Interpretations and Evaluations on the Traces of the Garip Movement in Turkish Cypriot Poetry

Yıl 2024, , 29 - 52, 20.12.2024

Ahmet Uçar , Mustafa Yeniasır , Şevket Öznur , Burak Gökbulut

https://doi.org/10.21497/sefad.1455771

Öz

The Garip movement, which emerged in Turkish literature under the leadership of Orhan Veli Kanık, Melih Cevdet Anday and Oktay Rifat Horozcu, managed to attract attention with its search for a new style and language in poetry in those years. Turkish Cypriot poets were influenced by Divan and Servet-i Fünun poets, Tanzimat and National literature movements, and the trends and groups within the Turkish literature of the Republican period. Then, after a period of time, they succeeded to gain their own identity. In Turkish Cypriot literature, the traces of the Garip movement can be seen in various aspects especially in the poems written after 1950. In this study, the poems of Mehmet Kansu, Pembe Marmara, Süleyman Uluçamgil, Osman Türkay, Orbay Deliceırmak, and Urkiye Mine Balman, who have contributed to Turkish Cypriot literature with their poems, were examined and it was identified and interpreted in what ways and to what extent the Garip movement influenced these poets. This study used convenience sampling method, which is a type of purposive sampling. In the study, the document analysis technique was used to collect data, and the selected poems were analyzed through descriptive analysis. When the poems of Mehmet Kansu, Pembe Marmara, Süleyman Uluçamgil, Osman Türkay, Orbay Deliceırmak, and Urkiye Mine Balman are examined, the Garip movement's search for innovation and originality, and its understanding of aesthetic and formal freedom can be clearly seen. Furthermore, Orhan Veli and his friends showed their influence on Turkish Cypriot poetry with their use of colloquial language, sincere narration, and the inclusion of ordinary people and events in the subjects of poetry.

Anahtar Kelimeler

Garip Movement, Turkish Cypriot poetry, Free verse poetry, Orhan Veli Kanık, Turkish poetry.

Proje Numarası

...

Kıbrıs Türk Şiirinde Garip Akımının İzleri Üzerine Tespit ve Değerlendirmeler

Öz

Türk edebiyatında Orhan Veli Kanık, Melih Cevdet Anday ve Oktay Rifat Horozcu’nun öncülüğünde ortaya çıkan Garip akımı şiirde yeni bir biçim, dil ve üslup arayışıyla o yıllarda dikkatleri çekmeyi başarmıştır. Kıbrıslı Türk şairler süreç içerisinde hem Divan ve Servet-i Fünun şairlerinden, hem Tanzimat ve Millî edebiyat hareketlerinden hem de Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatı içerisinde yer alan akımlardan ve gruplardan etkilenmiş ve belli bir zaman geçtikten sonra kendi kimliklerini kazanmayı başarmışlardır. Kıbrıs Türk edebiyatında özellikle 1950’den sonra yazılan şiirlerde Garip akımının çeşitli yönlerden izleri görülmektedir. Çalışmada Kıbrıs Türk edebiyatında eserler vermiş olan Mehmet Kansu, Pembe Marmara, Süleyman Uluçamgil, Osman Türkay, Orbay Deliceırmak ve Urkiye Mine Balman’ın şiirleri incelenmiş ve Garip akımının sözü edilen şairleri hangi yönlerden ne derecede etkilediği tespit edilip yorumlanmıştır. Makalede amaçlı örneklemenin bir türü olan kolay ulaşılabilir örnekleme yöntemi temel alınmıştır. Çalışmada verileri toplamada doküman analizi tekniği kullanılmış ve seçilen şiirler betimsel analiz yoluyla çözümlenmiştir. Başta Mehmet Kansu, Pembe Marmara, Süleyman Uluçamgil, Osman Türkay, Orbay Deliceırmak ve Urkiye Mine Balman’ın şiirleri incelendiğinde Garip akımının yenilik ve özgünlük arayışı, estetik ve biçimsel özgürlük anlayışı net olarak görülmektedir. Bununla birlikte; günlük konuşma dilinin kullanımı, samimi anlatım, sıradan kişilerin-olayların şiirin konuları arasına girmesi gibi yönleriyle de Orhan Veli ve arkadaşları, Kıbrıs Türk şiirinde etkilerini göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Garip Akımı, Kıbrıs Türk şiiri, serbest şiir, Orhan Veli Kanık, Türk şiiri.

Etik Beyan

Makale "Etik Kurul Raporu" gerektiren bir çalışma değildir.

Destekleyen Kurum

...

Proje Numarası

...

Teşekkür

...

