5. ve 7. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarında Somut Olmayan Kültürel Miras Unsurları

Yıl 2020, Sayı: 44, 295 - 308, 26.12.2020

Derya Yıldız Dilek Ceran

https://doi.org/10.21497/sefad.845421

Cited By: 4

Öz

“Somut olmayan kültürel miras” terimi, UNESCO’nun “kültürel mirasın korunması” için yürüttüğü programlar sırasında ortaya çıkmıştır. UNESCO, somut olmayan kültürel mirası, özelde ait olduğu topluluğun genelde ise insanlığın ortak mirası olarak kabul eder. Somut olmayan kültürel mirasın korunması, bu değerlerin sürdürülebilir olmasına bağlıdır. Bu da somut olmayan kültürel mirasın genç kuşaklara anlatılmasını gerektirmektedir. Bu nedenle eğitim sistemlerinin kültürel mirası korumak için farkındalık oluşturmaları gerekmektedir. Bu çalışmanın amacını, 5. ve 7. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan somut olmayan kültürel miras unsurlarının incelenmesi oluşturmaktadır. Araştırmada doküman incelemesi kullanılmıştır. Verilerden, gerektiğinde alıntılar yapılmıştır. UNESCO ile Kültür ve Turizm Bakanlığının Ulusal Envanterlerinde yer alan ve her iki sınıf kitabında yer alan unsurlar: Mevlevi Sema Töreni, Kırkpınar Yağlı Güreş Festivali, Dede Korkut Mirası: Destan, Masal ve Müzik, Türk Kahvesi Kültürü ve Geleneği; sadece 5. Sınıfta yer alan unsurlar: Alevi-Bektaşi Ritüeli: Semah, Âşıklık Geleneği, Geleneksel Çini Ustalığı; sadece 7. Sınıfta yer alan unsurlar: Ebru: Türk Kâğıt Süsleme Sanatı, Bahar Kutlaması: Hıdrellez’dir. Bulgulara göre Türkçe ders kitaplarında somut olmayan kültürel miras unsurlarına daha fazla yer verilmesi gerektiği belirtilebilir.

Anahtar Kelimeler

Somut olmayan kültürel miras, Türkçe eğitimi, Türkçe ders kitapları, UNESCO, envanter

Intangible Cultural Heritage Elements in Turkish Language Course Books of Grade 5 and Grade 7

Öz

The term “intangible cultural heritage” emerged during the programs conducted by UNESCO for “the safeguarding of cultural heritage”. UNESCO visualises intangible cultural heritage as the common memory of primarily the society that creates and safeguards it and then the whole humanity. Safeguarding of intangible cultural heritage would be possible by making this heritage sustainable. Therefore, educational systems should show the young generations the significance of cultural heritages and create awareness to safeguard cultural heritage. The main purpose of this study is to investigate elements of intangible cultural heritage included in Turkish language course books of grades 5 and 7. The study is a qualitative research, and it has been evaluated using the document review method. When it was necessary, the findings examined in the research were directly quoted. The elements which are inscribed in the UNESCO Intangible Cultural Heritage Lists and Inventories of the Ministry of Culture and Tourism, and included in the course books of both grades are: The Mevlevi Sema Ceremony, The Kırkpınar Oil Wrestling -Festival, The Heritage of Dede Qorqud: Epic Culture, Folk Tales and Music, Turkish Coffee Culture and Tradition; in only grade 5 are: Alevi-Bektaşi Ritual, Semah, The Aşıklık Tradition, Traditional craftsmanship of Çini-making; only grade 7 are: Ebru, Turkish art of marbling, The Spring Celebration: Hıdrellez. In reference to the findings, it can be concluded that Turkish language course books should be enriched with texts involving more expressions related to intangible cultural values.

Anahtar Kelimeler

Intangible cultural heritage, Turkish education, Turkish course books, UNESCO, inventory

