MUALLAKALARDA BİTKİ VE HAYVAN TASVİRLERİ / DESCRIPTIONS OF PLANTS AND ANIMALS IN THE MUALLAQAT

Yıl 2016, Sayı: 35, 145 - 164, 20.06.2016

Mahmut Kafes

https://doi.org/10.21497/sefad.49901

Cited By: 2

Öz

Câhiliye dönemi edebiyatının en seçkin örneklerini teşkil eden eski Arap şiiri, -özellikle muallaka adıyla anılan kasideler- değişik panayırlarda kalabalık halk kitlesinin huzurunda okunmuş, oluşturulan dil üstadları tarafından beğenildikten sonra halk arasında yaygınlaşmıştır. Eski Arap şiirinin en iyi örnekleri olarak kabul edilen muallakalar sergilenmek üzere pek çok kişinin ziyaret ettiği Kabe’nin duvarlarına asılmıştır. Bu şiirler sıradan çöl hayatını yansıtmakta, o dönemin Araplarının en önemli geleneklerini içermektedir. Ayrıca edebî sanatlar açısından da oldukça zengin olan bu şiirler göç yerlerinin, otlakların başta deve olmak üzere yabani olsun evcil olsun diğer çöl hayvanlarının ve çöl bitkilerinin tasvirlerini de konu edinmiştir. Ezberlenerek muhafaza edilen şiir, hıfzının kolaylığı sebebiyle nesirden daha çok rağbet görmüştür. Öyle ki o dönemin şiirlerinin dilden dile asırlarca intikali ezber yoluyla sağlanmıştır. Eski Arap şiiri, Arap dilinin en önemli kaynaklarındandır. Muallakaları oluşturan şiirlerin ve şairlerin hangileri ve sayılarının kaç olduğu konusunda bir görüş birliği yoktur. Bazıları onların sayısını yedi ile sınırlarken bazıları dokuz, bazıları da on olduğu görüşündedir. Ancak yedi sayısı çoğunluğun üzerinde ittifak ettiği sayıdır. Buna göre yedi muallaka şairi şunlardır. İmriu’l-Kays, Tarafa b. el-Abd, Zuheyr b. Ebî Sulmâ, Antera b. Şeddâd, Amr b. Kulsûm, Lebîd b. Rebîa ve Haris b. Hıllıze. Câhiliye dönemi Arap şiiri pek çoğunda olduğu gibi muallaka şiirlerinde daha çok göç yerlerinin, göçün olmazsa olmazlarından olan develerin, çöl hayvanlarının, bazı çöl bitkilerinin ve ağaçlarının tasvirlerini görmekteyiz.

Anahtar Kelimeler

Câhiliye Dönemi, eski Arap şiiri; muallakalar; bitki ve hayvan tasvirleri.

Kaynakça

• ÇETİN, M. Nihad (1973). Eski Arap Şiiri. İstanbul: Edebiyat Fakültesi Matbaası.
• DEMİRAYAK, Kenan-Savran, Ahmed (1993). Arap Edebiyatı Tarihi, Câhiliye Dönemi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi.
• DURMUŞ, İsmail (2010). “Şiir”. Diyanet İslam Ansiklopedisi C. XXXIX. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 144-154.
• el-FÂHÛRÎ Hannâ (1986). el-Câmi fî târihi edebi’l-Arabî (el-Edebu’l-kadîm). Beyrut: Dâru’l-cîl.
• ESED, Nâsıruddîn (1996). Masâdıru’ş-şi’ri’l-Câhiliyyi. Beyrut: Dâru’l-cîl.
• EYUBOĞLU, İsmet Zeki (1985). Yedi Askı, Arap Şiirinin ilk Parlak Dönemi. İstanbul: Adam Yay.
• FURÂT, Ahmed Subhî (1996). Arap Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi.
• İBNU’L-ENBÂRÎ, Ebû Bekr Muhammed b. el-Kâsım (1988). Şerhu’l-kasâidi’s-seb’i’t-tıvâl el-Câhiliyyât (thk. Abdusselâm Muhammed Harûn). Mısır: Dâru’l-maârif.
• NAHHÂS, Ebû Câfer Ahmed b. Muhammed (1973). Şerhu’l-Kasâidi’t-tıs’i’l-meşhûrât (thk. Ahmet Hattâb). Bağdat: Dâru’l-hurriyye li’t-tıbâa/Matbaatu’l-Hukûme.
• ŞINKÎTÎ, Ahmed Emîn (2005). Şerhu’l-Muallakâti’l-Aşr ve Ahbâru Şuarâihâ (thk. M. Abdulkâdir el-Fâdilî). Beyrut: el-Mektebetu’l-asriyye.
• TEBRÎZÎ, el-Hatîb Ebû Zekeriyâ Yahyâ b. Ali (2006). Şerhu’l-muallakâti’l-aşr (thk. Fahreddîn Kabâve). Dımaşk: Dâru’l-Fikr.
• TÜLÜCÜ, Süleyman (2005). “Muallakât ve Şairleri üzerine Bir Bibliyografi Denemesi-I”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi XXIII: 1-70.
• TÜLÜCÜ, Süleyman (2005). “Muallakât”. Diyanet İslam Ansiklopedisi C. XXX. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 310-312.
• YALSIZUÇANLAR, Sadık (1998). Muallakât-ı seb’a, Yedi Askı. İstanbul: Timaş Yay.
• YALTKAYA, Şerafeddin (1985). Yedi Askı. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• ZEVZENÎ, Huseyin b. Ahmed (1989). Şerhu’l-Muallakâtı’s-Seb’i (thk. Yusuf Ali Bidîvî). Beyrut: Dâru İbn-i Kesîr.
• ZEYYÂD, Hasan (t.y.). Târîhu’l-Edebi’l-Arabî. Mısır: Matbaatu Nahdatı Mısr.