Çocukluk Sosyolojisinin Tarihsel Gelişimi ve Kuramsal Temelleri

Yıl 2020, , 461 - 486, 26.12.2020

Türkan Erdoğan Bilge Vakıf

https://doi.org/10.21497/sefad.845480

Cited By: 1

Öz

Bu çalışma, “geleneksel” çocukluk sosyolojisinden “yeni” çocukluk sosyolojisine doğru evrilen çocukluk sosyolojisinin gelişme çizgisini, çocuğa yönelik yeni eğilimlerini ve kuramsal temellerinin nasıl biçimlendiğini tahlil etmeyi amaçlamaktadır. Literatür taramasına ve değerlendirmesine dayalı olarak gerçekleştirilen çalışma, amacı doğrultusunda kuramsal bir nitelik arz etmektedir. Çocuk ve çocukluk dönemine ilişkin çalışmalar yapan çocukluk sosyolojisi, sosyoloji disiplini içerisinde tarihsel, kültürel, politik vb. koşullar sebebiyle daha geç tarihsel bir dönemde gelişmiştir. Geleneksel çocukluk sosyolojisi “sosyalizasyon” paradigması üzerinden gelişirken, yeni çocukluk sosyolojisi, “toplumsal aktör/toplumsal inşa olarak çocuk” anlayışı çerçevesinde gelişmiştir. Feminist hareketler, çocuk haklarının gelişimi, çocuğa yönelik yeni sosyolojik yaklaşımlar, çocukluk sosyolojisi anlayışını yeniden biçimlendiren gelişmeler olmuştur.1990’lı yıllardan itibaren çocuklara yönelik sosyolojik çalışmaların artması, çocuk araştırma merkezlerinin kurulması ve çocukluk konusunun sosyoloji bölüm programlarında yer alması, yeni çocukluk sosyolojisi çalışmalarının gelişimini hızlandırmıştır. Sonuç olarak, söz konusu toplumsal gelişmelerin etkisinin yanı sıra çocukluk sosyolojisi alanındaki mevcut literatüre ilişkin değerlendirmeler, bu disiplinin olgunlaşma sürecini halen yaşamakta olduğunu göstermektedir. Çocukluk sosyolojisinin gerek konuları bakımından çok boyutlu ve derinlikli bir yapı arz etmesi, gerekse beslendiği inceleme alanının disiplinlerarası bir içerikte olması onun gelişim mecrasını belirlemede ve yönlendirmede etkili olmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Çocukluk sosyolojisi, sosyalizasyon, yorumlayıcı yaklaşım, toplumsal aktör, çocuk

Historical Development and Theoretical Foundations of Childhood Sociology

Öz

This study aims to analyze the development of the sociology of childhood, which transforms from “traditional” to “new” sociology of childhood, through examining new trends for children and how its theoretical bases are shaped. The study, which is based on the literature review and evaluation, has a theoretical quality in line with its purpose. Studying on children and childhood, the sociology of childhood made progress in a relatively late period within the discipline of sociology due to historical, cultural, political, etc. conditions. While the traditional sociology of childhood developed through the “socialization” paradigm, the new sociology of childhood developed within the framework of the “social actor / child as social construct” perspective. Feminist movements, development of children’s rights, new sociological approaches on children have been the developments that reshaped the concept of sociology of childhood. Increasing sociological studies after the 1990s, the establishment of children research centers and the inclusion of childhood in curriculum of sociology departments have accelerated the development of the new sociology of childhood studies. In conclusion, together with the impacts of these social developments, the evaluations regarding the current literature in the field of the sociology of childhood indicate that this discipline is still in its maturation process. The fact that the sociology of childhood has a multidimensional and deep structure in terms of its subjects, and the area of study it feeds in has an interdisciplinary content is effective in determining and directing its course of development.

