II. Abdülhamit Dönemine Ait İki Farklı Japon Alfabesi ve Türkçe Transliterasyonlarındaki Sorunlar Üzerine

Yıl 2020, , 275 - 294, 26.12.2020

Zeynep Gençer Baloğlu

https://doi.org/10.21497/sefad.845416

Cited By: 3

Öz

Osmanlı İmparatorluğu ile Japonya arasındaki ilk resmî temaslar 1870’li yıllarda başlamış, 1890 yılında yaşanan Ertuğrul Faciası’ndan sonra ilişkiler artarak devam etmiştir. 1890'da Türk firkateyni Ertuğrul Japonya açıklarında batmış ve hayatta kalanlar Japon kruvazörleri tarafından İstanbul'a getirilmiştir. Kazazedelerle birlikte İstanbul’a gelen Noda Shōtarō isimli Japon gazetecinin padişah II. Abdülhamit’in isteği üzerine İstanbul’da kalarak bir yandan Türkçe öğrenirken diğer yandan Mekteb-i Harbiye-i Şahane’de Türk subaylara Japonca öğrettiği ve Jiji Shinpo adlı Japon gazetesinde çalışmaya devam ettiği bilinmektedir. 2018 yılının ocak ayına kadar Noda ve öğrencilerinin faaliyetlerinden Osmanlı İmparatorluğu’nda Japonca eğitiminin eğitim öğretim çıktısı olarak değerlendirilebilecek 4 adet mektup dışında veri bulunmamaktaydı. 2018 yılında Prof. Dr. Ali Merthan Dündar’ın Mecmua-ı Lügat adlı eseri bilim dünyasına tanıtmasıyla 125 yıl aradan sonra Noda ve öğrencilerinin çalışmalarının önemli bir kısmı daha gün yüzüne çıkmış oldu. Bu çalışmada, Dündar’ın tanıtımına kadar Osmanlı’da ilk Japonca yayın olarak bilinen ancak Noda ve öğrencileriyle ilgisi olmayan Japon Elifbası (1908) ile Mecmua-ı Lügat’te (1893) yer alan Hiragana alfabesi karşılaştırılmıştır. Nitel araştırmaya dayalı çalışmamızda karşılaştırma sonucunda on beş yıl arayla yazılmış bu alfabelerin Türkçe transliterasyonlarında kayda değer farklılıklar olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

İlk Türkçe Japonca sözlük, Türkiye’de Japonca eğitimi, Osmanlı dönemi Japonca öğretimi, Japon Elifbası

On the Transliteration Problems of Two Different Japanese Alphabets Written in Sultan Abdülhamid II Era

Öz

The first official contacts between the Ottoman Empire and Japan started around the 1870s, and after the Ertuğrul Disaster in 1890, relations continued increasingly. In 1890, the Turkish frigate Ertuğrul sank off Japan and survivors brought back to Istanbul by Japanese cruisers. It is known that the Japanese journalist Noda Shōtarō, who came to Istanbul with the survivors, started living in Istanbul at the request of Sultan Abdülhamit II. He studied Turkish while teaching Japanese to Turkish officers in Mekteb-i Harbiye-i Şahane. In the mean time, he continued to write his column in the Japanese newspaper Jiji Shinpo. Until January 2018, there was no data from the teaching and learning activities of Noda and his students except for 4 letters that could be deemed as the educational output of Japanese education in the Ottoman Empire. In 2018, after Prof. Dr. Ali Merthan Dündar’s introduction of his work titled Mecmua-ı Lügat to the world of science, a significant part of the work of Noda and his students’ works came to light 125 years later. In this study, the Hiragana alphabet in Mecmua-ı Lügat (1893) was compared to the Japon Elifbası (1908), which was known as the first Japanese publication in the Ottoman Empire until the introduction of Dündar’s, but it was not related to Noda and his students. In our qualitative study, as a result of the comparison of the two works, it has been determined that there are significant differences between the Turkish transliteration of these alphabets written fifteen years apart.

