Erzurumlu Mustafa Darîr, 14. yüzyılın en ünlü edipleri arasında yer
almaktadır. Onun ünü, Memluk Kıpçakçasının Oğuzcalaşmasındaki rolünden ve Sîretü’n-Nebî adlı eserinden
kaynaklanmaktadır. Darîr’in Sîretü’n-Nebî’si
çeşitli Arap siyercilerin eserlerinden istifade edilerek hazırlanan hem tercüme
hem de telif bir eserdir. Manzum ve mensur karışık (büyük bir bölümü mensur)
olarak kaleme alınan eser, altı ciltlik hacmiyle oldukça dikkat çekicidir.
Eserin hacminin fazlalığı, esere söz varlığı açısından da büyük bir zenginlik
kazandırmıştır. Darîr, edebî yeteneği ve Türkçeye hâkimiyeti sayesinde Sîretü’n-Nebî’de çok çeşitli bir kelime
kadrosu kullanmıştır. Eserde aynı kavram için birbirinden farklı kelimelerin
tercih edildiği görülmüştür. Sade Türkçeyle yazılmış böylesi hacimli bir eserin
söz varlığı açısından incelenmesi gerekmekteydi. Dolayısıyla biz de bu
çalışmada Sîretü’n-Nebî’nin ilk dört
cildini taramak suretiyle Eski Anadolu Türkçesinin söz varlığına katkı yapmayı
amaçladık. Bu hususta da Eski Anadolu Türkçesinin söz varlığıyla ilgili en
kapsamlı sözlük olma özelliğini hâlâ koruyan Tanıklarıyla Tarama Sözlüğü’nü ölçüt aldık.
Erzurumlu Darîr Sîretü’n-Nebî Eski Anadolu Türkçesi Tanıklarıyla Tarama Sözlüğü söz varlığı
Erzurumlu Mustafa Darîr is one of the most famous authors in the 14th
century. His reputation comes from Sîretü’n-Nebî
and his role in transforming Mamluk Qypchaq into Oguz Turkic. Darîr's Sîretü’n-Nebî is prepared by compiling
and translating the works of various Arabic prophetic biography authors. The
work, which has been written as a mixture of poem and mostly prose is quite
remarkable with its six volumes. The big volume of the book has also
contributed to the Turkish vocabulary to a great extent. Having literary skills
and dominance on Turkish language, Darîr used a wide variety of vocabulary in Sîretü’n-Nebî. Various words have been
preferred for the same term in this book. Such a work of big-volume in simple
Turkish deserved to be examined in terms of vocabulary. Therefore, we aimed to
contribute to Old Anatolian Turkish by reviewing the first four volumes of Sîretü’n-Nebî. "Tanıklarıyla Tarama Sözlüğü" (Scanning Dictionary with
Witnesses), which keeps its importance as the most comprehensive dictionary
in Turkish vocabulary, has been used as a benchmark.
Erzurumlu Darîr Sîretü’n-Nebî Old Anatolian Turkish Tanıklarıyla Tarama Sözlüğü vocabulary
Bölüm | Makaleler |
---|---|
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 18 Aralık 2017 |
Gönderilme Tarihi | 9 Ekim 2017 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017 Sayı: 38 |
Selcuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 2025 sayıları için makale kabulüne Dergipark üzerinden 15 Eylül 2024 tarihi itibariyle başlayacaktır.