Anahtar Kelimeler

Childhood sociology, socialization, interpretive approach, social actor, child

Kaynakça

• Agamben, G. (2010). Çocukluk ve tarih-Deneyimin yıkımı üzerine bir deneme (B. Parlak, Çev.). İstanbul: Kanat Kitap.
• Akın, M. H. (2015). Toplumsallaşma sözlüğü. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Andresen, S., Fegter, S., Hurrelmann, K., Pupeter, M. ve Schneekloth, U. (2015). Child poverty in Germany: Conceptual aspects and core findings. E. Fernandez, A. Zeira, T. Vecchiato ve C. Canali (Ed.), Theoretical and empirical ınsights into child and family poverty: Cross national perspectives içinde (s. 127-140). Children’s Well-Being: Indicators and Research Series 10. Switzerland: Springer International Publishing.
• Ariés, P. (1962). Centuries of childhood-A social history of family life (R. Baldick, Trans.). New York: Jonathan Cape Press.
• Axford, N. (2008). Exploring concepts of child well-being: ımplications for children’s services. Great Britain: The Policy Press.
• Baraldi, C. (2010). Children’s citizenships: Limitations and possibilities of childhood sociology in Italy. Current sociology, 58(2), 272–291.
• Bass, L.E. (2010). Childhood in sociology and society the US perspective. Current Sociology, 58(2), 335-350.
• Bradbury, B., Jenkins, S. P. ve Micklewright, J. (Ed.). (2001). The dynamics of child poverty in ındustrialised countries. United Kingdom: Cambridge Unıversıty Press.
• Canatan, K. (2013). Dünya’da ve Türkiye’de çocuk algıları ve cinsiyet öncelikleri. K. Canatan ve E. Yıldırım (Ed.), Aile sosyolojisi içinde (s.197-213). İstanbul: Açılım Kitap.
• Canatan, K. ve Yıldırım, E. (ed). (2013). Aile Sosyolojisi. İstanbul: Açılım Kitap.
• Cockburn, T. (2010). Children, the feminist ethic of care and childhood studies: Is this the way to the good life?. S. Andresen, I. Diehm, U. Sander ve H. Ziegler (Ed.), Children and the good life: New challenges for research on children içinde (s. 29-39). Netherlands: Springer.
• Corsaro, W. A. (2005). The sociology of childhood. UK: Pine Forge Press.
• Çöpoğlu, M. (2018). Türkiye’de çocuk işçiliği. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14, 357-398.
• Daniel, P. ve Ivatts, J. (1998). Children and social policy. New York: Palgrave Publish.
• Doğan, İ. (2000). Akıllı küçük-Çocuk Kültürü ve çocuk hakları üzerine sosyo-kültürel bir inceleme. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Doğan, İ. (2016). Türk aile sosyolojisi. Ankara: Pegem Akademi.
• Eğribel, E. (2019). Çocukluk sosyolojisi için evrensel giriş. Çocuk ve Medeniyet Dergisi, 4(7), 41-59.
• Ellis, J. M. (2010). Reflections on the sociology of childhood in the UK. Current Sociology, 58(2), 186-205.
• Eraslan, L. (2015). Çocukluk sosyolojisine giriş. L. Eraslan (Ed.), Farklı perspektiflerden çocukluk ve sosyolojisi içinde (s.14-37). Ankara: Vize Yayıncılık.
• Eraslan, L. (Ed.). (2015). Farklı perspektiflerden çocukluk ve sosyolojisi. Ankara: Vize Yayıncılık.
• Ercan, R. (2011). Modern çocukluk paradigması. Journal of World of Turks, 3(2), 85-98.
• Fernandez, E., Zeira, A., Vecchiato, T. ve Canali, C. (Ed.). (2015). Theoretical and empirical ınsights into child and family poverty: Cross national perspectives. Children’s Well-Being: Indicators and Research Series 10. Switzerland: Springer International Publishing.
• Franklin, B. (1993). Çocuk hakları (A. Türker, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Frıedman, S. ve Lichter, D.T. (1998). Spatial inequality and poverty among American children. Population Research and Policy Review, 17, 91–109.
• Giddens, A. (2008). Sosyoloji (C. Güzel, Haz.). İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Gottschalk, P. ve Danziger, S. (2001). Income mobility and exits from poverty of American children. B. Bradbury, S. P Jenkins ve J. Micklewright (Ed.), The dynamics of child poverty in ındustrialised countries içinde (s. 135-153), United Kingdom: Cambridge University Press.
• Güçlü, S. (2016). Çocukluk ve çocukluğun sosyolojisi bağlamında çocuk hakları. Sosyoloji Dergisi, (1), 1-22.
• Güllü, İ. (2015). Yeni çocuk sosyolojisi bağlamında Almanya'daki göçmen Türk çocuklarının dini toplumsallaşması. Sosyoloji Divanı, 6, 83-102.
• Gürdal, A. D. (2013). Sosyolojinin ihmal edilen kategorisi çocuklar üzerinden çocukluk sosyolojisine ve sosyolojiye bakmak. “İş, Güç”, Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 15(4), 1-26.
