Rusçanın Yabancı Dil Olarak Edinimindeki Zorluklar: Dilbilgisel Cinsiyet Kategorisi

Yıl 2017, Sayı: 38, 279 - 298, 18.12.2017

Leyla Çiğdem Dalkılıç

https://doi.org/10.21497/sefad.377315

Öz

Rusça ve Türkçe farklı dil ailelerine mensup iki dili teşkil etmektedirler.
Her iki dili karşılaştırdığımızda bu farklılıklar dilin birçok yapısında
kendini göstermektedir. Bu farklılıklardan bir tanesi de dilde sözcüklerin
biçimsel ifadesinde görülmektedir. Rusça dilbilgisel cinsiyet kategorisine
sahip, adları sınıflara ayıran ve birlikte kullanıldıkları sözcüklerle uyum
ilişkisi gerektiren bir dil yapısına sahipken, Türkçe dilbilgisel cinsiyete
sahip olmayan bir dildir. Rus dilinde dilbilgisel bir kategori olarak bulunan
cinsiyet kategorisi sayı, sıfat, zamir çekimleri başta olmak üzere dilin tüm
kısımlarını etkilemektedir. Bunun yanı sıra, söz konusu kategorinin Rus dilinde
çeşitli ifade araçlarına sahip olması ve verilen genel kuralların dışında
oldukça fazla istisnai kullanımı olması nedeni ile bu konu, Rusçayı yabancı bir
dil olarak öğrenen Türk öğrencilerin karşılaştığı bir zorluk olarak ortaya
çıkmaktadır. Bu çalışmada, Rus dilinin dilbilgisel cinsiyet özellikleri ele
alınmakta ve dilde ayrı bir kategori olarak ele alınan dilin bu kısmının
yabancı bir dil olarak edimindeki zorluklarına değinilmektedir. Dil
edinimindeki zorlukları ortaya koymak amacıyla Rusça ve Türkçedeki cinsiyet
kavramının dillerde nasıl kendisini gösterdiği ve diller arasındaki farklar ile
benzerlikler de ele alınmaktadır. Bu çerçevede, söz konusu kategorinin
morfolojik, sözdizimsel, sözcüksel-anlamsal ve sözcüksel-türevsel olmak üzere
dört temel araçla dilde nasıl ifade edildiği ve eril, dişil ve nötr olmak üzere
üç cinse sahip olan Rus dilinde sözcüklerin cinslerini belirleme sürecinde
yaşanan zorluklar örneklendirmelerle ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Rusça, Türkçe, dil bilgisel cinsiyet, edinim zorlukları

Difficulties Faced in the Learning of Russian as a Foreign Language: Grammatical Gender Category

Öz

The Russian and Turkish languages belong to different linguistic families.
When we compare both languages, their differences show themselves in many
constructs of language. One of these differences is the formal expression of
words. The Russian language has the category of gender which separates words
into classes and requires a relationship of harmony among words that are used
together. On the contrary, the Turkish language does not have grammatical
gender. The gender category, which acts as a grammatical category in Russian,
affects all parts of the language, especially number, adjectives, and pronoun
conjugations. In addition, it presents a challenge for Turkish students who
learn Russian as a foreign language, because of the fact that this category has
various means of expression in the Russian language and possesses a lot of
exceptional uses apart from the given general uses. The gender linguistic
features of Russian and the difficulties in the acquisition of this category
which exists as a separate category in the language are discussed in this
study. In order to demonstrate the difficulties of language acquisition, how
the category of gender shows itself in Russian and Turkish as well as the
similarities and differences between languages on this subject are discussed.
In this context it is shown how this category in Russian is expressed with
morphological, syntactic, lexical-semantic and lexical-word derivation methods.
Further, the difficulties in the process of putting up the gender of words in
Russian, which has three genuses (masculine, feminine and neuter), are
mentioned, with examples.

Anahtar Kelimeler

Russian, Turkish, grammatical gender, learning difficulties

Kaynakça

• ATLI, Mehmet Halit (2013). “Almancada Dilbilgisel Cinsiyet Sistemi ve Bu Sistemin Yabancı Dil Olarak Edinimi”. Dil Dergisi (160): 5-25.
• DOĞAN, Aksan (2015). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
• GVOZDEV, Aleksandr (1973). Sovremennıy ruskiy literaturnıy yazık, çast I, fonetika i mofrologiya. Moskva: 146-163.
• KERİMOĞLU, Caner-DOĞAN, Gökçe (2015). “Türkçede Cinsiyet Görünümleri ve Çağrışımsal Zihniyet”. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi XXXVIII: 143-178.
• KONONOV, Andrey (1956). Grammatika turetskogo yazıka. Moskva: Akademiya nauk SSSR.
• KÖSEAİF, Fuat (1941). “-Çe -Ça eki dişilik eki midir?”. Çınaraltı dergisi (13): 11.
• KUZMİNA, Natalia (2010). Russkaya grammatika v tablitsah . Moskova: Flinta: 28.
• MARTİNET, Andre (1960). Printsipı ekonomii v fonetiçeskih izmeneniyah. Moskva, izd. İnost. lit.
• MİLANOVA, İrina (2011). Russian grammar / translated by Polishchuk E.V. – Moskow: Living Language: 12.
• NOVİKOV, Lev vd. (2003). Sovremennıy russkiy yazık, Uçebnik. Fonetika, Leksikolojiya, Solovoobrazovanie, Morfolojiya, Sintaksis. St. Peterburg: İzd. Lan: 388-395.
• ÖZTÜRK DAĞABAKAN, Fatma (2011). “Dillerde Cinsiyet: Almanca ve Türkçede Cinsiyet Kavramları”. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi (46): 281-300.
• RAMAZANOVA, Shalala-ÇETİNKAYA, Ersin vd. (2016). Rusça-Türkçe Yumuşatma İşaretiyle Biten İsim Sözlüğü. Kayseri: Orka Matbaa.
• ROZENDAL, Emanuel (2011). Spravoçnik po russkomu yazıku. Praktiçeskaya Stilistika. Moskova: İzd. Astrel.
• RUSSKİY ORGOGRAFİÇESKİY SLOVAR (ROS) (2002). ed. V.V. Lopatin. http://www.dict.t-mm.ru/lopatin/k/kof.html [13.05.2016].
• ŞAKAR, Reşat (2014). “Rus Dilbiliminde Biyolojik Cinsiyetin Fonksiyonel-Semantik Alanının Sözcüksel ve Dilbilgisel Karşılaştırması”. The Journal of Academic Social Science Studies. International Journal of Social Science (29): 485-497.
• ŞEKA, Yuri (2007). Praktiçeskaya grammatika turetskogo yazıka. Moskova: Ast-Vostok-Zapad.
• UZUN, Nadir Engin (2004). “Dünya Dillerinden Örnekleriyle Dilbilgisinin Temel Kavramları Türkçe Üzerine Tartışmalar”. Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi 39. İstanbul: 110-119.