ÇOKKÜLTÜRCÜLÜK VE OSMANLI DEVLETİ

Yıl 2012, Sayı: 27, 117 - 130, 13.02.2015

Mehmet Anık

Öz

Çokkültürcülük konusundaki tartışmaların son senelerde yaygınlık kazanması, çokkültürlü toplumlara tarihte ilk defa günümüzde rastlandığı şeklinde yanlış bir izlenime neden olmaktadır. Bu yöndeki tartışmaların yaygınlık kazanması, ulus-devletin hiyerarşik bir düzlem temelindeki yapılanması ve kültürel alana da bu minvalde yaklaşması yönündeki eleştirilerin artması ile yakından alakalıdır. Ulus-devlet idealleştirmesinin dışındaki kimliklerden gelen, farklılıklarının tanınması yönündeki ısrarlı talepler, bu yöndeki tartışmalara dikkat çekilmesini sağlamıştır. Oysa tarihsel açıdan bakıldığında, imparatorluk ya da krallık şeklindeki çokuluslu yapılanmaların, sosyolojik açıdan daha çokkültürlü bir yapı arzettikleri görülmektedir. Bu durumdan hareketle, bu çalışmada da çokuluslu bir yapılanma olarak Osmanlı Devleti, çokkültürcülük bağlamında ele alınıp değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

çokkültürcülük, çokkültürlülük, Osmanlı Devleti, kültürel çeşitlilik, kültürel çoğulculuk, millet sistemi

MULTICULTURALISM AND THE OTTOMAN EMPIRE

Öz

In recent years, that the widespread debate on the multiculturalism has led to a false perception, as multicultural societies emerged for the first time today. The rise in the popularity of debates on this issue profoundly related to the rise of the critics towards the formation of nation-state in a hierarchical plane and its attitude to comprehend the cultural sphere in the same way. The persistent demands of those excluded from the nation-state idealisation of diversities for the recognition of diversities ensured the debates on this case to be noticed. However, within a historical perspective, it is realized that multinational structures, such as empires or kingdoms, have a more multicultural structure in sociological means. Due to this, in this paper Ottoman Empire – which is a multinational structure- is analyzed in terms of multiculturalism.

Anahtar Kelimeler

multiculturalism, multicultural, The Ottoman Empire, cultural diversity, cultural pluralism, millet system

Kaynakça

• AKÇURA, Yusuf, (1988), Osmanlı Devleti’nin Dağılma Devri, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 3. bs.
• ANIK, Mehmet, (2012), Kimlik ve Çokkültürcülük Sosyolojisi, İstanbul: Açılım Kitap.
• ARMAĞAN, Mustafa, (2005), Osmanlı: İnsanlığın Son Adası, İstanbul: Ufuk Kitapları, 9. bs.
• AYBET, Gülgün Üçel, (2007), Avrupalı Seyyahların Gözünden Osmanlı Dünyası ve İnsanları, İstanbul: İletişim Yay., 3. bs.
• BARKEY, Karen, (2011), Farklılıklar İmparatorluğu: Karşılaştırmalı Tarih Perspektifinden Osmanlılar, (çev. Ebru Kılıç), İstanbul: Versus Kitap.
• CORNELL, Erik, (1998), Türkiye: Avrupa’nın Eşiğinde, (çev. Gülseren Ergün), İstanbul: Cem Yayınevi.
• ÇELEBİ, Evliya, (2006), Seyahatname, İstanbul: Yeni Şafak.
• DAVUTOĞLU, Ahmet, (1999), “Tarih İdraki Oluşumunda Metodolojinin Rolü: Medeniyetlerarası Etkileşim Açısından Dünya Tarihi ve Osmanlı”, Divan İlmi Araştırmalar Dergisi, Yıl: 4, S.7, s. 1-63.
• EROĞLU, Ahmet Hikmet, (2000), Osmanlı Devletinde Yahudiler (XIX. Yüzyılın Sonuna Kadar), Ankara: Alperen Yay. FAROQHI, Suraiya, (2004), “Kentlerde Toplumsal Yaşam”, Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi, C.2: 1600–1914, (ed. Halil İnalcık, Donald Quataert), (çev. Ayşe Berktay, Süphan Andıç, Serdar Alper), İstanbul: Eren Yay., s.699-729.
• GOFFMAN, Daniel, (2004), The Ottoman Empire and Early Modern Europe, Cambridge: Cambridge University Press.
• İNALCIK, Halil, (2000), Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi, C.1: 1300-1600, (çev. Halil Berktay), İstanbul: Eren Yay.
• İNALCIK, Halil, (2006), Doğu Batı: Makaleler I, Ankara: Doğu Batı Yay., 3. bs.
• KENANOĞLU, M. Macit, (2007), Osmanlı Millet Sistemi: Mit ve Gerçek, İstanbul: Klasik Yay., 2. bs.
• KEYDER, Çağlar, (2003), Memâlik-i Osmaniye’den Avrupa Birliği’ne, İstanbul: