İçbatı Anadolu’da Kutsal Bir Dağ: Murat Dağı (Dindymos)

Yıl 2018, Sayı: 40, 283 - 296, 24.12.2018

Harun Oy

https://doi.org/10.21497/sefad.515373

Cited By: 2

Öz

Murat Dağı İçbatı Anadolu’da yer alan önemli bir dağdır. Kütahya ve Uşak
illeri arasında bulunan Murat Dağı’ndan antikçağ yazarları kutsal sayılan
Dindymos dağı olarak söz etmektedir. Murat Dağı, Phryg tanrıçası Kybele’nin
(Magna Mater, Kutsal Ana) dağıdır. Batı Anadolu’nun önemli nehirlerinden olan
Gediz nehrinin (Hermos) kaynağı Murat Dağı’ndan çıkmaktadır. Antikçağdaki
öneminin yanı sıra prehistorik dönemlerde de bulunduğu bölgede önemli olan bir
dağdır. Batı Anadolu’daki konumu nedeniyle Afyonkarahisar, Kütahya ve Uşak
coğrafyasında ulaşımı etkilemektedir. Antikçağda Susa’dan başlayıp Sardeis’e
kadar uzanan “Kral Yolu” Murat Dağı’nın güneyinden geçmektedir. Antikçağ
kentlerinden Aizanoi (Çavdarhisar), Kadoi (Gediz), Uşak (Temenouthyrai),
Akmonia (Ahatköy-Banaz) gibi önemli kentler arasındaki bağlantılar Murat
Dağı’nın etrafından geçerek sağlanmaktadır. Bulunduğu coğrafyayı, kentleri,
insanları etkilemiş ve bölgesinde kutsal kabul edilmiş bir dağdır. Günümüzde de
zengin orman varlığıyla beraber, Gediz, Büyük Menderes, Sakarya gibi önemli
nehirleri besleyen su kaynakları Murat Dağı’ndan çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Murat Dağı, Dindymos, Kybele, Kütahya, Uşak

A Holy Mountain in the Inland Western Anatolia: Murat Mountain (Dindymos)

Öz

Murat Mountain is an important
mountain located in the inland western Anatolia. Antiquity writers refer to the
mountain of Murat as the sacred mountain of Dindymos, which is located between
Kütahya and Uşak. Murat Mountain is a mountain identified with the Phrygian
goddess Kybele (Magna Mater, Holy Mother). The source of the Gediz River
(Hermos), one of the important rivers of Western Anatolia, originates from
Murat Mountain. It is an important mountain in the prehistoric period as well
as in the antiquity. Due to its location in western Anatolia, it affects
transportation in the region of Afyonkarahisar, Kütahya and Uşak. In Antiquity,
the "Royal Road", starting from Susa and reaching Sardis, passes through
the south of Murat Mountain. The connections between the ancient cities of
Aizanoi (Çavdarhisar), Kadoi (Gediz), Uşak (Temenouthyrai), Akmonia
(Ahatköy-Banaz) are provided by passing around Murat Mountain. It is a sacred
mountain because it has affected the cities and people in the region. Today,
along with its rich forest existence, the water resources that feed Gediz
(Hermos), Büyük Menderes (Maiandros) and Sakarya (Sangarios) rivers emerge from
Murat Mountain.

