TÜRKÇE KELİMELERİN EFSANE DÜNYASINDA ANLAMLANDIRILMASI VE ÇÖZÜMLENMESİ / MAKING OF AND ANALYSING TURKISH WORDS IN THE WORLD OF LEGENDS

Yıl 2015, Sayı: 33, 181 - 200, 29.07.2015

Sinan Gönen

https://doi.org/10.21497/sefad.61852

Cited By: 1

Öz

Efsanelerin halk anlatmaları arasında ayrı bir yeri vardır. Daha çok dinleyeni inandırma gayesi üzerine kurulu, anonim, kısa ve nesir şeklindeki bu anlatılar, dinleyeni anlatının büyülü ortamına çekmekte; âdeta anlatıda verilmek istenen ana fikri dinleyiciye kısa ve özlü bir biçimde vermeyi hedeflemektedir. Efsaneler içerisinde kelimelerin anlamlandırılması üzerine oluşanların varlığı dikkat çekicidir. Örneğin, “mola” kelimesinden “Muğla” kelimesine ulaşıldığını, efsane bizlere ispat etmeye çalışır. Yine, kelime birliklerinden efsanelere ulaşıldığı da görülecektir. Örneğin, Konya kelimesini açıklamaya çalışırken kelimeyi “kon-” ve “ya” olmak üzere fiil ve bağlaca ayırır, sonra hikâyenin sonunda bu kelimeleri birleştirerek karşımıza Konya kelimesini çıkarır. Elbette bunlar anlatı dünyasında bir hikâyeye dayanacaktır. Yani efsanelerden sonra kelimelere ulaşıldığı gibi, önceden dilde var olan bir kelimenin üzerine de olay örgüsü kuran, kurgusal bir anlatı oluşturulmuştur.

Bu makalede kelime ve anlatı ilişkisi üzerinde ayrıntılı olarak durulacak ve çözümlemelere ulaşılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Efsane; Türkçe; kelime

Kaynakça

• ALPASLAN, İsmet (2006). Demirci Efsaneleri, İzmir.
• ALPASLAN, İsmet (2010). Ağrı Efsaneleri, İzmir.
• ALPTEKİN, Ali Berat (2012). Efsane ve Motifleri Üzerine, Ankara.
• ÇIBLAK, Nilgün (1995). İçel Efsaneleri Üzerine Bir Araştırma/İnceleme-Metinler, Adana (Çukurova Ü yayımlanmamış yüksek lisans tezi).
• EMİROĞLU, Seyit (1993). Konya Efsaneleri (İnceleme-Metin), Konya (Selçuk Ü yayımlanmamış yüksek lisans tezi).
• EROL, Mehmet (1996). Taşeli Platosu Efsaneleri (İnceleme-Metinler), Kayseri (Erciyes Ü yayımlanmamış yüksek lisans tezi).
• GÖDE, Halil Altay (2010). Isparta Efsaneleri, Isparta.
• GÖKŞEN, Cengiz (1999). Giresun Efsaneleri, Trabzon (KTÜ yayımlanmamış yüksek lisans tezi).
• GÖNEN, Sinan (2004). Anadolu’da Yer Adlarına Bağlı Olarak Oluşan Efsaneler Üzerine İncelemeler, Konya (Selçuk Ü. yayımlanmamış yüksek lisans tezi).
• GÜRÇAYIR, Selcen (2007) (yay. haz.). Folklorun Sahtesi: Fakelore, Ankara.
• KAPLAN, Bedia (2001). Efsane Gibi Şehir (Alanya Efsaneleri), Konya.
• KARADAVUT, Zekeriya (1992). Yozgat Efsaneleri, Konya (Selçuk Ü yayımlanmamış yüksek lisans tezi).
• OĞUZ, M. Öcal-Ersoy, Petek (2007). Türkiye’de 2006 Yılında Yaşayan Taş Kesilme Efsaneleri Mekânlar ve Anlatılar, Ankara.
• ÖNAL, Mehmet Naci (2002). Muğla Efsaneleri (Araştırma-İnceleme), Muğla.
• SAKAOĞLU, Saim (2003). 101 Anadolu Efsanesi, Ankara.
• SAKAOĞLU, Saim (2009). Efsane Araştırmaları, Konya.
• SAKAOĞLU, Saim (2012). 101 Türk Efsanesi, Ankara.
• SANCAK, Nuriye (2008). Mardin Efsaneleri, Sakarya (Sakarya Ü yayımlanmamış yüksek lisans tezi).
• TÜRKTAŞ, M. Metin (2012). Denizli Efsaneleri, Denizli (Pamukkale Ü yayımlanmamış doktora tezi).