Anahtar Kelimeler

The first Turkish Japanese dictionary, Japanese education in Turkey, Japanese teaching in Ottoman Empire, Japanese alphabet

Kaynakça

• Anesti, & Rıza, A. (H. 1324 (1908)). Japon Elifbası. Dersaadet (İstanbul): Matbaa-i Kütüphane-i Cihan.
• Asım, M. (H. 1310 M. 1893). Mecmua-ı Lügat. İstanbul: II. Abdülhamit'e ithaf edilmiş ancak yayımlanmamıştır.
• Dündar, A. M. (2012). Japan in the Turkish press: An essay on books written about Japan in Ottoman script during the 19th and 20th centuries. Asian Research Trends New Series (7), 55-73. 5 8, 2020 tarihinde http://id.nii.ac.jp/1629/00003734/ adresinden alındı
• Dündar, A. M. (2015). Muhayyel tarihe itiraz: Ertuğrul faciası, Yamada Torajiro ve Abdülhalim Noda Shotaro üzerine. K. A. Akkemik içinde, Doğu Asya’nın Politik Ekonomisi. (s. 362-372). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Dündar, A. M. (2018). İlk Türkçe (Osmanlıca)-Japonca dilbilgisi kitabı ve sözlüğü. Doğu Asya Araştırmaları Dergisi, 1(1), 1-17.
• Esat, M. (1310). Mirat-ı Mekteb-i Harbiye: Mekteb-i Fünun-u Harbiye-i Şahane’nin ibtidai tesisinden bu ana kadar neşet eden zabitanın isim ve teliflerinin havi ve mektebin altmış senelik terakkiyatını muhtevi bir eser-i askeriyedir. İstanbul: (Artin Asaduryan) Şirket-i Harbiye Matbaası.
• Esenbel, S. (2015). Japon modernleşmesi ve Osmanlı-Japonya'nın Türk dünyası ve İslam politikaları- (2. b.). İstanbul: İletişim Yayınevi.
• Inagaki, C. (1887). Kotei dokuhon. Tokyo: Fukyuusha.
• Kurtcephe, İ., & Balcıoğlu, M. (1992). Kara Harp Okulu tarihi. Ankara: Kara Harp Okulu Matbaası.
• Misawa, N., & Akçadağ, G. (2008). The first Japanese language education in the Ottoman Empire (1891-92): Shotaro Noda's lectures in Ottoman Military School. Tōyōdaigaku Khakaigakubu Kiyō, 1(46), 219-248.
• Misawa, N., & Akçadağ, G. (2013). The beginning of the Japanese language education in the. Osmanlı Araştırmaları / The Journal of Ottoman Studies, XLI, 253-278.
• Monbushou Henshuu Kyoku. (1886). Yomi kaki nyūmon: Shōgakkō kyōkayō sho. Tokyo: Monbushou Henshuu Kyoku.
• Naikaku Fu (Bousai Tantou). (2006, Temmuz). -Disaster management news-. Kouhou Bousai (34), s. 14. Temmuz 20, 2019 tarihinde http://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/10999943 adresinden alındı
• Okimori, T. (2004). Nihongo shi (17. b.). Tokyo: Oufuu.
• Salname-i Nezaret-i Maarif-i Umumiyye. (1317 / 1899). İstanbul: Matbaa-i Amire.
• Seeley, C. (1991). A history of writing in Japan. Leiden: E. J. Brill.
• Semenov, V. (R 1328 / M 1912). Çushima muharebesi. Çev. Yüzbaşı Mustafa Kemal. İstanbul: Matbaa-yı Bahriye.
• Tokyo Kyouiku Kai. (1892). Shōgakkō shūji chō gobun. Tokyo: Tokyo Kyouiku Kai.
• Ulusan Şahin, F. Ş. (2001). Türk-Japon ilişkileri (1876-1908). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Yuzawa, T., & Matsuzaki, H. (2004). Gojūon-zu wa Nihon-go no oto no ichi ran-hyō ka? [Gendai nihongo on'in taikei]. T. Yuzawa, & H. Matsuzaki içinde, Onsei Onin Tankyūhō - Nihongo Onsei e no Izanai- (Shirīzu Nihongo Tankyūhō) (s. 49-59). Tokyo: Asakura Shoten.