Anahtar Kelimeler

Murat Mount, Dindymos, Kybele, Kütahya, Uşak

Kaynakça

• Arslan, Melih (1990). “Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde Bulunan Phrygia ve Galatia Bölgesi Şehir Sikkeleri”. Anadolu Medeniyetleri Müzesi 1989 Yıllığı. Ankara: 144-175.
• Ateş, Güler-Rheidt, Klaus (2008). “Aizanoi 2005 ve 2006 Yılı Çalışmaları”. Kazı Sonuçları Toplantısı 29 (2): 227-242.
• Atlan, Sabahat (2014). Roma Tarihi’nin Ana Hatları I. Kısım Cumhuriyet Devri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınevi.
• Bekişoğlu, Kıraç Ali (1968). “Türkiye Cıva Yatakları ve Bunların Ekonomik Önemi”. Madencilik Dergisi VIII (1): 19-30.
• Belke, Klaus-Mersich, Norbert (1990). Tabula Imperii Byzantini 7, Phrygien und Pisidien. Wien: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften.
• British Museum Catalogue BMC, Lydia. (1902). London.
• British Museum Catalogue BMC, Greek Coins of Phrygia. (1906). London.
• Catullus (1868). The Poems of Gaius Valerius Catullus. London: Chiswick Press.
• Çapar, Ömer (1978a). “Roma Tarihinde Magna Mater (Kybele) Tapınımı”. Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi XXIX (1-4): 167-190.
• Çapar, Ömer (1978b). “Anadolu’da Kybele Tapınımı”. Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi XXIX (1-4): 191-210.
• Diodorus (1967). Bibliotheka Historike. ed. T. E. Page, E. Capps, W. H. D. Rose, L. A. Post, E. H. Warmington. London: The Loeb Classical Library.
• Drew-Bear, Thomas (1994). “Dokimeion’dan Yeni Yazıtlar”. Araştırma Sonuçları Toplantısı XI: 111-121.
• Efe, Recep (1998). “Yukarı Gediz Havzasında İklimin Doğal Bitki Örtüsü Dağılışına Etkisi”. Türk Coğrafya Dergisi 33: 79-99.
• Efe, Turan (1993). “1991 Yılında Kütahya, Bilecik ve Eskişehir İllerinde Yapılan Yüzey Araştırmaları”. Araştırma Sonuçları Toplantısı 10: 345-364.
• Erhat, Azra (2007). Mitoloji Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• French, David H. (1993). “1991 Yılı Roma Yolları, Miltaşları ve Yazıtları Araştırması”. Araştırma Sonuçları Toplantısı X: 199-206.
• French, David H. (2014). Roman Roads&Milestones of Asia Minor, Vol. 3 Milestones Fasc. 3.5 Asia. Ankara: British Institute at Ankara, Electronic Monograph 5.
• French, David H. (2016a). Roman Roads&Milestones of Asia Minor, Vol. 3 Milestones Fasc. 3.9 An Album of Maps. Ankara: British Institute at Ankara, Electronic Monograph 9.
• French, David H. (2016b). Roman Roads&Milestones of Asia Minor, Vol. 4 The Roads Fasc. 4.1 Notes on the Itineraria. Ankara: British Institute at Ankara, Electronic Monograph 10.
• Göktürk, Tevfik (2002). “Anadolu’da Her Sikke Bir Şehir, Anadolu’da Sikke Basan Kentler Üzerine Alfabetik Bir İnceleme”. Anadolu Medeniyetleri Müzesi 2001 Yıllığı. Ankara: 109-182.
• Günal, Nurten (2013). “Türkiye’de İklimin Doğal Bitki Örtüsü Üzerindeki Etkileri”. Acta Turcica V (1): 1-22.
• Haspels, C. H. E. (1971). The Highlands of Phrygia: Sites and Monuments. Princeton: The University Press.
• Herodotos (1993). Herodot Tarihi. çev. Müntekim Ökmen. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Işık, Fahri (1999). Doğa Ana Kubaba Tanrıçaların Ege’de Buluşması. İstanbul: Suna-İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü.
• Kaptan, Ergun (1992). “Anadolu’da Kalay ve Eski Yeraltı Kalay Madenciliği”. Jeoloji Mühendisliği 40: 15-19.
