Ulusaşırı Göç ve Toplumsal Uyumda Din Eğitiminin Rolü: Erzincan Üzümlü’deki Ahıska Türkleri Örneği

Yıl 2020, Sayı: 44, 423 - 444, 26.12.2020

Ahmet Koyuncu Rukiye Şimşek

https://doi.org/10.21497/sefad.845464

Cited By: 2

Öz

Adları genellikle sürgünlerle anılan Ahıska Türklerinin makus talihi 1829 Edirne Antlaşması ile Ahıska’nın Rus Çarlığına verilmesiyle başlamıştır. Stalin döneminden itibaren birçok kez sürgüne gönderilmişler, gerek vatanlarında gerekse sürgün bölgelerinde baskı ve zulme maruz bırakılmışlardır. Son olarak 2015 yılında Ukrayna’daki iç karışıklık ve çatışmaların ardından 7668 sayılı bakanlar kurulu kararı Türkiye’ye getirilen Ahıskalılar Erzincan Üzümlü ilçesine yerleştirilmişlerdir. Türk soylu ve Müslüman olsalar da her göç hadisinde olduğu gibi Ahıskalıların Üzümlü’ye uyum sürecinde de zorluklar ve sorunlar baş göstermiştir. Bu süreçte din, toplumsal kabulü kolaylaştırmada ve uyum sürecini hızlandırmada bir katalizör görevi üstlenmiştir. Bu çalışmada da dinin ve daha özelde din eğitiminin toplumsal uyum sürecindeki rolü Üzümlü’deki Ahıskalılar örneği üzerinden ele alınmıştır. Çalışma da Castles’ın kültürel ve sosyal uyum göstergelerinden yola çıkarak nitel yöntem, yarı yapılandırılmış mülakat ve katılımlı gözlem teknikleri kullanılarak elde edilen veriler söylem analizi yöntemi ile incelenmiştir. Araştırma sonuçları göstermektedir ki; din birliği ve özellikle de din eğitimi alınan ortam iki farklı toplumun kültürel uyum sürecinde önemli bir rol oynamaktadır. Ahıskalıların genelde Türk toplumuna özelde ise Üzümlü’ye olan aidiyetlerini din üzerinden kuruyor olmaları toplumsal uyum ve bütünleşmede dinin ve din eğitiminin önemini ortaya koymuştur. Benzer şekilde, yerli halkın Ahıskalılar ile ilgili yaşam tarzı farklılığı, devlet desteğiyle Ahıskalıların konutlara yerleştirilmeleri, İş-kur üzerinden işe başlatılmaları, kolay sunulan olanaklara kavuşmaları, fırsat eşitsizliğine sebep olmaları gibi olumsuz düşünceleri ve bu sebeple artan sosyal mesafe, din eğitimi sayesinde olumlu yönde değişim göstermiştir. Son olarak din eğitiminin toplumsal uyumdaki rolünün daha önce herhangi bir çalışmada ele alınmamış olması çalışmanın özgün değerini de ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ahıska Türkleri, Erzincan-Üzümlü, göç, toplumsal uyum, din eğitimi

Transnational Migration and The Role of Religious Education in Social Adaptation: Example of Ahiska Turks in Erzincan Üzümlü

Öz

The sinister fate of Ahiska Turks started with the 1829 Treaty of Edirne. They have been exiled many times since the Stalin era and subjected to oppression and persecution both in their homeland and in their exile areas. Finally, in 2015, after the internal turmoil and conflicts in Ukraine, Ahiskals were placed in Erzincan Üzümlü district. Even though they are Turkish nobles and Muslims, difficulty arose during the adaptation process of Ahiska people to Üzümlü as in any immigration. In this study, the role of religion and, more specifically, religious education in the social cohesion process was discussed through the example of Ahiskals in Üzümlü. Based on the cultural and social cohesion indicators of Castles, the data obtained by using qualitative method and semi-structured interview and participant observation techniques were analyzed by discourse analysis method. Castles’ research shows that religious unity and especially the environment in which religious education is studied play an important role in the cultural cohesion process of two different societies. The social adaptation and integration of the Ahiska people as they establish their belonging to the Turkish society and to Üzümlü in particular, has revealed the importance of religion and religious education. Similarly, the negative thoughts of the local people towards the people of Ahiska, such as access to opportunities, inequality of opportunity, have changed positively through religious education. Finally, the fact that the role of religious education in social cohesion has not been addressed in any study before reveals the original value of the study.

