YENİ BİR HAMSE ŞAİRİ: ABDÎ VE MANZUM BOSTÂN TERCÜMESİ / A NEW KHAMSEH POET: ABDI AND HIS VERSE TRANSLATION OF BOSTAN

Yıl 2016, Sayı: 35, 105 - 130, 20.06.2016

Hakan Sevindik

https://doi.org/10.21497/sefad.53663

Öz

Şehzade II. Selim’in edebî muhitinde yer alan şairlerden Abdî’nin daha önce Niyâznâme-i Sa‘d ü Hümâ, Heft Peyker, Cemşîd ü Hurşîd ve Gül ü Nevrûz adlarında dört mesnevisi yayımlanmıştı. Bu eserlerden yola çıkarak birkaç araştırmacı da şairin hamse yazarı olma ihtimalini dile getirmişti. Manisa İl Halk Kütüphanesi Yazmaları arasında bulduğumuz ve üzerine doktora çalışması hazırladığımız Bostân Tercümesi ise Abdî’nin hamse sahibi olduğunu kesinleştirmiştir. Buradan hareketle yazımızda, ilk olarak Abdî’nin hamseciliği üzerinde duruldu. Daha sonra Hamse’yi oluşturan mesneviler kısaca tanıtıldı. Ardından, Bostân Tercümesi’nin nüsha tavsifi, yazılış tarihi ve sebebi, sunulduğu kişi ve yer, vezni, tertibi gibi hususlara değinildi. Ayrıca kaynak metnin tercümesinde nasıl bir yol izlendiği anlatıldı. Sonuçta Abdî’nin hem Hamse hem de Türk edebiyatındaki en hacimli -tamamı 7118 beyit- manzum Bostân Tercümesi’nin sahibi olarak edebiyat tarihlerinde yerini alması gerektiği vurgulandı.

Anahtar Kelimeler

II. Selim, Abdî; Hamse; Bostân Tercümesi.

Kaynakça

• Abdî. Bağçe. Milli Kütüphane Yazmaları. Nu. 06 Mil Yz FB 460.
• Abdî. Bostân Tercümesi. Manisa İl Halk Kütüphanesi Yazmaları. Nu. 45 Hk 2969.
• AKSOYAK, İsmail Hakkı (1996). “Mahzenü'l-Esrâr Geleneğine Bağlı Mesnevilerdeki Ortak Hikâyeler”. Bilig (3): 182-188.
• ALTUNMERAL, Mehmet (2011). Abdî’nin Gül ü Nevrûz’u (İnceleme-Metin). Yüksek Lisans Tezi. Manisa: Celal Bayar Ü.
• ARSLAN, Mehmet (2007). “Türk Edebiyatında Hamse”. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 5 (9): 305-322.
• COŞKUN, Menderes (2007). Klasik Türk Şiirinde Edebî Tenkit -Şairin Şaire Bakışı-. Ankara: Akçağ Yay.
• DEMİRKAZIK, İbrahim (2015). Abdî’nin Bağçe Adlı Manzum Bostan Tercümesi (İnceleme-Metin-Dizin). İstanbul: Akademi Titiz Yay.
• ERGUN, Saadeddin Nüzhet (1936). Türk Şairleri. İstanbul: Bozkurt Basımevi.
• GÜLEÇ, İsmail (2008). Türk Edebiyatında Mesnevi Tercüme ve Şerhleri. İstanbul: Pan Yay.
• GÜLENÇ, Halil (2010). Ferhengnâme-i Sa‘dî (İnceleme-Metin). Yüksek Lisans Tezi. Manisa: Celal Bayar Ü.
• GÜLTEKİN, Hasan (2012). “Abdî’nin Niyâznâme-i Sa’d ü Hümâ Mesnevisi”. Turkish Studies 7 (2): 557-575.
• GÜZELOVA, Hanzâde (2006). “Abdî’nin Bilinmeyen Bir Mesnevîsi: Heft Peyker Tercümesi”. Bilig (38): 35-49.
• GÜZELOVA, Hanzâde (2008). Abdî’nin Heft Peyker Mesnevisi (İnceleme-Metin-Dizin). Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Ü.
• İNCE, Adnan (1986). “XVI. Yüzyıl Şairlerinden Abdî ve Eserleri”. Türk Dili (410): 186-192.
• İNCE, Adnan (1987). “Abdî’nin Niyâznâme-i Sa’d ü Hüma’sı”. Fırat Üniversitesi SBE Dergisi 1 (2): 155-206.
• İNCE, Adnan (1989). “Cemşîd ü Hurşîd Mesnevîleri”. Fırat Üniversitesi SBE Dergisi 3 (2): 109-139.
• İNCE, Adnan (2008). “Abdî’nin Gül ü Nevrûz Mesnevisi”. TÜBAR (23): 51-130.
• İPEKTEN, Haluk (1996). Divan Edebiyatında Edebi Muhitler. İstanbul: MEB Yay.
• İPEKTEN, Haluk (2001) “Sa‘dî-i Şirâzî’nin Bostan İsimli Eserinin Türkçe Tercüme ve Şerhleri”. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi (5): 99-120.
• İPEKTEN, Haluk (2001). “Sa‘dî-i Şîrâzî’nin Gülistân İsimli Eseri’nin Türkçe Tercümeleri”. Bilig (16): 99-126.
• KOCATÜRK, Vasfi Mahir (1970). Büyük Türk Edebiyatı Tarihi. Ankara: Edebiyat Yay.
• KOÇİN, Abdulhakim (1999). “Feridüddin Attâr’ın Pendnâme’sinin Türk Edebiyatına Etkisi ve Zaîfî’nin Bustân-ı Nasâyıh’ı ile Karşılaştırılması”. Bilig (10): 93-100.
• LEVEND, Agâh Sırrı (1984). Eski Türk Edebiyatı Tarihi C. I. Ankara: TTK Yay.
• NUR, Gürani (1987). Niyazname-i Sa’d u Huma: A Mathnawi of Abdî. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Boğaziçi Ü.
• PAKER, Saliha (2014). “Tercüme, Te’lif ve Özgünlük Meselesi”. Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları IX Metnin Hâlleri: Osmanlı’da Te’lif, Tercüme ve Şerh. haz. Hatice Aynur vd. İstanbul: Klasik Yay. 36-71.
• SADÎ (2012). Bostân. çev. Hicabi Kırlangıç. İstanbul: Kapı Yay.
• SEVİNDİK, Hakan (2015). Türk Edebiyatında Bostân ve Abdî’nin Manzum Bostân Tercümesi. Doktora Tezi. Konya: Selçuk Ü.
• YAZAR, Sadık (2011). Anadolu Sahası Klâsik Türk Edebiyatında Tercüme ve Şerh Geleneği. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Ü.
• YÛSUFÎ, Gulam Hüseyn (1381). Bûstân-ı Sa‘dî/Sa‘dînâme Tashîh ü Tavzîh. Tahran: İntişârât-ı Harezmî.