• Kaptan, Ergun (1995). “Tin and Ancient Tin Mining in Turkey”. Anatolica XXI: 197-203.
• Kınal, Füruzan (1981). “Kara Tanrıça Olarak Kybele”. Türk Tarih Kongresi IX. Ankara: 235-239.
• Ksenophon (1974). Anabasis, Onbinlerin Dönüşü. çev. Tanju Gökçöl. İstanbul: Hürriyet Yayınları.
• Magıe, David (1950). Roman Rule in Asia Minor I-II. Princeton: Princeton University Press.
• Malay, Hasan (1984). “Manisa ve Denizli İllerinde Epigrafik Araştırmalar”. Araştırma Sonuçları Toplantısı II: 99-104.
• Malay, Hasan (1985). “Philadelphia’da Meter Phileis-Men Timou Kombinasyonu ve Tekousa Problemi”. Araştırma Sonuçları Toplantısı III: 133-136.
• Malay, Hasan (1986). “Batı Anadolu’da Yerel Tanrılar ve Tapım Merkezleri”. Türk Tarih Kongresi X (1). Ankara: 389-395.
• Naumann, R (1967). “Das Heiligtum der Meter Steunenebei Aezani”. Istanbuler Mitteilungen 17: 218-247.
• Ovidius (1959). Fasti. çev. J. G. Frazer. ed. T. E. Page, E. Capps, W. H. D. Rose, L. A. Post, E. H. Warmington. London: The Loeb Classical Library.
• Oy, Harun (2017a). “Uşak-Banaz İlk Tunç Çağı Araştırmaları”. Araştırma Sonuçları Toplantısı 34 (1): 51-74.
• Oy, Harun (2017b). “Banaz’da Bir Tunç Çağı Yerleşimi: Ayvacık Höyük”. Asos Journal, The Journal of Academic Social Science 5 (50): 74-93.
• Özav, Lütfi (1995). “Turizm Açısından Murat Dağının Önemi”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırma Enstitüsü Dergisi 3: 57-78.
• Parman, Ebru (2003). “Eskişehir-Karacahisar Kalesi 2001 Yılı Kazı Çalışmaları”. Kazı Sonuçları Toplantısı 24 (2): 69-80.
• Pausanias (1918). Description of Greece. ed. W. H. S. Jones. London: The Loeb Classical Library.
• Perrot, Georges-Chıpıez, Charles (1892). History of Art in Phrygia, Lydia, Caria and Lycia. London: Chapman and Hall Limited.
• Ramsay, W. M (1890). The Historical Geography of Asia Minor. London: William Colves and Sons Limited.
• Ramsay, W. M (1897). The Cities and Bishoprics of Phrygia. London: Oxford University Press.
• Rheidt, Klaus-Ateş, Gülen (2006). “Aizanoi 2003 ve 2004 Yılı Çalışmaları”. Kazı Sonuçları Toplantısı 27 (2): 401-408.
• Rohde, G. (1937). “Roma ve Anadolu Ana İlahesi”. Türk Tarih Kongresi II. Ankara: 228-237.
• Roller, Lynn E. (2004). Ana Tanrıça’nın İzinde Anadolu Kybele Kültü. çev. Betül Avunç. İstanbul: Homer Kitabevi.
• Romano, Irene Bald (1995). Gordion Special Studies II, The Terracotta Figurines and Related Vessels. The University Museum Phladelphia.
• Sevin, Veli (2013). Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası I. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Strabon (2000). Geographika. Antik Anadolu Coğrafyası (XII, XIII, XIV). çev. Adnan Pekman. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Thonemann, Peter (2013). “Phrygia: An Anarchist History, 950 BC-AD 100”. Roman Phrygia: Culture and Society. ed. Peter Thonemann. Cambridge University Press: 1-40.
• Tulay, A. Semih (1988). “Kütahya Bölgesi Şehir Sikkeleri”. Türk Arkeoloji Dergisi XXVII: 125-133. Yalçın, Mustafa-Ergün, Yavuz vd. (1999). “Murat Dağı Bölgesi Civa Madenlerine Toplu Bir Bakış”. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi 1 (2): 69-82.
• Yalçınlar, İsmail (1955). “Banaz Çayı Havzası ve Uşak Civarında Bünye ve Morfoloji Araştırmaları”. Türk Coğrafya Dergisi 13-14: 57-85.