• Gürsoy, A. (2010). Childhood studies in Turkey. S. Andresen, I. Diehm, U. Sander ve H. Ziegler (Ed.), Children and the good life içinde (s.141-157). Netherlands: Springer.
• Hammersley, M. (2019). Çocukluk çalışmaları: sürdürülebilir bir paradigma mı?. (E. Akbaş, Çev.). Çocuk ve Medeniyet Dergisi, 4(7), 61-79.
• Hill, M. S. ve Jenkins, S. P. (2001). Poverty among British children: Chronic or transitory?. B.Bradbury, S. P Jenkins ve J. Micklewright (Ed.), The dynamics of child poverty in ındustrialised countries içinde (s. 174-195), United Kingdom: Cambridge University Press.
• Holt, J. (2000). Çocukluktan kaçış (S. Yılancı ve C. Aksoy, Çev.). İstanbul: Beyaz Yayınları.
• İnal, K. (1999). Paternalist politikanın ideal Türk çocuğu. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 32(1), 195-212.
• İnal, K. (2007a). Çocuğun örselenen dünyası. Ankara: Sobil Yayıncılık.
• İnal, K. (2007b). Modernizm ve çocuk-Geleneksel, modern ve postmodern çocukluk İmgeleri. Ankara: Sobil Yayıncılık.
• James, A. (2001). 'Yeni' çocukluk sosyolojisinde sorunlar, yaklaşımlar ve pratikler. B. Onur (Haz.), Dünyada ve Türkiye’de değişen çocukluk-3.Ulusal çocuk kültürü kongresi bildirileri içinde (s. 27-36). Ankara: Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları.
• James, A. ve James. A. (2004). Constructing childhood-theory, policy and social practice. New York: Palgrave Macmillan.
• James, A. ve James. A. (2004). Introduction. A. James ve A. Prout (Ed.), Constructing childhood- theory, policy and social practice içinde (s.1-6). New York: Palgrave Macmillan.
• Jenks, C. (2002). Childhood. New York: Routledge Press.
• Johnson, H. B. (2001). From the Chicago school to the new sociology of children- The sociology of children and childhood in the United States, 1900-1999. Advances in Life Course Research, 6, 53-93.
• Kaçmazoğlu, H. B. (2013). Mehmet Ali Şevki Sevündük ve İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu. M. Ç. Özdemir (Ed.), Türk Sosyologları içinde (s.44-65). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Kadir, C. ve Yıldırım, E. (Ed.). (2013). Aile sosyolojisi. İstanbul: Açılım Kitap.
• Karaduman, E. ve Gökgöz, E. (2017). TRT yerli çocuk programlarında çocukluğun inşası: Eğitim, toplumsallaşma, politik özne biçimleri. TRT Akademi Dergisi, 2(4), 377-397.
• Kaya, N.Ç. (2012). Aile ve çocuk. A. Kasapoğlu ve N. Karkıner (Ed.), Aile sosyolojisi içinde (s.106-133). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Kimberlin, S. ve Berrick, J. D. (2015). Poor for how long? Chronic versus transient child poverty in the United States. E. Fernandez, A. Zeira, T. Vecchiato ve C. Canali (Ed.),c Theoretical and empirical ınsights into child and family poverty: Cross national perspectives içinde (s. 141-158), Children’s Well-Being: Indicators and Research Series 10. Switzerland: Springer International Publishing.
• Kitzinger, J. (2005). Who are you kidding? Children, power and the struggle against sexual abuse’. A. James ve A. Prout (Ed.), Constructing and reconstructing childhood içinde (s.161-186). London: Falmer Press.
• Krieken, R. V. (2010). Childhood in Australian sociology and society. Current Sociology, 58(2), 232–249.
• Leonard, M. (2019). Çocuklar, çocukluk ve sosyal sermaye: bağlantıların incelenmesi. Çocuk ve Medeniyet Dergisi, 4(7), 105-124.
• Lindsey, D. (2009). Child poverty and ınequality: Securing a better future for America’s children. New York: Oxford University Press.
• Matthews, S. H. (2007). A window on the ‘new’ sociology of childhood. Sociology Compass, 1(1), 322–334.
• Mayall, B. (2001). The sociology of childhood in relation to children’s rights. The International Journal of Children’s Rights, 8, 243–259.
• Mayall, B. (2018). Çocukluk sosyolojisi tarihi (T. F. Orman, Çev.). İstanbul: Beta Basım Yayın.
• Mayall, B. (Ed.). (2003). Children’s childhoods: Observed and experienced. London: The Falmer Press.
• Morrow. V. (2003). Responsible children? Aspects of children’s Work and employment outside school in contemporary UK. B. Mayall (Ed.), Children’s childhoods: observed and experienced içinde (128-143). London: The Falmer Press.
• Mullender, A., Hauge. G., Imam, U., Kelly, L., Malos, E. ve Regan, L. (2002). Children’s perspectives on domestic violence. London: Sage Publications.
• Niederberger, D. B. (2010). Childhood sociology in ten countries- Current outcomes and future directions. Current Sociology, 58(2), 369–384.