Anahtar Kelimeler

Ahiska Turks, Erzincan-Üzümlü, migration, social adaptation, religious education

Kaynakça

• Barker, C., & Galasinski, D. (2001). Cultural studies and discourse analysis: A dialogue on lnaguage and identity. London, UK: Sage.
• Castles, S., Korac, M. Vasta, E. & Vertovec, S. (2002). Integration: Mapping the field. Centre for Migration and Policy Research and Refugee Studies Centre, Oxford: University of Oxford.
• Çelik, H. ve Ekşi H. (2008). Söylem analizi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 27(27), 99-117.
• Devlet Planlama Teşkilatı. (1990). Bulgaristan’dan Türk göçleri, DPT Sosyal Planlama Başkanlığı Hizmete Özel Rapor. Ankara: Yazar.
• Fidan, K. (2016). Kosova’daki Türklerin uyum meseleleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Jackson, P., (1983), Principles and problems of participant observation, Geografiska Annular, Series B, Human Geography, 65(1), 39- 46.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kaştan, Y. (2015). Türkiye’de göç yaşamış çocukların eğitim sürecinde karşılaşılan problemler, Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(4), 216-229.
• Korkmaz, A., (2013). Göç ve din, Mehmet Bayyiğit (Ed.), Din Sosyolojisi içinde (s.337-387), Konya: Palet Yayınları.
• Koyuncu, A. (2015). Kentleşme ve göç. İstanbul: Hikmetevi Yayınları
• Koyuncu, A. (2016). Ensar muhacir kardeşliğinden yerli sığınmacı dikotomisine toplumsal barış ve Suriyeliler gerçeği, II. Uluslararası Dini Araştırmalar ve Küresel Barış Sempozyumu Bildirileri içinde (s. 515-538), 19-22 Mayıs 2016, Saraybosna: Bosna Hersek.
• Koyuncu, A. (2018a). Türkiye toplumunda Suriyeli sığınmacıların toplumsal kabulü ve dışlanması, Bilhan Kartal ve Ural Manço (Ed.), Beklenmeyen Misafirler: Suriyeli Sığınmacılar Penceresinden Türkiye Toplumunun Geleceği içinde (s. 271-294), London: Transnational Press London.
• Koyuncu, A. (2018b). Misafirlikten vatandaşlığa Türkiye’de geçici koruma altındaki Suriyeliler. Middle East Journal Of Refugee Studies/MEJRS, 3(2), 171-195.
• Massey D.S., Rothwell J., ve Domina T. (2009). The changing bases of segregation in the United States. The Annals of the American Academy of Political and Social Science, 626, 74-90.
• Merton, R., K. (1968). Social theory and social structure. New York: The Free Press.
• Okumuş, E. (2006). Toplumsal değişme ve din. İstanbul: İnsan Yayınları
• Schiefer, D. ve van der Noll, J., (2017). The Essentials of social cohesion: a literature review. Social Indicator Research, 132, 579-603.
• Sezen, Y. (1990). Sosyolojide ve din sosyolojisinde temel bilgiler ve tartışmalar. İstanbul: İFAV
• Şimşek, R. (2020). Toplumsal uyum ve din: Erzincan Üzümlü’de yaşayan Ahıskalılar örneği, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Tonkiss, K. (2006). Analysis text and speech: content and discourse analysis. C. Seale, (2nd ed.). In. Researching Society and Culture. (367-383). Lodan:Sage
• Üren, M., (2016). Kimlik, çıkar ve jeopolitik ekseninde Ahıska Türkleri sorunu. İstanbul: Nobel Bilimsel Eserler.
• Van Dijk, T. (2003). Critical discourse analysis. D.Schiffrin., D. Tannen, & E., H. Hamilton (Ed.), In The Handbook of Discourse Analysis. (352-372). Oxford: Blakwell Publishing.