Kaynakça

• Akhan, N. E. (2014). Sosyal bilgiler derslerinde somut olmayan kültürel miras öğretimi. International Online Journal of Educational Sciences, 6(3), 722-736.
• Alkış, S. & Oğuzoğlu, Y. (2005). Ülkemiz koşullarında tarihi çevre eğitiminin önemini ve gerekliliğini artıran nedenler. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 347–361.
• Artun, E. (2000). Halk kültürü ve folklorun Türk kültüründeki yerine kültürel değişim ve gelişim açısından bakış. Adana: Halk Kültürü Araştırmaları.
• Ashworth, G.J., Graham, B. & Tunbridge, J.E. (2007). Pluralising pasts: Heritage, identity and place in multicultural societies. London: Pluto Press.
• Aslan, Z., & Ardemagni, M. (2006). Introducing young people to the protection of heritage sites and historic cites. Erişim adresi: http://www.iccrom.org.
• Bağcı, A.(2016). Somut olmayan kültürel mirasın aktifleştirilmesi problemi. Karatekin Edebiyat Fakültesi Dergisi (KAREFAD), 4(2), 167‐173.
• Başgöz, İ. (1999). Türkiye’nin eğitim çıkmazı ve Atatürk. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Börekçi, M. (1999). Kültür-dil-edebiyat bağlamında Türk kültürü-Türkçe ve Türk edebiyatı. Türk Dili, 570, 532-538.
• Copeland, T. (2004). Heritage and education: A European perspective. The Hague Forum 2004 (pp. 18-22). Erişim adresi: http://www.europanostra.org/documents.
• Curtis, R. & Seymour, C. (2004). Louisiana heritage education program and heritage in the classroom: children's attitudes toward cultural heritage. Journal of Social Studies Research, 28(2), 20-24.
• Dönmez, C., & Yeşilbursa, C. C. (2014). Kültürel miras eğitiminin öğrencilerin somut kültürel mirasa yönelik tutumlarına etkisi. Elementary Education Online, 13(2), 425‐442.
• Ekici, M. (2004). Bir sempozyumun ardından: somut olmayan kültürel mirasın müzelenmesi. Millî Folklor, 16(61), 5-13.
• Foley, K. (2014). No more masterpieces: tangible impacts and intangible cultural heritage in bordered worlds. Asian Theatre Journal, 31(2), 369-398.
• Gimenez, J.E., Ruiz, R.M.A. & Listan, M.F. (2008). Primary and secondary teachers’ conceptions about heritage and heritage education: A comparative analysis. Teacher and Teacher Education, 24, 2095-2107.
• Girard, F. (2017). “Yaşayan insan hazineleri” ulusal sistemlerin kurulmasına ilişkin kılavuzlar ilkeler (N. İçöz, Çev.). Erişim adresi: http://www.unesco.org.tr/dokumanlar/somut_olmayan_km/UNESCOYIH.pdf.
• Gürçayır Teke, S. (2013). Geleneksel tarzlar, modern modeller: resmî, resmî olmayan eğitim ve somut olmayan kültürel miras. Millî Folklor, 25(100), 31-39.
• Gürçayır, S. (2011). Somut olmayan kültürel mirasın korunması sözleşmesi üzerine eleştirel bir okuma. Milli Folklor, 23(92), 5-12.
• Hereduc, A. (2005). Heritage in the classroom: A practical manuel for teachers. Erişim adresi: http://www.hereduc.net/hereduc.
• Howard, P. (2003). Heritage: Management, interpretation, identity. New York: Continuum.
• Kasapoğlu Akyol, P. (2016). Somut olmayan kültürel mirasın örgün eğitime uygulanması: Ağaraştırması (webquest) örneği. Millî Folklor, 28(111), 125-146.
• Kolaç, E. (2009). Somut olmayan kültürel mirası koruma, bilinç ve duyarlılık oluşturmada Türkçe eğitiminin önemi. Milli Folklor, 21(82), 19-31.
• Kurin, R. (2004). Safeguarding Intangible Cultural Heritage in the 2003 UNESCO Convention: a Critical Appraisal. Museum international, 56(1‐2), 66-77. Kültür ve Turizm Bakanlığı (2013). Gelenekten geleceğe: Türkiye’de somut olmayan kültürel miras. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Logan, W. (2007). Closing Pandora’s Box: Human rights conundrums in cultural heritage protection. In H. Silverman and D. F. Ruggles (Eds.), Cultural heritage and human rights (pp.33-52). New York: Springer.
• Oğuz, M. Ö. (2008b). UNESCO ve insanlığın sözlü ve somut olmayan mirası başyapıtları. Millî Folklor, 20(78), 5-11.
• Oğuz, Ö. (2007). UNSECO, Kültür ve Türkiye. Milli Folklor, 73, 5-11.
• Oğuz, Ö. (2008). UNESCO ve geleneğin ustaları. Milli Folklor, 20(72), 5-10.
• Oğuz, Ö. (2013). Somut olmayan kültürel miras nedir? Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
• SOKÜMKTB (2003). Somut olmayan kültürel mirasın korunması temel belgeler. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. Somut Olmayan Kültürel Mirasın Yaygın ve Örgün Eğitimde Değerlendirilmesi Uluslararası Toplantısı Sonuç Bildirisi, 16-17 Eylül 2010/Antalya-Türkiye.
• Şavaşkan, V. (2016). Ortaöğretim Türk edebiyatı program ve ders kitaplarının somut olmayan kültürel miras ögeleri açısından incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 1302-1323.
• UNESCO (2003). Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi. Paris.
• UNESCO (2017). Procedure of inscription of elements on the Lists and of selection of Good Safeguarding Practices. Erişim adresi: https://ich.unesco.org/en/procedure-of-inscription-00809.
• Wilhelm, N. (2004). Voyage to the heart of the heritage: Our heritage explained to children. Heritage and education: A European Perspective. Erişim adresi: http://www.europanostra.org/documents.
• Yeşilbursa, C. C. (2013). Altıncı sınıf öğrencilerinin somut kültürel mirasa yönelik görüşleri, Kastamonu Eğitim Dergisi. 21(2), 405-420.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2011). Nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yücel, E. (2006). Kültür varlıklarından korumacılık ve Türkiye gerçeği. Yapı Dergisi, 294, 112-116.
• İncelenen Kitaplar: Ağın Haykır H., Kaplan H., Kıryar A., Tarakcı R. & Üstün E. (2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 5 ders kitabı. Ankara: MEB Yayınları.
• Akgül A., Demirer N., Gürcan, E., Karadaş, D., Karahan İ. & Özdemir D. (2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 7 ders kitabı. Ankara: MEB Yayınları.