20 years (M=4.33; M=4.67) and over 26 years (M=4.36; M=4.84) of service scored significantly higher than participants with 1–5 years of experience (p<0.05)
Conclusion: The findings revealed that the physical activity and sports literacy levels of physical education teachers and pre-service teachers differed significantly according to marital status, age, and professional experience.

Anahtar Kelimeler

Physical Activity , Physical Literacy , Physical Education Teacher , Demographic Variables

Kaynakça

• Akdemir, K. (2022). Beden eğitimi öğretmenlerinin fiziksel aktivite düzeyleri ile mesleki kıdem yılı arasındaki ilişkisinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Sakarya.
• Arabacı, R., & Çankaya, C. (2007). Beden eğitimi öğretmenlerinin fiziksel aktivite düzeylerinin araştırılması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 1–15.
• Büyüköztürk, S., Kılıç Çakmak, E., Akgün, O. E., Karadeniz, S., & Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri (23. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Campbell, N., Gray, C., Foley, L., Maddison, R., & Prapavessis, H. (2016). Ergenlerde fiziksel aktivite etkinliğini değerlendirmek için alan-özgü bir yaklaşım: Ölçek tasarımından öngörücü geçerliliğe. Spor ve Egzersiz Psikolojisi Dergisi, 22, 20–26.
• Cengiz, C., İnce, M. L., & Çiçek, Ş. (2009). Üniversite öğrencilerinin fiziksel aktivite düzeyleri ve fiziksel aktivite tercihleri. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 14(2), 23–32.
• Çuhadar, Y. (2021). Beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin fiziksel okuryazarlık algıları ile fiziksel aktivite düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Sakarya.
• Demir, F. (2019). Beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin fiziksel aktivite ve mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi (Tez No. 784721) [Yüksek Lisans Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Demir, G. T., & Cicioğlu, H. İ. (2018). Motivation scale for participation in physical activity (MSPPA): A study of validity and reliability / Fiziksel aktiviteye katılım motivasyonu ölçeği (FAKMÖ): Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Journal of Human Sciences, 15(4), 2479–2492.
• Deniz, M. (2011). Yetişkinlerde fiziksel aktivite düzeyi ile sosyoekonomik durum arasındaki ilişkinin araştırılması (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Durukan, O., Şahin, G., & Durukan, H. (2016). Physical education teachers; physical activity level and affecting factors (Çanakkale örneği). Turkish Journal of Sport and Exercise, 18(1), 103–109.
• Eraslan, L., & Çakıcı, D. (2011). Pedagojik formasyon programı öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(2), 427–438.
• Garber, C. E., Blissmer, B., Deschenes, M. R., Franklin, B. A., Lamonte, M. J., Lee, I. M., & Swain, D. P. (2011). Quantity and quality of exercise for developing and maintaining cardiorespiratory, musculoskeletal, and neuromotor fitness in apparently healthy adults: Guidance for prescribing exercise. Medicine and Science in Sports and Exercise, 43(7), 1334–1359.
• Hernaiz-Sánchez, A., Villaverde-Caramés, E. J., González-Valeiro, M., & Fernández-Villarino, M. A. (2021). Physical literacy and teacher training: Pilot study. Education Sciences, 11(2), 42. https://doi.org/10.3390/educsci11020042
• Hyndman, B., & Pill, S. (2018). What’s in a concept? A Leximancer text mining analysis of physical literacy across the international literature. European Physical Education Review, 24(3), 292–313.
• Jurbala, P. (2015). What is physical literacy, really? Quest, 67(4), 367–383.
• Kalkavan, A., Özkara, A. B., Alemdağ, C., & Çavdar, S. (2016). Investigation of the physical activity participation levels and obesity status of academic staff. International Journal of Sport Culture and Science, 4(1), 329–339.
• Korkmaz, N. H., & Deniz, M. (2013). Yetişkinlerin fiziksel aktivite düzeyleri ile sosyo-ekonomik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Spor Bilimleri Dergisi, 8(3), 46–56.
• Kuşan, M. (2019). Beden eğitimi öğretmenlerinin fiziksel aktivite düzeylerinin iş performansına etkisinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Amasya Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Öksüzoğlu, P. (2009). Beden eğitimi öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin yeterlik algıları (Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi, Mersin.
• Saygın, Ö., Yıldırım, Y., & Karacabey, K. (2015). Alana özgü Fiziksel Aktivite Yeterliği Ölçeği: Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Uluslararası Spor, Egzersiz ve Antrenman Bilimi Dergisi, 1(2), 44–54. https://doi.org/10.18826/useeabd.308845
• Stoddart, A. L., & Humbert, M. L. (2017). Physical literacy is…? What teachers really know. Revue phénEPS/PHEnex Journal, 8(3), 1–18.
• Şahin, H. M. (2005). Beden eğitimi ve spor sözlüğü. İstanbul: Yaylacık Matbaası.
• Uğraş, S. (2013). Beden eğitimi ve spor öğretmenliği bölümlerinin yeterliliği hakkında öğretmen görüşlerinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Ülker, Ş. G. (2019). Spor okur-yazarlığı kavramının antrenör, spor yöneticisi ve beden Eğitimi öğretmenlerinin bakış açıları ile irdelenmesi: İstanbul örneği (Yüksek Lisans Tezi). [Üniversite], İstanbul.
• Whitehead, M. (2010). Physical literacy: Throughout the lifecourse. London: Routledge.
• Yükseköğretim Kurulu (YKK). (2015). Yükseköğretim Kurulu kararı. Ankara.