Cockroach and Transformation Motifs in Kafka’s Transformation and Lispector’s The Passion according to G.H.

Yıl 2024, , 119 - 136, 20.12.2024

Funda Kızıler Emer , İnci Aras

https://doi.org/10.21497/sefad.1456984

Öz

In this study, cockroach and transformation as two common motifs in two prose texts by two competent representatives of world literature, one (Kafka) a witness to the brutality of World War I, and the other (Lispector) to World War II, were analyzed comparatively. In Franz Kafka’s Metamorphosis, the male main character Gregor Samsa finds himself transformed into a gigantic cockroach one morning in his bed. The female main character in Clarice Lispector’s The Passion According to G.H., on the other hand, eats a cockroach she encounters when she enters a servant’s room in her house that she has not entered for a long time. In Kafka’s text, the main character’s transformation takes place with his body turning into a cockroach in its entirety, while in Lispector’s text, this transformation occurs with the main character taking the cockroach, which symbolizes everything she has alienated and excluded from life, into her own body, that is, by eating it. The study aims to determine how and for what purpose these motifs, which establish a strong dialogic relationship between the two texts, are used by the authors and to reveal the common and different aspects between them. In the analysis carried out for this purpose, first, the general commonalities between the texts were mentioned, and then the dialogic relationship between the texts was examined in depth over the individual analysis of each text in terms of these similar or different elements. The cockroach and transformation motifs, which bring together both texts written in the warlike and chaotic world of the 20th century around a certain point, were deciphered with an eclectic and plural reading method that primarily makes use of critical protocols both inherent in and transcendent to the text, namely comparison and intertextual analysis.

Anahtar Kelimeler

Franz Kafka, Clarice Lispector, The Transformation, The Passion According to G.H., cockroach

Proje Numarası

-

Kafka’nın Dönüşüm ve Lispector’un G.H.’nin Çilesi Adlı Metinlerinde Hamamböceği ve Dönüşüm Motifleri

Öz

Bu çalışmada, biri (Kafka) I. Dünya Savaşı’nın diğeri (Lispector) II. Dünya Savaşı’nın vahşetine tanık olmuş, dünya edebiyatının iki yetkin temsilcisinin iki düzyazı metnindeki ortak hamamböceği ve dönüşüm motifleri karşılaştırmalı olarak analiz edilmiştir. Franz Kafka’nın Dönüşüm’ünde erkek ana figür Gregor Samsa, bir sabah yatağında kendisini devcileyin bir hamamböceğine dönüşmüş bir halde bulur. Clarice Lispector’un G.H.’nin Çilesi adlı metnindeki kadın ana figür ise, bir gün evinde uzun süredir girmediği hizmetçi odasına girdiğinde karşılaştığı bir hamamböceğini yer. Kafka’nın metninde ana figürün dönüşümü, bedeninin topyekûn bir hamamböceğine dönüşmesiyle gerçekleşirken, Lispector’un metninde bu dönüşüm; ana figürün, ötekileştirerek yaşamdan dışladığı her şeyi simgeleyen hamamböceğini, kendi bedeninin içine almasıyla, yani onu yemesiyle gerçekleşir. Çalışmanın amacı, her iki metin arasında güçlü bir diyalojik ilişki kuran bu motiflerin yazarlar tarafından nasıl ve hangi amaçla kullanıldığını tespit ederek aralarındaki ortak ve farklı yönleri ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda gerçekleştirilen analizde, önce metinler arasındaki genel ortaklıklara değinilmiş, ardından metinlerin teker teker analizi üzerinden, bu ortaklık/ benzerlik ya da farklılık unsurları bakımından metinler arasındaki diyalojik ilişki daha derinlemesine incelenmiştir. 20. yüzyılın savaşçıl ve kaotik dünyasında kaleme alınmış olan her iki metni ortak bir noktada buluşturan hamamböceği ve dönüşüm motifleri; karşılaştırma ve metinlerarasılık yöntemleri başta olmak üzere metne içkin ve metni aşkın eleştiri yöntemlerinden yararlanılan eklektik bir çoğul okuma yöntemiyle çözümlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Franz Kafka, Clarice Lispector, Dönüşüm, G.H.nin Çilesi, hamamböceği