Kaynakça

• Aktaş, A. (2019). Orbay Deliceırmak. İ. Bozkurt & O. Karakartal (Ed.), Kıbrıs Türk edebiyatı tarihi (1571 – 2017), Şiir 1, C. 2., içinde (s. 505-510). Ankara: İlksan Matbaası.
• Balman, U. M. (1952). Yurduma giden yollar. Lefkoşa: Bozkurt Basımevi.
• Cihangir, Y. (2019). Pembe Marmara. İ. Bozkurt & O. Karakartal (Ed.), Kıbrıs Türk edebiyatı tarihi (1571 – 2017), Şiir 1, C. 2. içinde (s. 133-137). Ankara: İlksan Matbaası.
• Deliceırmak, O. (1989). Süleyman Uluçamgil –bütün şiirleri-. Lefkoşa: KKTC Millî Eğitim ve Kültür Bakanlığı Yay.
• Deliceırmak, O. (1994). Leylâ ile Köroğlu. Lefkoşa: Sultan Matbaacılık.
• Ezilmez, H. (2019). Kıbrıs Türk Edebiyatı’nda Şiir. İ. Bozkurt & O. Karakartal (Ed.), Kıbrıs Türk edebiyatı tarihi (1571 – 2017), Şiir 1, C. 2., içinde (s. 13-20). Ankara: İlksan Matbaası.
• Gökbulut, B. (2008). Kıbrıslı Türk şairlerin, tarihî olaylar paralelinde oluşturduğu “Adalı, Akdenizli ve evrensel” edebiyat. M. Turan & M. Oral (Haz.), XV. Uluslararası KIBATEK edebiyat şöleni bildiriler kitabı içinde (s.37-49). Ankara: Başkent Klişe & Matbaacılık.
• Gülcü, M. (2020). Orhan Veli Şiirinde Japon Estetiği. Mecmua, (9), 20-44.
• Hakeri, B.H. (2000). Kültürümüzde sanatçılar ve yazarlar isimler sözlüğü. Lefkoşa: Hakeri Yay.
• Kabataş, O. (2009). Kıbrıs Türkçesinin etimolojik sözlüğü. Lefkoşa: Kıbrıs Türk Yazarlar Birliği Yay.
• Kanık, O. V. (2003). Orhan Veli Bütün Şiirleri. İstanbul: YKY.
• Kanık, O.V. (2003). Şairin işi, yazılar, öyküler, konuşmalar. Birinci Baskı. İstanbul: Yapı Kredi Yay.
• Kansu, M., & Demirağ, F. (1959). İkinin yaşamı. Ankara: Sanatçıların Kendi Yayını.
• Mapolar, H. A.(1986). Yapıtlarıyla yaşayan sanatçımız. S. Yusuf (Haz.), Ankara: Büyük Meclis Gazetesi.
• Marmara, P. (1986). Şiirler. S. Yusuf (Haz.), Ankara: Büyük Meclis Gazetesi.
• Mumcu Ay, Y. (2009). Türk şiirinde Garip Hareketi. Electronic Turkish Studies, 4(1-II Kış), 1227-1276.
• Mungan, M. (2002). Bir garip Orhan Veli. İstanbul: Metis Yay.
• Öner, H. (2019). Orhan Veli Kanık’ın izinde bir şair: Halim Şefik Güzelson. Dil ve Edebiyat Araştırmaları, 19(19), 65-85.
• Öznur, Ş. (2002). Osman Türkay’ın ilk şiirleri üzerinde bir araştırma. Lefkoşa: Gökada Yay.
• Öznur, Ş. (2022, 1 Ağustos). Unutulmayan büyük şair Süleyman Uluçamgil. Erişim adresi: https://www.halkinsesikibris.com/kultur-sanat/unutulmayan-buyuk-sair-suleyman-ulucamgil-h180939.html
• Sazyek, H. (1999). Cumhuriyet dönemi Türk şiirinde Garip Hareketi. Ankara: Türkiye İş Bankası Yay.
• Şen, C. (2016). Kıbrıslı Şair Süleyman Uluçamgil’in şiirlerinde Garip akımının etkisi. C. Şen (Ed.), Kıbrıslı Şehit Şair Süleyman Uluçamgil içinde (s.87-107). İstanbul: Kesit Yayınları.
• Tekmen, A. N. (2010). Japon şiiri Haiku ve Türk edebiyatındaki yansıması. Türkoloji Dergisi, 17(1), 149-157.
• Terzi, S. (2019). Garip akımı sanatçılarının şiirlerinde bir değer olarak yaşama sevinci ve tabiat sevgisi bağlamında çocuk (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ağrı.
• Turan, M. (2008). Çağdaş Kıbrıs Türk şiirinde eğilimler/yönelimler. Erişim adresi: https://turkoloji.cu.edu.tr/YENI%20TURK%20EDEBIYATI/metin_turan_cagdas_kibris_turk_siiri_egilimler.pdf
• Uçar, A. (2023, 4 Kasım). Şiirde kurallara başkaldırı. Erişim adresi: https://www.bagimsiz.com/siirde-kurallara-baskaldiri
• Yaşın, M. (2019). Cyprianka – Kıbrıs Şiiri’nin 300 yılı. İstanbul: Yitik Ülke Yay.