• Oakley, A. (2003). Women and children first and last: Parallels and differences between children’s and women’s studies. B. Mayall (Ed.), Children’s childhoods: Observed and experienced içinde (13-32). London: The Falmer Press.
• Onur, B. (1994). Toplumsal tarihte çocuk. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Onur, B. (2005). Türkiye’de Çocukluğun Tarihi. Ankara: İmge Kitabevi.
• Onur, B. (2007). Çocuk, tarih ve toplum. Ankara: İmge Kitabevi.
• Onur, B. (2019). Değişen çağ değişen çocuk. Ankara: İmge Kitabevi.
• Özarslan, A. D. (2016). Çocuk ve çocukluk sosyolojisi. İstanbul: Resse Kitabevi.
• Özyurt, C. (2017). Çocukluk sosyolojisi: Bir giriş denemesi. Eğitim sosyolojisi yazıları içinde (s. 126-163). Ankara: Pegem Akademi.
• Özyurt, C. (2017). Eğitim sosyolojisi yazıları. Ankara: Pegem Akademi.
• Pembecioğlu, N. (1997). Çocukluklarını yitiren çocuklar üstüne. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 6, 253-277.
• Pilcher, J. ve Wagg, S. (1996). Thatcher’s children? Politics, childhood and society in the 1980s and 1990s. London: Palmer Press.
• Postman, N. (1995). Çocukluğun yokoluşu (K. İnal, Çev.). Ankara: İmge Kitabevi.
• Prout, A. ve James, A. (2005). A new paradigm for the sociology of childhood? Provenance, promise and problems. A. James ve A. Prout (Ed.), Constructing and reconstructing childhood- Contemporary issues in the sociological study of childhood içinde (s. 7-32). London: Falmer Press.
• Prout, A. ve James, A. (Ed.). (2005). Introduction. A. James ve A. Prout (Ed.), Constructing and reconstructing childhood-Contemporary issues in the sociological study of childhood içinde (s. 1-6). London: Falmer Press.
• Qvortrup, J. (2005) . A Voice for children in statistical and social accounting: A plea for children’s right to be heard. A. James. ve A. Prout (Ed.), Constructing and reconstructing childhood- Contemporary issues in the sociological study of childhood içinde (s.83-103). London: Falmer Press.
• Qvortrup, J., Corsaro, W.A. ve Honig, M.S. (Ed.). (2009). The palgrave handbook of childhood studies. New York: Palgrave Macmıllan.
• Ridge, T. (2002). Childhood poverty and social exclusion: From a child’s perspective. Great Britain: The Policy Press.
• Schluter, C. (2001). Child poverty in Germany: Trends and persistence. B.Bradbury, S. P Jenkins ve J. Micklewright (Ed.). The dynamics of child poverty in ındustrialised countries içinde(s. 154-173), United Kingdom: Cambridge University Press.
• Sirota, R. (2010). French childhood sociology: An unusual, minor topic or well-defined field?. Current Sociology, 58(2), 250–271.
• Stearns, P. N. (2018). Çocukluğun tarihi (H. Dikmen ve B. Uçar, Çev.). İstanbul: Dedalus Kitap.
• Strandell, H. (2010). From structure–action to politics of childhood-Sociological childhood research in Finland. Current Sociology, 58, (2), 165–185.
• Şirin, M. R. (2017). Önsöz, Kuşatılmış çocukluğun öyküsü içinde (s.9-11). İstanbul: İz Yayıncılık.
• Şirin, M. R. (2019). Değişen çocuk ve çocukluk (Biraz tarih ve felsefe biraz sosyoloji ve çocukluk sosyolojisi). Çocuk ve Medeniyet Dergisi, 4(7), 5-39.
• Tan, M. (1989). Çağlar boyunca çocukluk. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 22(1), 71-88.
• Tezcan, M. (1985). Eğitim sosyolojisi. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
• Tezcan, M. (2017). Çocukluk sosyolojisi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Turmel, A. (2008). A historical sociology of childhood. New York: Cambridge University Press.
• Yavuzer, H. (2019). Çocuk ve Suç. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yeakey, C.C., J.W. Rıchardson ve J.B. Buck (Ed.). (2006). ’Suffer the little children’: National and ınternational dimensions of child poverty and public policy. Advances in Education in Diverse Communities: Research, Policy and Praxis, 4, Oxford: Elsevier Ltd.
• Yelken, R. (2013). Çocuk suçluluğunu önlemenin temeli olarak uluslararası çocuk sözleşmeleri ve aileye verilen önem. K. Canatan ve E. Yıldırım (Ed.), Aile sosyolojisi içinde (s.183-195). İstanbul: AçılımKitap.
• Zabun, B. (2019). Türkiye’de eğitim sosyolojisinin gelişimi. Ç. Özdemir ve A. S. Arslangilay (Ed.), Eğitim sosyolojisi içinde (s.116-141), Ankara: Pegem Akademi.
• Zeiher, H. (2010). Childhood in German sociology and society. Current Sociology, 58(2), 292–308.