Etik Beyan

-

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Kaynakça

• Aras, İ. (2018a). Kabuksu benliğin ardında yatanlar: Franz Kafka’nın “Dönüşüm” eserinin psikomitolojik çözümlemesi. International Journal of Language Academy, 6(1), 81- 91.
• Aras, İ. (2018b). Edebiyatta bir motif olarak iğrenilen kimlikler. Varoluşçuluk bağlamında karşılaştırmalı bir çalışma. Çizgi Yay.
• Aytaç, G. (1983). Çağdaş Alman edebiyatı. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.
• Aytaç, G. (2003). Karşılaştırmalı edebiyat bilimi. Say Yay.
• Bahtin, M. M. (2020). Dostoyevski poetikasının sorunları. (S. Gürses, Çev.). Alfa Yay.
• Balkaya, D. (2013). Özerk dil dizgesinden Lacan’ın simgesel düzenine. Çizgi Yay.
• Barthes, R. (2006). S\Z. (S. Ö. Kasar, Çev.). YKY.
• Baytekin, B. (2006). Positivistische Untersuchung von “Gregor Samsa”, dem Fremden, dem Einsamen bei Franz Kafka und bei Selim İleri. B. Baytekin & T. F. Uluç (Haz.), II. Uluslararası karşılaştırmalı edebiyatbilim kongre bildirileri içinde. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Yay.
• Beller, M. (1970). Von der Stoffgeschichte zur Thematologie. Ein Beitrag zur komparatistischen Methodenlehre. Arcadia, 5(1-3), 1-38.
• Benjamin, W. (2000). Brecht’i anlamak (H. Barışcan & G. Işısağ, Çev.). Metis Yay.
• Benjamin, W. (2010). Kafka üzerine bazı düşünceler. (T. Doğan, Çev.; B. Dellaloğlu, Ed.). Say Yay.
• Braidotti, R. (2002). Metamorphoses. Towards a materialist theory of becoming. Polity.
• Brod, M. & Kafka, F. (1989). Eine Freundschaft. Briefwechsel (M. Pasley, Hrsg.). Fischer Verl.
• Brod, M. (1994). Kafka’da inanç ve umutsuzluk. (K. Şipal, Çev.). Cem Yay.
• Brunner-Ungricht, G. (1998). Die Mensch-Tier-Verwandlung. Eine Motivgeschichte unter besonderer Berücksichtigung des deutschen Märchens in der ersten Hälfte des 19. Jahrhunderts. Peter Lang Verl.
• Canetti, E. (1984). Sözcüklerin bilinci. (A. Cemal, Çev.). Payel Yay.
• Cixous, H. (1990). Introduction. V. A. Conley (Ed. and trans.). In: Reading with Clarice Lispector. University of Minnesota Press.
• Daemmrich H. S. & Daemmrich, I. G. (1995). Themen und Motive in der Literatur. 2. Auflage. Francke Verl.
• Deleuze, G. & Guattari, F. (2001). Kafka. Minör bir edebiyat için. (Ö. Uçkan & I. Ergüden, Çev.). Yapı Kredi Yay.
• Eagleton, T. (2011). Edebiyat kuramı: Giriş. (T. Birkan, Çev.). Ayrıntı Yay.
• Eco, U. (2001). Açık yapıt. (P. Savaş, Çev.). Can Yay.
• Edinger, H. G. (1988). Metamorphosis. Dictionary of literary themes and motifs (L-Z). J. C. Seigneuret (Ed.). Greenwood.
• Ergun, M. (1997). Türk dünyası efsanelerinden değişme motifi. 1. Cilt. Atatürk Dil ve Tarih Yüksek Kurumu.
• Fischer, E. (1980). Sanatın gerekliliği. (C. Çapan, Çev.). l. Basım. e Yayınları.
• Fitz, E. E. (2001). Sexuality and being in the poststructuralist universe of Clarice Lispector: the différance of desire. Texas University Press.
• Garaudy, R. (1965). Gerçekçilik açısından Kafka. (M. Doğan, Çev.). Hür Yay.
• Garaudy, R. (1991). Picasso, Saint-John Perse, Kafka. (M. Doğan, Çev.). 3. Basım. Payel Yay.
• Genette, G. (1982). Palimpsestes. metinlerarası ilişkiler. Kanguru Yay.
• Giddens, A. (1998). Modernliğin sonuçları. (E. Kuşdil, Çev.). Ayrıntı Yay.
• Grusa, J., Kriseova, E. & Pithart, P. (1993). Einst Stadt der Chechen, Deutschen und Juden. Langen Müller Verl.
• Gürbilek, N. (2011). Benden önce bir başkası. İstanbul: Metis Yay.
• Hackermüller, R. (1984). Das Leben, das mich stört: Eine Dokumentation zu Kafkas letzten Jahren 1917-1924. Medusa Verl.
• Harzer, F. (2000). Erzählte Verwandlung: eine Poetik epischer Metamorphosen (Ovid - Kafka - Ransmayr). Niemeyer Verl.
• İren, C. (2017). 20. yüzyıldan günümüze sanatta böcek formu. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, İstanbul.
• Jünger, F. G. (2001). Griechische Mythen. Vittorio Klostermann Verl.
• Kafka, F. (1996). Die Verwandlung. In: Erzählungen und andere ausgewählte Prosa. Fischer Verl.
• Kafka, F. (2012). Küçük hayvan masalı. Hayvan öyküleri içinde. (Y. Majiskül, Çev.). Altıkırkbeş Yay.
• Kafka, F. (2014). Dönüşüm. (A. Cemal, Çev.). Can Yay.
• Kampits, P. (1984). Kafka’nın yaratısında kehanet ve dil. (N. Öke, Çev.). Yazko Çeviri Kafka Özel Sayısı.
• Kızıler Emer, F. (2023). G.H.’nin Çilesi’nde kutsal’ın deneyimlenmesi: Bir odalık mistik yolculuk. (F. K. Emer & İ. Aras (Ed.) Edebiyat ve insanlık. Nisan Yay.
• Kızıler Emer, F. (2023). Sınırları aşan bir bilim olarak komparatistik. Nisan Yay.
• Kocabıyık, E. (2014). Dolaylı hayvan. Boğaziçi Üniversitesi Yay.
• Kundera, M. (2014). Roman sanatı. (A. Bora, Çev.). Can Sanat Yay.
• Lispector, C. (1996). G. H.’nin çilesi. (S. Akten, Çev.). Can Yay.
• Lispector, C. (2016). Yaşam suyu. (B. B. Yüce, Çev.). Monokl Yay.
• Löwy, M. (2008). Franz Kafka. Boyun eğmeyen hayalperest. (I. Ergüden, Çev.). Versus Yay.
• Marx, K. & Engels, F. (2008). Komünist manifesto. (C. Üster & N. Deriş, Çev.). Can Yay.
• Maura, A. (2014). Cartografía literaria de Brasil. Casa del Libro.
• Morris, B. (2004). Insects and human life. Taylor & Francis.
• Moser, B. (2013). Clarice Lispector. Eine Biografie. Schöffling Co.
• Nietzsche, F. (1990). Böyle buyurdu zerdüşt. (T. Oflazoğlu, Çev.). Cem Yay.
• Otto, R. (1991). Das Heilige. Über das Irrationale in der Idee des Göttlichen und sein Verhaeltnis zum Rationalen. C. H. Beck Verl.
• Ovidius (1994). Dönüşümler. (İ. Z. Eyüboğlu, Çev.). Payel Yay.
• Peixoto, M. (1994). Passionate fictions: Gender, narrative, and violence in Clarice Lispector. University of Minnesota.
• Reucher, T. (1992). Zeck und Käfer. Die Horizonte des Animalischen in Süskinds Roman “Das Parfum” vor dem Hintergrund von Kafkas Erzählung “Die Verwandlung”. Literatur für Leser. H. 2. Lang, 111-127.
• Sarup, M. (1997). Post-yapısalcılık ve postmodernizm. (A. B. Güçlü, Çev.). Ark Yay.
• Schmitz-Emans, M. (2011). Franz Kafka. Epoche-Werk-Wirkung. C.H. Beck Verl.
• Stam, R. (2014). Sinema teorisine giriş. (S. Salman & Ç. Asatekin, Çev.). Ayrıntı Yay.
• Wagenbach, K. (1997). Franz Kafka yaşam öyküsü. (K. Şipal, Çev.). Cem Yay.
• Weber, M. (2016). Die protestantische Ethik und der Geist des Kapitalismus. Springer Verl.
• Zgoll, C. (2004). Phänomenologie der Metamorphose: Verwandlungen und Verwandtes in der augusteischen Dichtung. Gunter Narr Verl.